12 دانش‌آموز دختر در مدرسه‌ای در بیجار کردستان با نشت گاز، دچار گاز گرفتگی و مسموم شدند؛ این دانش آموزان دختر ۱۴ ساله در سالن ورزشی مدرسه در حال ورزش بودند که به علت جدا شدن لوله دودکش بخاری و پخش گاز منواکسید کربن در فضا دچار گاز گرفتگی شده‌اند. دو روز قبل نیز نشت گاز در یکی از مدارس شهر کرمان، ۵۹ دانش آموز پسر را راهي بیمارستان کرد. هر چند خبر‌ها حاکی از این است که حال این دانش آموزان خوب است و در وضعیت مطلوبی به سر می‌برند اما وقوع این حوادث می‌تواند زنگ خطری باشد برای مسئولان . سال های اخیر ، سال هایی پر حادثه برای «مدارس و بخاری ها» بوده که از آن جمله آتش سوزی در مدارس به دلیل ناایمن بودن بخاری در سال ۱۳۷۶ در شهرستان شفت گیلان، سوختگی بالای ۶۰ درصدی معلم کلاس و سوختگی ۱۱ دانش آموز بود. آبان ۸۳ آتش گرفتن بخاری نفتی در روستای سفیلان ۱۳ دانش آموز را دچار سوختگی بالای ۴۰ درصد کرد و 8 دانش آموز نیز دچار سوختگی شدید از ناحیه سر و دست در حادثه آذر ماه ۱۳۸۵ مدرسه درودزن شدند. در آبان ماه ۹۰ نیز در یک دبیرستان شبانه روزی در چابهار دو دانش آموز جان باختند و سه دانش آموز نیز دچار سوختگی شدید شدند. اما آتش سوزی در مدرسه دخترانه انقلاب اسلامی شین آباد پیرانشهر در آذر ماه ۱۳۹۱ مهر اوجی فجیع ترین حوادثی بود که نقص فنی سیستم‌های گرمایش می‌توانست از خود بر جای بگذارد؛ پس از گذشت دو سال از این واقعه دختران به جای مانده از این حادثه با دست‌ها و صورت‌هایی که گویای درجه سوختگی آنهاست از این سازمان به آن سازمان و از این مسئول به آن مسئول ارجاع داده می‌شوند.
مدارس ناایمن و فرار به جلوی آقای وزیر
طی دو سال اخیر، رخ ندادن اتفاقاتی نظیر حادثه مدرسه دخترانه انقلاب اسلامی شین آباد را می‌توان به حساب شانس گذاشت چرا که بنا به گفته بسیاری از کار‌شناسان آموزش و پرورش اتفاق خاصی در زمینه ایمن سازی مدارس به خصوص استاندارد کردن سیستم‌های گرمایشی رخ نداده است. علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش در اوایل پاییز امسال اعلام کرد که اعتبار کافی برای حذف تمام بخاری‌های نفتی از مدارس را ندارد. او گفته بود آموزش و پرورش به ۵۰۰ میلیارد تومان برای برچیدن بخاری‌های نفتی از مدارس نیاز دارد. با این حال محمدرضا نیک نژاد این سخنان وزیر علوم را نوعی فرار به جلو می‌داند. این عضو شورای صنفی معلمان معتقد است که «بیان این حرف از جانب وزیر به این دلیل است که چنانچه اتفاق ناگواری هم در مدارس رخ داد آموزش و پرورش –البته با توجه به کمبودهای بسیاری که آموزش و پرورش از آن رنج می‌برد- به نوعی از خود سلب مسئولیت کند چرا که پیشاپیس اعلام کرده که ما بودجه کافی در اختیار نداشته‌ایم.»
اگر از والدین پول نگیریم مدرسه آتش می‌گیرد
آن چنان که از صحبت های مسئولان آموزش و پرورش بر می آید، مشکلات مالی و اعتباری ، عامل اصلی تداوم مشکل بخاری ها و مدارس است. در شرایطی که مدارس بودجه کافی برای ایمن‌سازی خود در دسترس ندارند، هر مدیری بتواند پول بیشتری از والدین دانش آموزان دریافت کند وضعیت مدرسه‌اش از سایر مدارس بهتر است. در عمده مدارس تهران بیش از ۳۰۰ هزار تومان برای یک سال تحصیلی از والدین پول می‌گیرند. ضمن اینکه در این مدارس یک عده از والدین توانایی مالی پرداخت پول به مدارس را ندارند، یک عده از والدین به حقوق خود آشنا هستند و نمی‌خواهند این پول را پرداخت کنند و در این میان یک عده هم این پول را به نوعی رشوه برای نگه داشتن فرزندان‌شان در مدرسه در نظر می‌گیرند؛ این افراد یا فرزندان شان به لحاظ تحصیلی در حد پایین هستند یا رفتاری. این نشان می‌دهد مدرسه به جای در نظر گرفتن شیوه‌های مناسب تنبیهی و تشویقی برای گذران امور خود به دریافت پول بسنده می‌کند. محمدرضا نیک‌نژاد با بیان اینکه در حال حاضر بیش از 70 درصد جمعیت کشور ما شهرنشین و حدود 30 درصد روستانشین هستند می‌گوید: «در شهرهای بزرگ، مدیران می‌توانند از والدین پول بگیرند اما در شهرهای کوچک و روستاهای مناطق محروم نمی‌توان روی پولی که می‌شود از والدین دریافت کرد برای بهسازی مدارس حساب کرد.»
منع دریافت پول به طور رسمی، آزاد گذاشتن آن در خفا
اما آیا شیوه‌های نظارتی خاصی بر دریافت پول از والدین وجود دارد؟ در دوران وزارت حمیدرضا حاجی بابایی، وزیرآموزش و پرورش دولت دهم گفته می‌شد که این وزارت با دریافت پول از والدین مخالف است و هر مدیری که پول دریافت کند تحت تعقیب قرار خواهد گرفت. اما گفتوگو با مدیرانی که در آن دوره مشغول به فعالیت بودند چیز دیگری می‌گوید؛ آنها می‌گویند خود مسئولان آموزش و پرورش به ما می‌گفتند برای گذران امورات مدرسه از والدین پول بگیرید اما این دریافتی تا حدی نباشد که منجر به شکایت والدین شود چرا که در این صورت کار به حكم قضایی کشیده و دردسرهای بعدی برای آموزش و پرورش به‌وجود مي‌آيد. اما پولی که از والدین گرفته می‌شود ممکن است برای نصب سیستم‌های گرمایشی استاندارد هم به کار گرفته شود. اگر هم مقداری از این پول در حساب مدرسه باقی بماند مسئولان مدارس تلاش می‌کنند پول را صرف رنگ آمیزی مدرسه یا کاشی کاری و سایر حواشی غیر ضروری مدرسه کنند چرا که حساب مدرسه آنلاین است و از سوی معاونین آموزش و پرورش چک می‌شود اگر پولی اضافه آمده باشد آموزش و پرورش این پول را می‌گیرد و بنا به گفته خودش یا به مدارس دیگر می‌دهد یا صرف کارهایی مثل برگزاری همایش می‌کند. البته سوء استفاده برخی مدیران از پولی که به حساب مدرسه‌ها ریخته می‌شود شاید بتواند دلیلی بر نظارت بر پول مدرسه باشد. با تمام این اوصاف در برخی مواقع به ویژه در مناطق محروم برخی معلمان خود دست به کار شده و به قول خودشان برای اینکه بخاری مدرسه‌ها ساماندهی شود دست به گدایی زده‌اند.
آموزش و پرورش ناتوان است
با توجه به پراکندگی مدارس در شهر‌ها و روستا‌ها و بودجه پایین آموزش و پرورش باید گفت که آموزش و پروش از ساماندهی به مدارس خود ناتوان است اما این ناتوانی نمی‌تواند دلیلی بر توجیه ناکارآمدی‌های آن باشد؛ نمی‌توان به بهانه ناتوانی مالی دست روی دست گذاشت تا دانش آموزان بی‌گناه کنار بخاری‌های زهوار در رفتار یکی یکی جان خود را از دست بدهند و‌گاه تا حدی دچار سوختگی شوند که زندگی آینده‌شان دستخوش فراز و نشیب‌های جبران ناپذیری شود.
در حال حاضر هیچ کس به فکر آموزش و پرورش نیست؛ بنا به گفته افرادی که در بدنه این سیستم مشغول به کار هستند فعالیت‌هايی که با بهانه ایمن سازی در سیستم آموزش و پرورش انجام می‌گیرد تنها برای رفع مسئولیت است. باید مراقب بود که شین آباد دومی در راه نباشد.
( گروه گزارش سخن معلم قبلا گفت و گویی با کودکان شین آبادی انجام داده بود که می توانید متن کامل آن را در ( این جا ) بخوانید . )
صدای معلم، صدای شما
با ارائه نظرات، فرهنگ گفتوگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.