با این لایحه بودجه باید حسرت دوره فانی را بخوریم! دانش آشتیانی در اولین آزمون خود رفوزه شد!

   آقای دانش آشتیانی با سخنان خود در جمع معلمان قبل از گرفتن رای اعتماد سقف انتظارات معیشتی را بالا برد . دانش آشتیانی قبل از گرفتن رای اعتماد به معلمان گفت : "در گرفتن بودجه و پیگیری مسایل معلمان آدم سمجی هستم و اصلا کوتاه نمی آیم." وزیر آموزش و پرورش در جای دیگری گفت : "به شدت مخالفم که التماس کنم و پول بگیرم، اگرچه مجبور شوم  این کار را خواهم کرد." در تاریخ 28 آبان در یادداشتی در صدای معلم ( اینجا) نوشتم : " آقای دانش هرچه هنر در زمینه سماجت و التماس و چانه زنی دارد به کار ببندد تا سهم بیشتری برای آموزش و پرورش از دولت بگیرد. اگر در این زمینه موفق نشود احتمالا به سرنوشت فانی دچار می شود. " در آن یادداشت خوش بینانه نوشتم :  افزایش بودجه [96 ] آموزش و پرورش شیب ملایم و نرمال خواهد داشت و به احتمال زیاد روی مبلغ   35 تا 40 هزار میلیارد تومان و به عبارتی حدود 12 درصد بودجه عمومی دولت بسته خواهد شد."

حالا که لایحه بودجه دولت به مجلس تقدیم شد و رسانه ها هم آن را منتشر کردند معلوم شد که محاسبات دانش غلط از آب درآمده و یا حرفهایش در جلسات معلمان گُتره ای و بی حساب و کتاب بوده است. دانش آشتیانی یا به دلیل بی تجربگی یا به خاطر بهره برداری از احساسات معلمان و جلب حمایت آنها در دام گفتمان "معیشت محور" افتاد . برداشت بسیاری از معلمان از سخنان دانش  این بود که فانی جنگندگی و سخنوری و توان لازم برای چانه زنی در هیات دولت و گرفتن حق معلمان را نداشته است. تاکید دانش آشتبیانی بر سماجت و کوتاه نیامدن  این تصور را در معلمان القا کرد که گویا حالا شخصی قدم به میدان گذاشته که قادر است بودجه کافی از دولت برای آموزش و پرورش بگیرد. سخنان کاندیدای وزارت حامل این پیام عوامانه بود که که گویا وزرا دور یک میز می نشینند و با جر و بحث و چانه زدن و قهر و ناز  بودجه ر ا تقسیم می کنند.

گفتند فانی بی عرضه بود  . فانی بلد نبود حرف بزند . فانی چنین و چنان بود . واقعیت اما این بود که موجی که علیه  فانی راه افتاد  ربطی به این حرف ها نداشت . برکناری فانی یک تصمیم سیاسی – انتخاباتی بود. رفتند درِ گوش عارف و جهانگیری خواندند که معلم ها از فانی بدشان می آید. پیشنهاد دادند که در آستانه انتخابات فانی را بردارید و چهره جدیدی بیاورید تا رضایت نسبی معلمان تامین شود. آنقدر گفتند و گفتند تا روحانی را هم راضی کردند. دانش هم آمد و در همان گام اول در  دام گفتمان معیشت محور افتاد و وعده های صنفی داد و گفت می تواند بودجه بگیرد... حالا دانش دستش خالی است. در لایحه بودجه سهم آموزش و پرورش حدود 10 درصد یعنی تقریبا معادل نرخ تورم اضافه شده. طبق معمول بیش از 95 درصد بودجه هم هزینه  حقوق و مزایای مستمر کارکنان است. حقوق ها هم در سال 96 احتمالا 10 تا 15 درصد افزایش می یابد.

سهم 31 هزار میلیاردی آموزش و پرورش از بودجه عمومی 320 هزار میلیاردی عمومی در مقایسه با سالهای وزارت فانی ، نه تنها افزایش نیافته بلکه دچار افت شده است. اگر دلیل عزل فانی را آن گونه که آقای نجفی می گوید " نارضایتی"  معلمان بدانیم، دانش آشتیانی چگونه می تواند نارضایتی را تبدیل به رضایت کند؟ اگر عامل نارضایتی را در مسائل بودجه و حقوق و مزایا بدانیم ، در این صورت هر وزیری که بودجه مصوب و ردیف اعتباری برای حل مشکلات در اختیار نداشته باشد درمانده می شود .اغلب بندهای متنی که دانش به عنوان برنامه به مجلس برد برنامه نبود . اگر یک مدیر به جای تکیه بر امکانات و مقدورات قابل حصول بنای کار را بر اموری مانند ایجاد عزم ملی ، همکاری دستگاه ها ، سمج بودن شخصی ، به حرکت در آوردن معلمان و ... بگذارد ، قادر به تحقق وعده هایش نخو اهد شد و در گرداب مشکلات غرق می شود.

با این بودجه حتی اگر مجلس هم دوسه هزار میلیارد از مجل درآمدهای مشکوک الوصول به ان اضافه کند ، آقای دانش آشتیانی هیچ کاری جز ادره روزمره آموزش و پرورش نمی تواند بکند. طبق معمول حقوق کارمندان دولت (به احتمال زیاد 10 درصد )  افزایش می یابد و دانش اعتباری برای اجرای وعده  «اصلاح نظام پرداخت» و «طراحی و اجرای نظام معیشتی و رفاهی ویژه فرهنگیان» که در برنامه اش نوشته ، در اختیار نخواهد داشت. تنها اتفاق دوره وزارت او عزل  برخی مدیران و نصب مدیران جدید در بعضی حوزه ها است. تازه اصلا فلسفه و دلیل منطقی این تغییرات روشن نیست. مثلا معلوم نیست که به چه دلیل شخصی مانند زینی وند را که محور معاونت مشارکت ها و مدیر کاربلدی در آن حوزه بود ، به عنوان مدیر دفتر وزارتی انتخاب کرد؟ یا در شرایطی که اعتبار اضافه ای وجود ندارد سزپرست  معاونت پشتیبانی چه کاری می تواند بکند ؟

معنا و مفهوم تغییر وزیر آموزش و پرورش چه بود ؟

اگر فرض را بر این بگذاریم که این تغییر برای بهبود وضع معیشتی و رفاهی معلمان بود (برداشت غالب در بین معلمان) با این لایحه بودجه شاهد نوعی عقب گرد هستیم و باید حسرت دوره فانی را بخوریم ! اگر هدف از تغییر وزیر  جایگزین کردن آموزش مهارت های زندگی به جای تدریس جبر و حسابان و علوم باشد  ( آن گونه که در سخنرانی های دانش آشتیانی گفته شد ) ،  در ساختار کنونی مدرسه با این برنامه درسی و این کتاب ها و این معلمان و مدیران حتی تصور چنین تحولی هم بسیار بعید است. اگر هدف برداشتن یک نماد منفی (فانی )  برای جلب نظر معلمان بود این هدف برآورده نمی شود. درصد کمی از نارضایتی معلمان به قیافه و لباس پوشیدن و نحوه سخن گفتن فانی برمی گشت. خیلی از معلمان تصور می کردند که فانی اقدامی در جهت افزایش بودجه آموزش و پرورش و افزایش حقوق معلمان نمی کند. حالا معلوم می شود که در عمل ، دانش آشتیانی حتی در جذب سهم بودجه و افزایش حقوق از فانی عقب تر است.

به نظر من مدیران ، معلمان و کارشناسان وزارت آموزش و پرورش باید نگاه  واقع گرایانه به خودشان و امکانات و مقدورات و جایگاهشان در آموزش و پرورش و جامعه و دولت داشته باشند. تخصیص اعتبار به دستگاه ها در بودجه سالانه تابع سیاست های دولت و حتی بالاتر از آن اولویت های نظام است. وزرا نقش مهمی در آن  ندارند. در اولویت بندی بودجه ، مسایل دفاعی ، امنیتی ، اقتصاد ، بهداشت ، برق و آب و فاضلاب و...  بالاتر از آموزش و پرورش قرار دارند. بودجه بندی بر خلاف تصور بخشی از معلمان  تابع چانه زنی و قهر و ناز وزرا نیست . با تصور  و خیال نمی شود برای مشکلات راه حل پیدا کرد. ما معلمان  که می خواهیم اولویت آموزش و پرورش را به مقامات تفهیم کنیم چرا به تعطیل کلاس درس و مدرسه به هر بهانه ای اعتراض نمی کنیم؟ چرا معترض کیفیت نازل آموزشی در مدارس نمی شویم؟ چرا به ضوابط استخدام و گزینش غیر حرفه ای معلمان معترض نمی شویم ؟ چرا در مقابل تنبیه بدنی و شکنجه دانش آموزان فریادمان بلند نمی شود؟ چرا فقط اولویت آموزش و پرورش را در افزایش حقوق خودمان منحصر می کنیم؟

اما در جانب دولت و مجلس ، افرادی مانند اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور و عارف رییس فراکسیون امید مجلس به حرف فعالان  تشکل های سیاسی معلمان گوش دادند و قانع شدند که تغییر وزیر در آموزش و پرورش از نظر سیاسی به نفع دولت است. اما اصلا به این مساله فکر نکردند که دلیل ناراحتی بخش هایی از معلمان ، صرفا به قیافه و حرف زدن وزیر مربوط نیست . آنها فکر نکردند که تعویض وزیر نامحبوب ، سقف انتظارات از وزیر جدید را بالا می برد و اگر وزیر جدید نتواند این انتظارات برانگیخته را برآورده کند ، به سرنوشت وزیر قبلی و حتی بدتر از او دچار می شود؟

برای من سخت است که بگویم دانش آشتیانی معنای برنامه نویسی را نمی داند ، اما متعجبم که دانش آشتیانی متنی را که 80 درصد بندهای آن متکی به عوامل غیر قابل تحقق مانند  ایجاد عزم ملی ، اولویت دادن به آموزش و پرورش ، سمج بودن شخصی ، به حرکت در آوردن معلمان و امور ذهنی مانند اینها گذاشت. حالا دانش باید جوابگوی انتظاراتی  باشد که خودش ایجاد کرد.

واقعیت این است که سیاست ورزی در هر سطحی با درجات متفاوتی از عوام فریبی و عوام گرایی قرین است.