صندوق ذخیره فرهنگیان ؛ آری یا نه ؟

برادران کارگر!

کسی چیزی برای از دست دادن ندارد. شما چه ‌بسا نمی‌توانید لباسی را بپوشید که خودتان می‌دوزید. نمی‌توانید کفشی را بپوشید که خودتان می‌دوزید. در خانه‌ای نمی‌توانید زندگی کنید که خودتان ساخته‌اید. آنها دارا می‌شوند و شما هم‌چنان پابرهنه باقی مانده‌اید. تاکنون برای منفعت دیگران کار کرده‌اید. هرچه وجود دارد را شما درست کرده‌اید اما نفعی از آن نمی‌برید. عرق جبین و سوی چشم شما تبدیل به ادارات و ساختمان‌هایی می‌شود که افراد داخل آن شما را استثمار می‌کنند. این بهره‌کشی و زجر دیگر کافی‌ست.

 مگه تو مملکت شما خر نیست ؟

 نویسنده فقید ترکیه : عزیز نسین

***

« صدای معلم » شاید تنها رسانه ی مستقلی است که بیشترین میزان خبر ، گزارش و نقد تحلیلی را حداقل در یک دهه ی اخیر در مورد « صندوق ذخیره فرهنگیان » منتشر کرده است اما حتی دریغ از یک پاسخ .

تنها کسی بودم که در « نشست های خبری » وزارت آموزش و پرورش و به کرات از عدم پاسخ گویی و بی خیالی برخی دوایر و واحدهای مستقر در وزارت آموزش و پرورش انتقاد کردم و این ها همه مستند می باشند .

تحلیل من این بود که کشاندن مدیران این واحدها به میز پاسخ گویی و نشستن در برابر رسانه ها شاید بتواند وضعیت را کمی متحول و واقعی کند .

پس از گذشت نزدیک به سه دهه از تاسیس موسسه ای که قرار بود پشتوانه ای مالی برای معلمان و نقطه اتکاء در دوران بازنشستگی شان باشد ؛ نخستین نشست رسانه ای با حضور خبرنگاران برگزار شد اما عامدا و آگاهانه از رسانه ی صدای معلم که طراح و پی گیر برگزاری چنین جلساتی بود دعوتی به عمل نیامد و سایر رسانه ها هم مطابق معمول نقش « سیاهی لشگر » و « میرزا نویس » را در این نشست ها بر عهده گرفتند .

 واقعیت آن است که آموزش و پرورش در ایران از ماموریت اصلی خود منحرف شده است . در این مورد , « صدای معلم » در گزارش به تاریخ 21 آذر 1401 چنین نوشت : ( این جا )

« همان گونه که پیش تر نیز آمد ( این جا ) ؛ نشست خبری « حمیدرضا نجف‌ پور کردی » مدیرعامل موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان با محوریت موضوع « ارزش مالکانه » یکشنبه 13 آذر 1401 برگزار گردید .

آن گونه که این « موسسه اقتصادی متعلق به معلمان » ادعا کرده است این دومین نشست خبری بوده و نخستین آن در مرداد ماه سال جاری برگزار گردیده است .

در اطلاع رسانی که توسط موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان 3 روز پیش انجام شد نوشته شده بود :

« این نشست خبری با حضور خبرنگاران رسانه‌های مهم و تاثیرگذار کشور برگزار خواهد شد که نقش بی بدیلی در ایجاد امیدآفرینی در بین جامعه به ویژه فرهنگیان عضو موسسه دارند . »

اما به دلایلی که مشخص نیست این خبر از پرتال موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان حذف شده اما خبر آن در جست و جوی « گوگل » باقی مانده است .

موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان با مدیر عامل جدید که از اواخر اردیبهشت 1401سکان مدیریت را به دست گرفته در حالی از رسانه های مورد نظرش تحت عنوان « رسانه‌های مهم و تاثیرگذار کشور » نام می برد که این رسانه ها در عمر 27 ساله این صندوق حتا یک سطر در رسانه ی خود در انتقاد از عدم برگزاری نشست  رسانه ای توسط موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان و پاسخ گویی شفاف به صاحبان اصلی آن یعنی « معلمان » ننوشته و در سایر نشست های رسانه ای نیز کوچک ترین اشاره و یا سخنی به پاسخ گو نبودن برخی بخش های ستادی و اداری وزارت آموزش و پرورش که موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان یکی از آنان است بر زبان نیاورده اند .

این در حالی است که « صدای معلم » هم در گزارش های متعدد خود و هم در نشست های رسانه ای بر این موضوع تاکید کرده و پاسخ گویی به افکار عمومی را جزء لاینفک از وظایف اصلی مدیران بر شمرده است .

این که مدیر عامل جدید صندوق ذخیره فرهنگیان برای نخستین بار نشست رسانه ای برگزار می کند اقدام مثبت و رو به جلویی است اما این نشست ها زمانی موثر و مفید به فایده خواهند بود که دعوت از رسانه ها فقط محدود به رسانه های دولتی و حکومتی نبوده و اولویت برای طرح نقد با رسانه هایی باشد که در این زمینه ها به صورت اختصاصی و تفصیلی و در قالب « کنش گری خردمندانه » پی گیر رویکرد و عملکرد مدیران و مقامات هستند و در نشست ها با طرح پرسش های چالشی و اصلی سعی در شفاف سازی واقعی و پرسشگری آگاهانه داشته و نقش « میرزابنویس » را ایفا نمی کنند . »

اما زمانی که خبر محرومیت « صدای معلم » از شرکت در نشست های رسانه ای وزارت آموزش و پرورش منتشر شد ؛ حتی یک معلم هم در قالب یک یادداشت به این برخورد اعتراضی نکرد .

مدت هاست که بحث و چالش در مورد « خصوصی و یا دولتی » بودن این موسسه ی اقتصادی مطرح است .

کنش گران فعال در این حوزه روی خصوصی بودن صندوق ذخیره فرهنگیان تاکید می کنند . با آن که این سخنی منطقی و عقلانی است اما تناقض آشکار و بزرگ آن است که یک مقام دولتی و در عالی ترین سطح اجرایی یعنی وزیر آموزش و پرورش همه امور را در دست دارد و به اصطلاح صاحب « حق وتو » می باشد و مصوبات را حتی اگر بر اساس منافع معلمان مانند « تخصیص ارزش مالکانه » باشد رد می کند و  البته هیچ اتفاقی هم در بدنه ی آموزش و پرورش نمی افتد .

این موضوع چالش برانگیز تحت عنوان « قیم مآبی » در گزارش های مستند و متوالی توسط همکار فعال و مطلع آقای سعید شهسوار زاده مورد بحث و نقد قرار گرفته است .

پرسشی که به جد قابل تامل است این که اگر موسسه به معنای واقعی خصوصی باشد و ساز و کار آن هم متناسب با یک موسسه اقتصادی خصوصی در نظر گرفته شود ؛ آیا معلمان به آن اعتماد خواهند کرد و سپرده خود را به آن خواهند سپرد در حالی که در این کشور وضعیت بسیاری از  موسسات اقتصادی خصوصی را مشاهده و بعضا آن را لمس هم کرده اند .

اساسنامه جدید صندوق ذخیره  فرهنگیان تیر ماه 1400  به تصویب رسیده است و بر اساس آن تعداد منتخبین معلمان از سه نفر به شش نفر افزایش می یابد ؛ به این ترتیب منتخبین معلمان در برابر وزیر ، معاون وی و سه نفر  متخصص اقتصادی پیشنهادی وزیر از تعداد بیشتری برخوردار  خواهند بود .

تجربه تلخ و غیر قابل دفاع عملکرد سه نفر از منتخبان اعضای صندوق ذخیره فرهنگیان که در زمان وزارت محمد بطحایی صورت گرفت ، تصویر روشن و چشم انداز امیدبخشی را در برابر معلمان قرار نداده است.

پرسش این است که اگر به فرض اعضای انتخابی دو برابر شوند ؛ آیا واقعا تحولی در این موسسه ی اقتصادی رخ خواهد داد ؟ بهترین قانون ، برترین حاکمان و پیشرفته ترین ساختار در فقدان شهروندانی مطالبه گر و پرسش گر ، اثربخشی و کارایی خود را از دست داده و به « ضد » خود تبدیل می شوند .

چه تضمینی وجود دارد که آن 6 نفر بعدی بهتر و شفاف تر از پیشینیان عمل کنند ؟

ذکر این نکته را لازم می دانم که پیش از آن انتخابات در یادداشتی تحلیل من این بود که ورود آن سه نفر به ساختار پیچیده و غیرشفاف صندوق موجد تحولات موثر نخواهد بود و این افراد نیز به مرور در فرهنگ سازمانی و ساختار آن « استحاله » خواهند شد و متاسفانه این وضعیت به وقوع پیوست . ( این جا )

تجربه ی تاسیس « تعاونی فرهنگ و سرمایه ی دانش » که استارت آن توسط فعالان صنفی و معلمان معتمد و شناخته شده زده شد نشان داد که معلمان خودشان توانایی اداره چنین موسساتی را ندارند . ( گزارش های این موسسه اقتصادی در صدای معلم منتشر شده است  ) .

  واقعیت آن است که وقتی « پول » در جایی جمع شود و برای آن « ساختار » هم تعریف شود اما اگر در کنار آن فرهنگ مطالبه گری و پرسش گری از سوی ذی نفعان و مخاطبان نباشد و یا بسیار کم رنگ باشد و حداکثر ابتکار و کوشش اعضای آن « قهر » و « خروج »  باشد ؛ طبیعی است که در آن « فساد » رخ خواهد داد و مافیاهای مختلف و رنگارنگ در آن شکل خواهد گرفت . تجربه تلخ و غیر قابل دفاع عملکرد سه نفر از منتخبان اعضای صندوق ذخیره فرهنگیان که در زمان وزارت محمد بطحایی صورت گرفت ، تصویر روشن و چشم انداز امیدبخشی را در برابر معلمان قرار نداده است.

گفته می شود بیش از یک میلیون و ششصد هزار فرهنگی عضو صندوق ذخیره فرهنگیان هستند اما پرسش این جاست که آیا یک درصد و حتی کم تر از آن شهامت آن را دارند که به فرض در برابر دفتر مدیر عامل و یا محل تشکیل جلسات هیات امناء جمع شوند و مطالبه آن ها فقط اجرای همان اساسنامه قانونی جدید باشد ؟

معلمان در خیابان و در معرض دید همگان  و در جهت جلب ترحم دیگران « سفره » پهن می کنند اما از سوی دیگر خبر اختلاس در صندوق ذخیره فرهنگیان می رسد و یا دریافت حقوق های نجومی و... به طور طبیعی هر عضوی را خشمگین می کند .

آیا مدیران  صندوق ذخیره فرهنگیان دارای چهار هلدینگ پتروشیمی و انرژی، مالی و سرمایه‌گذاری، ساختمانی و خدمات و حدود ۳۰ شرکت زیرمجموعه این صحنه ها را نمی بینند ؟

خجالت زده نمی شوند ؟

شرم نمی کنند ؟

« بی تفاوتی » فقط در مورد این مساله نیست و به یک رویه غالب و رفتار عمومی در سطوح و اقشار مختلف تبدیل شده است .

این چیزی است که بهتر از « معلمان عضو » ؛ گردانندگان این صندوق می دانند و افکار عمومی را مدیریت می کنند . زمانی که خبر محرومیت « صدای معلم » از شرکت در نشست های رسانه ای وزارت آموزش و پرورش منتشر شد ؛ حتی یک معلم هم در قالب یک یادداشت به این برخورد اعتراضی نکرد .

واقعیت آن است که آموزش و پرورش در ایران از ماموریت اصلی خود منحرف شده است .

وظیفه وزیر آموزش و پرورش مدیریت بر یک موسسه ی اقتصادی و برنامه ریزی برای آن به عنوان « رئیس هیات امناء » بدون آن که تخصص و سر رشته ای در امور مالی و اقتصادی داشته باشد نیست . طبیعی است که در چنین حالتی ، جریان های ذی نفوذ و نامرئی برای سرمایه معلمان نقشه بکشند و برای آن تعیین تکلیف کنند .

وظیفه آموزش و پرورش تربیت معلم هم نیست .

وظیفه آموزش و پرورش ساختن مدرسه و یا نوسازی آن هم نیست .

وظیفه آموزش و پرورش همان آموزش و پرورش است . در یک کلام تربیت شهروند مسئولی که با « تفکر انتقادی » عجین شده باشد .

حکومت بر اساس « قانون اساسی » باید به وظایف خود در موارد مطروحه عمل کند و در برابر عملکرد خود شفاف و پاسخ گو باشد .

بهترین قانون ، برترین حاکمان و پیشرفته ترین ساختار در فقدان شهروندانی مطالبه گر و پرسش گر ، اثربخشی و کارایی خود را از دست داده و به « ضد » خود تبدیل می شوند .

به همین راحتی و به همین سادگی .