حیاط مدرسه ما کوچک است

کوچک بودن حیاط مدرسه مشکلی است که بسیاری از مدارس تهران با آن مواجه هستند. بسیاری از مدارس شکل آپارتمان به خود گرفته‌اند. حیاط این مدارس به حدی کوچک است که بچه‌ها مجال یک تکان خوردن ساده را هم ندارند. بچه‌ها حدود یک ساعت از زمانی را که در مدرسه هستند در حیاط سپری می‌کنند. این زمان معمولا زمان استراحت و بازی آنهاست. حیاط‌های کوچکی که امکان بازی و شیطنت را از بچه‌ها می‌گیرند بر یادگیری آنها تأثیر منفی برجای می‌گذارد. یک حیاط بزرگ که در آن بچه‌ها فرصت بازی و شیطنت داشته باشند تمرکز آنها را در کلاس درس افزایش می‌دهد. وقتی بچه‌ها در حیاط مدرسه فرصت کافی برای بازی و شیطنت داشته باشند در کلاس درس کمتر شیطنت می‌کنند و حواس آنها به درس و گفته‌های معلم بیشتر است.

 

 نازنین 9 ساله می‌گوید: «حیاط مدرسه ما خیلی کوچک است. زنگ‌های تفریح نمی‌توانیم بازی کنیم. بیشتر اوقات در کلاس می‌مانیم و حوصله رفتن به حیاط را نداریم. چون حیاط مدرسه خیلی کوچک است ما صبح‌ها ورزش صبح گاهی نداریم». یک کارشناس علوم‌تربیتی در رابطه با نقش بازی در تربیت جسمی، روحی و فکری کودکان به «آرمان» می‌گوید: در نظام‌های سنتی آموزش و پرورش کودک را موجودی منفعل می‌دانستند و در نتیجه محیطی متناسب با این نوع تفکر برای آموزش فراهم می‌شد. در نظام‌های نوین آموزش و پرورش که کودک را موجودی فعال می‌دانند باید محیط مناسب با این نگرش ایجاد شود. حیاط مدرسه اولین مکان برخورد دانش آموز با مدرسه است. اگر حیاط مدرسه طوری باشد که در آن به نیازهای دانش آموز و مسائل آموزشی و تفریحی توجه شود برای رفع خستگی و افزایش انگیزش دانش آموز در امر یادگیری مؤثر واقع می‌شود. فاطمه خندان ادامه می‌دهد: بازی در کودکان سنین ابتدایی نقش مهمی را در پرورش جنبه‌های جسمی، روانی و فکری کودکان ایفا می‌کند. کودکان در این سن به بازی‌هایی تمایل دارند که با حرکت زیاد همراه باشد بنابراین فضایی را می‌طلبد که با این نیاز کودک همخوانی کند. امروزه هدف اصلی مدارس مدرن دنیا فراهم آوردن محیطی برای بچه‌هاست که علاوه بر آموزش دیدن بتوانند در آن بازی و زندگی کنند به‌عبارتی محیط آموزشی چیزی بیش از خانه دوم است. 

 

حیاط کوچک بسیاری از مدارس انگیزه بیرون رفتن را از بچه‌ها می‌گیرد. بسیاری از بچه‌ها زنگ تفریح را هم در کلاس می‌گذرانند. به جای بازی و استراحت در فضای باز حیاط، وقت خود را در کلاس سربسته با کارهای دیگر سپری می‌کنند. آوردن گوشی به مدرسه و جا‌به‌جایی بلوتوث از سرگرمی‌هایی است که بین بچه‌ها رواج پیدا می‌کند. بچه‌ها روزبه‌روز منزوی‌تر می‌شوند و جمع‌های بزرگ دوستانه به دوستی‌های دونفره تقلیل می‌یابد. از عوامل اصلی که باعث می‌شود جمع‌های دوستی افزایش یابند حیاط مدرسه و بازی‌هایی است که در آن رواج دارد. پارسا 10 ساله می‌گوید: «حیاط مدرسه ما خیلی کوچک است. دور تا دور حیاط را نیمکت چیده‌اند. زنگ تفریح را با دوستانم روی نیمکت‌های حیاط می‌شینیم و جایی برای بازی کردن نداریم. چندبار در مدرسه بچه‌ها داشتند شیطنت می‌کردند و می‌دویدند که به هم خوردند. دماغ یکی ازبچه‌ها و پای یکی دیگر ازآنها شکست».

 

حیاط‌های کوچک بسیاری از مدارس باعث شده‌اند که زنگ ورزش هم تغییر کند. در بعضی موارد کلاس یا سالنی به سالن ورزش اختصاص داده می‌شود و بچه‌ها به ورزش‌هایی مناسب با این سالن‌ها کوچک روی می‌آورند. این ورزش‌ها معمولا محدود بوده و مناسب با روحیه بازیگوش بچه‌ها نیستند. ورزش در فضای باز که بچه‌ها امکان تحرک بیشتری داشته باشند برای بچه‌ها مفیدتر است. در بعضی موارد هم مدارس مجبور می‌شوند بچه‌ها را برای زنگ ورزش به سالن‌هایی بیرون از مدارسه ببرند. استفاده از سالن‌های بیرون از مدرسه هزینه زیادی را برای مدارس دارد. ازسوی دیگر این جا‌به‌جایی وقت زیادی را از معلم و بچه‌ها می‌گیرد. بسیاری از مدارس هم مجبور می‌شوند زنگ تفریح بچه‌های کوچک را از بچه‌های دیگرجدا کنند. به این صورت که زنگ تفریح بچه‌های پیش‌دبستانی را از بچه‌های کلاس‌های دیگر جدا می‌کنند. به دلیل جثه کوچک بچه‌های پیش‌دبستانی امکان برخورد آنها با بچه‌های دیگر وجود دارد که سبب زخمی شدن آنها می‌شود. سمیه سی و پنج ساله می‌گوید: «دخترم در مقطع پیش‌دبستانی است. تعداد دانش‌آموزان مدرسه زیاد، و حیاط مدرسه خیلی کوچک است. زنگ تفریح بچه‌های پیش دبستانی را از بچه‌های دیگرجدا کرده‌اند». 

 

نبود رنگ‌های شاد در برخی از مدارس به آنها قیافه‌ای عبوس داده است. استفاده از رنگ‌های شاد در فضای مدرسه، نقاشی‌های زنده بر دیوارها و خصوصا حیاط مدرسه، وجود گل و درخت در محیط مدرسه نشاط را بالا می‌برد. فضای شاد و زنده مدرسه تأثیر مثبت در روحیه دانش‌آموزان برجای می‌گذارد. فاطمه 32 ساله، مدرسه دختر 9 ساله خود را در منطقه سه تهران این گونه توصیف می‌کند: «حیاط مدرسه بسیار خشک و معمولی است. در حیاط فضای سبز ندارند. دیوارهای مدرسه طرح و رنگ ندارند. قسمتی از فضای حیاط را به نمازخانه اختصاص داده‌اند. این قسمت فضای تفریح بچه‌ها راگرفته است. حیاط مدرسه به حدی کوچک است که صبح‌ها مجبور هستند صف‌های چند کلاس را در این محیط سرپوشیده برگزار کنند».

خندان کارشناس علوم‌تربیتی می‌گوید: «رنگ‌های سفید و خاکستری یا دیوارهای بدون رنگ در محیط مدرسه مناسب نیستند. در انتخاب رنگ باید به نیازهای روحی کودک و نوجوان توجه شود. از رنگ‌ها و نقاشی‌هایی بر دیوارهای مدرسه و در کلاس‌ها استفاده شود که مورد علاقه کودکان است. رنگ‌های شاد و گرم در کلاس‌های درس باعث به هیجان‌آوردن بچه‌های منزوی و گوشه‌گیر می‌شود. متأسفانه در مدارس ایرانی به میزان زیادی از رنگ خاکستری استفاده می‌شود که این رنگ از هر نوع تحریک و گرایش روانی به دور است. استفاده بی‌رویه از این رنگ در فضای آموزشی توصیه نمی‌شود».

روزنامه آرمان