ارزیابی اجرای طرح رتبه‌ بندی از دیدگاه فرهنگیان

  گروه اخبار /

 نظام رتبه بندی معلمان پس از کش و قوس های فراوان بالاخره اجرا شد و حالا وقت شنیدن سخنان منتقدان و موافقان نظام رتبه‌بندی معلمان است. بخشنامه ضوابط رتبه‌بندی معلمان ۲۵ شهریور سال‌جاری از سوی علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش به ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ شد. در این بخشنامه مشمولین طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان کشور شامل آموزگاران، دبیران، هنرآموزان و مربیان تربیتی است که به صورت تمام وقت به خدمت اشتغال دارند؛ بر این اساس مشمولانی که کسری ساعت موظف دارند صرفاً در صورتی که کسری ساعت موظف آنان حداکثر ۴ ساعت و خارج از اختیار کارمند باشد در شمول رتبه‌بندی قرار می‌گیرند.
احکام حقوقی افراد مشمول این طرح پس از تأیید کارگروه‌هایی که به همین منظور در ادارات آموزش و پرورش تشکیل می‌شوند، صادر خواهد شد؛ در این طرح، مشمولانی که در مناطق کمتر توسعه یافته اشتغال به خدمت دارند، به ازای هر یک سال سوابق تجربی، از تاریخ ابلاغ این مصوبه، از یک سال تعجیل (کسر سال به نسبت) در ارتقای رتبه بهره‌مند خواهد شد.

رتبه بندی چه می گوید؟

ویژگی‌های پایه حرفه‌ای داشتن حداقل ۶ سال تجربه و حداقل سه سال توقف در رتبه مقدماتی، گذراندن ۱۸۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی، کسب حداقل ۷۵ امتیاز از امتیاز ارزیابی عملکرد منتهی به پایان سال تحصیلی ۹۴ـ۹۳، اشتغال به کار تمام وقت در سال تحصیلی ۹۵ـ۹۴ و کسب حداقل ۶۰ درصد امتیاز شایستگی‌های عمومی و حرفه‌ای.

ویژگی‌های ارشد حرفه‌ای؛ داشتن حداقل ۱۲ سال تجربه و حداقل سه سال توقف در رتبه پایه، گذراندن ۱۵۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت، کسب حداقل ۸۰ امتیاز از امتیاز ارزیابی عملکرد منتهی به پایان سال تحصیلی ۹۴ـ۹۳، اشتغال به کار تمام وقت و کسب حداقل ۶۵ درصد امتیاز شایستگی‌های عمومی و حرفه‌ای.ویژگی‌های خبره حرفه‌ای؛ داشتن حداقل ۱۸ سال تجربه و حداقل سه سال توقف در رتبه ارشد، گذراندن ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت، کسب حداقل ۸۵ امتیاز از امتیاز ارزیابی عملکرد منتهی به پایان سال تحصیلی ۹۴ـ۹۳، اشتغال به کار تمام وقت و کسب حداقل ۷۵ درصد شایستگی‌های عمومی و حرفه‌ای.
ویژگی‌های عالی حرفه‌ای؛ داشتن حداقل ۲۴ سال تجربه و حداقل سه سال توقف در رتبه خبره، گذراندن ۱۰۰ ساعت آموزشی، کسب حداقل ۹۰ امتیاز از امتیاز ارزیابی عملکرد منتهی به پایان سال تحصیلی ۹۴ـ۹۳، اشتغال به کار تمام‌وقت، کسب حداقل ۸۵ درصد شایستگی‌های عمومی و حرفه‌ای است.

مشکلات معیشتی معلمان شبیه سریال دنباله‌داری است که هر سال خودش را به شکلی نشان می‌دهد. در این میان هر دولتی که روی کار می‌آید برای بهبود این وضع وعده‌ها یا برنامه های مختلفی دارد؛ وعده‌هایی چون ارتقای وضعیت مالی معلمان تا تقویت و تکریم‌ حرفه‌ آنها یا تسهیل و بهبود شرایط کاریشان. وعده‌هایی که گاه کمتر جامه عمل به خود می‌پوشند و موجب می‌شوند این قشر همچنان در صف نخست معترضین به وضعیت مالی و رفاهی خود باقی بمانند. با این حال گلایه‌های این روزهای معلمان از وضعیت معیشتی همچنان به گوش می رسد، با این حال دولت تدبیر و امید کوشید با رویکرد جدیدی به این موضوع نگاه کند و برای همین منظور نظام رتبه‌بندی معلمان را طراحی کرد.
موافقان نظام رتبه بندی معلمان بر این عقیده‌اند که اجرای آن معیشت معلمان را بهبود می‌بخشد اما مخالفان بر این باورند که رتبه‌بندی هیچ نقشی درارتقای کیفیت زندگی معلمان ندارد و موجب می‌شود مسائل اصلی معلمان و از جمله مسأله معیشت آنان به تدریج رنگ ببازد.

با این حال اواخر شهریور ماه احکام رتبه‌بندی صادر شد و مسئولان اعلام کردند در مهرماه امسال نظام رتبه‌بندی در فیش حقوقی معلمان خود را نشان می‌دهد. اما جمعی از معلمان اعلام کردند که تاکنون افزایشی بابت اجرای نظام رتبه‌بندی در فیش‌های حقوقی‌شان نداشته‌اند.

سال گذشته بود که معلمان سراسر کشور مقابل ادارات آموزش و پرورش، استانداری‌ها و مجلس تجمعی اعتراضی را نسبت به مشکلات معیشتی و جایگاه منزلت فرهنگیان برگزار کردند. آنها با در دست داشتن پلاکاردهایی با مضمون «ما از فرق می‌نالیم، نه از فقر»، « معلم فرهنگ‌ساز جامعه را دریابید » خواسته‌های اصلی‌شان را مطرح کردند که از مهمترین آنها اجرایی شدن نظام هماهنگ پرداخت و همسو شدن دستمزد و مزایا با دیگر دستگاه‌ها بود.
در مقابل این تجمعات، دولت و وزارت آموزش و پرورش از اجرایی شدن احکام رتبه‌بندی و افزایش حقوق بر اساس رتبه خبر دادند. هیأت دولت اسفند سال گذشته نظام رتبه‌بندی معلمان را تصویب کرد و اردیبهشت امسال نیز از سوی معاون اول رئیس جمهوری این مصوبه ابلاغ شد. همان زمان وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد افزایش حقوق معلمان از مهرماه امسال با بودجه ۳۵ هزار میلیارد ریالی اجرا می‌شود. یعنی معلمان باید در مهرماه امسال رقمی بین ۱۶۰ تا ۶۰۰ هزار تومان را در فیش حقوقی خود می‌دیدند. موضوعی که برخی از معلمان آن را رد می‌کنند و مدعی اندکه هنوز در فیش حقوقی آنها پرداختی به نام نظام رتبه‌بندی نمایان نشده است. نظامی که البته بخشی از فرهنگیان به اصل آن هم انتقاد دارند.

معلمان چه می گویند ؟

سارا ملکی دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران دارد و با ۱۳ سال سابقه کار ۲ میلیون تومان دریافتی دارد: بر اساس نظام رتبه‌ای قرار شد ۴۵۰ هزار تومان به حقوقم اضافه شود. مسئولان آموزش و پرورش گفتند که این افزایش در فیش حقوقی مهرماه دیده می‌شود اما چند روز پیش که فیش حقوقی‌ام را دیدم نه تنها پولی اضافه نشده بلکه مبلغی هم به عنوان مالیات به نام رتبه‌بندی کم شده بود. اعتراضاتی هم به منطقه داشتیم اما مسئولان پاسخگو نبودند.

سؤال ما این است مگر پولی به عنوان نظام رتبه‌بندی پرداخت شده که مالیات آن کم شده است؟ این اعتراض من نیست بلکه اکثر معلمان مدرسه ما نسبت به این موضوع اعتراض داشتند از همه آنها مالیات کم شده است. از سوی دیگر مسئولان آموزش و پرورش اعلام کردند که امسال نمره ارزشیابی معلمان ۸۵ از ۱۰۰ است و به مدارس هم بخشنامه کردند اگر معلمی نمره‌ای زیر ۸۵ بگیرد از سال دیگر میزان حقوقی که بر اساس رتبه‌بندی به آنها اضافه شده است کم می‌شود. این یعنی مسئولان آموزش و پرورش هر سال برای نمره ارزشیابی سخت‌گیری می‌کنند. ما توقع داریم این مبلغ هر سال بیشتر شود نه اینکه آن را سال به سال کمتر کنند.
مریم میرزاخانی معلم ریاضی دبیرستان است. او ۱۸ سال سابقه کار دارد و با مدرک فوق لیسانس ۲۸۰ هزار تومان به حقوقش اضافه شده است. خودش می‌گوید: «ما افزایش حقوقی در مهر ماه نداشتیم . موضوع مهمتر آنکه در نظام رتبه‌بندی به کیفیت کار معلم توجهی نمی‌کنند. ما در مدارسی کار می‌کنیم که مدیر مدرسه سخت‌گیری لازم را برای بهتر شدن کلاس درس و پویایی دانش‌آموزان دارد. ممکن است همکارم با ۱۰ سال سابقه کار از شخصی که ۲۰ سال سابقه دارد در مدرسه بهتر کار کند، اما متأسفانه در نظام رتبه‌بندی به این موضوعات توجه نشده است.»

محمد حبیبی هم دبیر فیزیک دبیرستان پسرانه در شرق تهران است. او هم تأکید می‌کند با ۲۰ سال سابقه کار و مدرک لیسانس ۲۱۰ هزار تومان به فیش حقوقیش اضافه شده است: «معلمان می‌گویند که بهبود وضعیت معیشتی آنها می‌تواند از راه‌های آسان‌تر دیگری به غیر از طرح رتبه‌بندی دنبال شود. برای افزایش حقوق معلمان شرط مقاله «آی‌اس‌آی» گذاشته‌اند، مگر چند درصد از معلمان تحصیلات تکمیلی دارند که مقاله یا کتاب چاپ کنند؟ یا با این هزینه‌های سنگین مقاله‌ «آی‌اس‌آی» به چاپ برسانند؟

به نظرما این طرح حقوق معلمان را افزایش نمی‌دهد و تنها با ایجاد یک رقابت نادرست در بین آنها افزایش حقوق ناچیزی را به دنبال دارد.»

مینا مریدی نیز دبیر تربیت بدنی دبیرستان دخترانه بر این باوراست: «در نظام رتبه‌بندی برای فرهنگیان چهار رتبه مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم را در نظر گرفته اند. برای دست یابی به رتبه‌های مربی معلم و استادیارمعلم، شاخص‌های ارزیابی مانند سابقه کار، شرکت در دوره‌های ضمن خدمت، قبولی در آزمون ملی تشخیص شایستگی آسان بوده و برای همه معلمان دست یافتنی است. اما دو رتبه دانشیارمعلم و استادمعلم، به جز شاخص‌های گفته شده، دارای شاخص‌هایی مانند نوشتن دو یا سه کتاب در زمینه جستارهای تربیتی یا تخصصی، داشتن مدارک بالا مانند کارشناسی ارشد یا دکتری بوده و دستیابی به آنها دست کم برای بخشی زیادی از فرهنگیان دشوار است.»

مسئولان چه می‌گویند ؟

مدیرکل دفتر وزارت آموزش و پرورش درباره پرداخت نشدن افزایش حقوق فرهنگیان رتبه بندی شده در فیش حقوقی مهر ماه می‌گوید:« هر افزایش حقوقی که برای کارمندان دولت انجام می شود ماه اول به حساب صندوق بازنشستگی و به نام خود فرهنگیان واریز می شود. بنابراین افزایش حقوق فرهنگیان از آبان ماه خواهد بود.
مسئولان آموزش و پرورش بر این باورند که نظام رتبه‌بندی معلمان یک طرح آغازین و نقطه شروع بسیاری از تحولات در آموزش و پرورش است. دولت هم اعتبار بسیار خوبی برای اجرای این نظام اختصاص داده است. دولت ۱۳۵۰ میلیارد تومان برای شش ماهه اول امسال و ۳۵۰۰ میلیارد تومان برای اجرای این طرح در سال آینده در نظر گرفته است.

محمد بطحایی معاون پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: هدف اول رتبه‌بندی ارتقای صلاحیت حرفه‌ای معلمان و هدف دیگرش افزایش انگیزه شغلی برای فرهنگیان است. یکی از هدف‌های رتبه‌بندی حرفه‌ای شدن افراد و ارتقای جایگاه شغلی آنها است.

وی تأکید می‌کند: متأسفانه برخلاف آنچه در ذهن برخی از همکاران است کسب امتیاز در رتبه‌بندی مستلزم تلاش فوق‌ وظیفه معلمان نیست. ما این روزها از این دست جملات زیاد می‌شنویم.

معلمان می‌گویند کسانی می‌توانند این رتبه‌ها را کسب کنند که مثلاً مقاله در ISI داشته باشند، کتاب نوشته باشند، مقاله‌هایی را منتشر کرده باشند. اما اصلاً این موارد صحیح نیست.

وی درپاسخ به این سؤال که ممکن است یک مدیر با معلم مشکل داشته باشد یا برعکس مدیری با معلم رابطه خوبی داشته باشد در نتیجه امکان خطا در ارزشیابی بسیار بالا می رود هم می‌گوید: « این، موضوع مهمی است. یکی از نگرانی‌هایی که معلم‌ها دارند این است که می‌گویند اگر ارزیابی‌ها از سوی مدیر مدرسه انجام شود شاید برخی از آنها نتوانند امتیازات لازم را به دست آورند. شاید امتیاز معلم‌ها بالا و پایین شود. در فرآیند طراحی فرم ارزشیابی به نحوی عمل کردیم که این خطاها به میزان زیادی کاهش پیدا کند. ارزیابی فقط در دست مدیر مدرسه نباشد و گروهی از جنس معلمان این ارزیابی را در سطح منطقه انجام دهند. ما همه تلاش مان را انجام می‌دهیم. سعی می‌کنیم نظارت‌ها را جدی‌تر انجام دهیم تا احتمال خطا خیلی کم شود.

این نگرانی که شما نقل می‌کنید درست است و تلاش می‌کنیم بخش عمده‌اش در تدوین و تنظیم شاخص‌ها باشد تا شاخص‌های ارزشیابی کمی‌گرا نباشد.»او درباره این موضوع که چه تضمینی وجود دارد که ما با سونامی مقالات و تألیفات مواجه نشویم؟ گفت: این نگرانی جدی ما هم هست. ما در طراحی آن مکانیزم باید مواظب این مسأله باشیم که دوباره معلمان نروند کپی پیست کنند از اینترنت و از دیگران نیز مطالب بگیرند. اگر شاخص‌ها، معیارها و ملاک‌ها تهیه نشده باشد نمی‌توانیم در این باره موفق باشیم.»

او تأکید می‌کند: «معلمان کمی صبوری کنند به مسئولان آموزش و پرورش فرصت برای اجرای این نظام را بدهند ما به طور جدی از همین حالا هم پیشنهادهای معلمان را می‌پذیریم.

ایران

آخرین اخبار و تحلیل ها در حوزه آموزش و پرورش ایران و جهان در سایت سخن معلم
با گروه سخن معلم باشید .

https://telegram.me/sokhanmoallem