چرا اکثر دانش‌آموزان علاقه‌ و یا انگیزه ای برای تحصیل ندارند؟

   دورکیم، جامعه شناس فرانسوی معتقد بود که پدیده‌های اجتماعی علل اجتماعی دارند و نباید آنها را با علل و عوامل فردی تحلیل نمود. بر این اساس در تحلیل این مسئله که چرا اکثریت دانش آموزان کشور علاقه‌ای به تحصیل ندارند، باید آن را مسئله اجتماعی (اکثریت دانش‌آموزان کشور) دانست نه پدیده یا مسئله‌ای فردی ( تعداد بسیار اندکی از دانش‌آموزان).

با توجه به روش تحلیل دورکیمی می‌توان عوامل اجتماعی مهم زیر را در عدم علاقه‌مندی اکثریت دانش‌آموزان کشور به تحصیل چنین تحلیل نمود:

۱. ابزار تحرک اجتماعی نبودن تحصیل:

در گذشته، جوانان از طریق تحصیل و کسب علم می‌توانستند به مشاغل دولتی دست یابند. دست یابی به شغل مناسب و دائمی از سوی جوانان موجب تغییر سایر جنبه‌های زندگی آنان یعنی ازدواج ، نوع منزل مسکونی ، نوع وسیله نقلیه و ... می‌شد. اما امروزه در کشور ما تعداد مشاغل دولتی بسیار کاهش یافته و کسانی هم که به مشاغل دولتی دست می یابند، بیشتر از راه‌هایی غیر از تحصیل به آنها دست می‌یابند . به این معنی که آنانی که متعلق به خانواده شهدا هستند یا دارای درصد جانبازی می‌باشند یا در موسسات حکومتی- انقلابی مثل دانشگاه امام صادق ، تحصیل کرده‌اند ، می‌توانند در مشاغل دولتی جذب شوند . بنابراین جوانان به این نتیجه می رسند که یا باید در بخش خصوصی مشغول شوند و یا باید خودشان، کارآفرینی کنند. بخش خصوصی به دلیل تسلط دولت بر همه منابع اقتصادی و همچنین سیاست خارجی نامناسب و تحریم ها بسیار ضعیف و ناکارآمد بوده و در نتیجه نیازمند نیروی متخصص و به روز نمی باشد. کارآفرینی یک جوان برای خود نیز امری آسان نیست. از طرف دیگر بسیاری از دانش‌آموزان در خانواده ، فامیل ، دوستان و آشنایان خود ، افراد تحصیل کرده بسیاری را سراغ دارند که یا بیکارند یا به ناچار در مشاغلی چون رانندگی اسنپ ، دلالی و ... مشغول کارند. بنابراین بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل اینکه تحصیل را ابزاری برای تحرک اجتماعی و دست یابی به شغل مناسب و دائمی نمی‌یابند، در نتیجه علاقه به تحصیل در آنان از بین می رود.

۲. پیدایش مشاغل آسان و پردرآمد:

با شروع دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد و در پیش گرفتن سیاست‌های رادیکال از سوی وی در عرصه سیاست خارجی مخصوصاً مسئله انرژی هسته‌ای موجب شد که غرب تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کند. این تحریم‌ها به مرور زمان نه تنها کمتر نشدند ، بلکه روز به روز بیشتر شده و حتی جنبه بین المللی پیدا کردند . تحریم‌ها موجب شدند که قیمت سکه ، دلار و خودرو از حالت طبیعی و متعادل خود خارج شده و روز به روز افزایش یابند . دولت برای متعادل کردن قیمت آنها سعی کرد با عرضه سکه و دلار دولتی و همچنین عرضه خودرو به قیمت دولتی ، قیمت آنها را به حالت تعادل برگرداند؛ اما با این وجود، فاصله قیمت دولتی با قیمت بازار به منبع درآمدی جدیدی برای بسیاری از افراد تبدیل شد.

در دوره ریاست جمهوری روحانی نیز افزایش بی‌رویه قیمت سهام در بورس به منبع درآمدی بادآورده و یک‌شبه اضافه شد. به این ترتیب به تدریج وضعیتی در کشور به وجود آمد که بسیاری از افراد می‌توانستند با زحمت کمتر به درآمد بیشتری دست یابند. از طرف دیگر نظام جهانی جدید که بر ارتباطات الکترونیکی و اینترنتی استوار است موجب ایجاد و گسترش مشاغل موقتی و منابع جدید درآمدی از جمله رمزارزها و ایردراپ ها (مثل کتس، همستر، داگز ) شده که اکثریت جوانان به صورت آسان و با کمترین هزینه می‌توانند صاحب درآمدهای زیاد شوند.

خلاصه اینکه امروزه در داخل کشور، افراد جوان و در سن نیروی کار می‌توانند از طریق شرکت در قرعه کشی خودرو، خرید و احتکار دلار و سکه به قیمت دولتی و فروش آنها در زمان مناسب و همچنین فعالیت در رمزارزها و ایردراپ‌ها ، درآمد‌های زیادی را بدون پرداخت مالیات یا تاسیس محل کار به دست آورند. بنابراین این گونه افراد نیازی نمی‌بینند که انرژی خود را در کلاس‌های درس و مدرسه سپری کنند که هم روندی دراز مدت است و هم اینکه نیازمند انرژی ذهنی و مالی بسیار است.

۳.دشواری رقابت علمی و تحصیلی:

واقعیت این است که مواد و درس‌های آموزشی امروزی نسبت به گذشته به لحاظ کیفی در سطح بالاتر و دشوارتری تدوین و تنظیم شده است. به عبارت دیگر درس‌های آموزشی کنونی نسبت به گذشته دارای بار علمی سنگین‌تر و در عین حال در سطح بالاتری از درک و فهم، تنظیم شده‌اند. برای مثال در کتاب جامعه‌شناسی دهه ۶۰ مثلاً مفهومی چون «ارزش» تعریف می شد و چند مثال نیز برای آن در کتاب نوشته می شد. به هنگام امتحان کتبی از دانش‌آموزان سوال می‌شد که: « ارزش را تعریف کرده و یک مثال برای آن ذکر کنید». اما امروزه کتاب جامعه‌شناسی چنین انتظاری از دانش‌آموزان ندارد ، بلکه انتظار بالاتری دارد. به این معنی که از دانش‌آموزان می خواهد در حوزه مدرسه، چند ارزش را نام ببرند یا اینکه از بین چهار گزینه داده شده ، مشخص کنند که کدام یک ارزش بوده و هنجار نیست. پاسخ به چنین سوالاتی نیازمند این است که ابتدا دانش‌آموزان باید تعریف ارزش را بدانند و سپس قادر باشند بر اساس تعریف مذکور، مثالهای مربوطه را ذکر کنند یا مصداق درست را از بین گزینه‌های داده شده ، تشخیص دهند.

بنابرین امروزه دانش‌آموزان برای قبولی در یک رشته خوب و به درد بخور در دانشگاه لازم است که چهار سال دبیرستان را علاوه بر کلاس‌های مدرسه در کلاس‌های تقویتی بیرون از مدرسه نیز شرکت کنند تا بتوانند در یک رقابت دشوار علمی بر رقیبان خود پیروز شوند. در حالی که در گذشته، رقابت علمی امری دشوار و پرهزینه نبود. لذا رقابت علمی دشوار و سنگین برای دانش‌آموزان در قبولی در یک رشته خوب و به درد بخور باعث می‌شود که اکثریت آنان به این نتیجه برسند که تحصیل امر چندان به صرفه و مفیدی نیست و در نتیجه علاقه خود به تحصیل را از دست بدهند.

در پایان و به طور خلاصه می‌توان گفت که امروزه اکثریت دانش‌آموزان به دلایل زیر تحصیل را امری درازمدت، پرهزینه و نامفید تشخیص داده و در نتیجه علاقه چندانی برای تحصیل ندارند.

اولا تحصیل را برخلاف گذشته، ابزاری برای تحرک اجتماعی و رسیدن به مراتب بالای شغلی و اجتماعی نمی یابند.

ثانیا مشاغل آسان، کم هزینه و پردرآمدی مثل خرید سکه و دلار به قیمت دولتی و یا خرید خودرو به قیمت دولتی و فروش آنها به قیمت بالا در بازار وجود دارند. همچنین جوانان می توانند در فضای اینترنتی در بخش هایی چون رمزارزها و ایردراپ ها، فعالیت اقتصادی داشته باشند که درآمد زیادی را بدون پرداخت مالیات و یا اجاره محل کار در اختیار آنان قرار می دهد.

ثالثا امروز برخلاف گذشته، رقابت علمی و تحصیلی ، امری درازمدت، دشوار و پرهزینه است ؛ در حالی که راه هایی وجود دارند که جوانان می توانند در کوتاه مدت و با صرف حداقل هزینه ها به درآمدهای زیادی دست یابند.

رسیدن به ثروت نیز معمولا موجب دست یابی به دیگر مزایای اجتماعی یعنی قدرت و حیثیت (پرستیژ) می گردد.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید