به ساختار اجتماعي که از گروه‌هاي عموماً فردي يا سازماني تشکيل شده و به‌واسطه يک يا چند نوع از وابستگي‌ها به هم متصل‌اند « شبکه اجتماعي » مي‌گويند. شبکه‌هاي اجتماعي با فراهم آوردن امکان ارتباط بين سرمايه‌هاي فردي و تشکيل سرمايه اجتماعي به توسعه و ارتقاي افکار و انديشه‌هاي بشري کمک مي‌کنند. در حال حاضر سبک زندگي جوامع با شبکه‌هاي اجتماعي چنان در هم فرو رفته که تفکيک آن دو بسيار دشوار شده است.
شبکه‌هاي اجتماعي مفهوم جديدي نيستند. اصطلاح «شبکه‌هاي اجتماعي» براي نخستين بار در سال ۱۹۵۴ توسط جان بارنز که در حوزه‌ي انسان‌شناسي اجتماعي فعاليت مي‌کرد، به کار برده شد. اما چيزي که باعث شده است امروزه شبکه‌هاي اجتماعي بيشتر از هميشه مورد توجه قرار بگيرند، به وجود آمدن فناوري‌هاي ديجيتالي و کمک آنها به توسعه شبکه‌هاي اجتماعي بوده است. در عصر حاضر ظهور و گسترش تکنولوژي‌هاي نوين ارتباطاتي، امکان شکل‌گيري اجتماعات جديدي از کاربران به نام « شبکه‌هاي اجتماعي مجازي » را فراهم کرده است.
شبکه‌هاي اجتماعي مجازي، شکل جديدي از روابط اجتماعي هستند که برخلاف شبکه‌هاي اجتماعي سنتي بر جامعه مجازي آنلاين و ارتباطات کامپيوتری متمرکز هستند. شبکه‌هاي اجتماعي مجازي محل گردهمايي صدها ميليون کاربر اينترنت است که بدون توجه به مرز، زبان، جنس و فرهنگ، به تعامل و تبادل اطلاعات مي پردازند. با اينکه شبکه‌هاي اجتماعي مجازي عمر خيلي زيادي ندارند، اما نمي‌توان نقش و ميزان نفوذ آنها در ساخت اجتماعي جوامع را ناديده گرفت.
در عصر حاضر رسانه‌هاي الکترونيکي و به ويژه شبکه‌هاي اجتماعي مجازي، نقش عمده و مهمي را در عرصه تغيير و تحولات اجتماعي بر عهده دارند و اين وسايل منشأ بسياري از تحولات در جهان محسوب مي‌شوند. شبکه‌هاي اجتماعي به لحاظ عموميت يافتن در ميان کاربران به‌وسيله اي بي‌بديل در عرصه ارتباطات تبديل شده‌اند.
بر اساس اعلام وزارت ارتباطات، ضريب نفوذ اينترنت در ايران 57 درصد است. در بررسي‌هاي نظام پايش شاخص‌هاي ارتباطات کشور تا پايان سال ۹۴، حضور کاربران اينترنت در شبکه‌هاي اجتماعي از سال ۹۲ که ۲۰ درصد بود، در پايان سال ۹۴ به ۶۵ درصد افزايش يافته است. اين بررسي‌ها نشان مي‌دهد که 74.7 درصد کاربران اينترنت در ايران در گروه سني ۲۰ تا ۲۹ سال و 25.3 درصد در گروه سني ۵۰ تا ۸۹ سال قرار دارند.
«تلگرام، اينستاگرام و توئيتر» از پرمخاطب‌ترين شبکه‌هاي اجتماعي در ايران هستند. يکي از پرکاربرترين شبکه‌هاي اجتماعي در ايران «تلگرام» است. بنا به آمارهاي رسمي 73 درصد مردم ايران به شبکه تلگرام دسترسي دارند.
به گفته رئيس مرکز فناوري اطلاعات وزارت ارشاد طبق برآورد‌هاي اين وزارتخانه، از فعاليت ۱۱ هزار کانال «تلگرام» با دست‌کم پنج‌هزار عضو در کشور حکايت دارد که از اين تعداد تنها 4700 کانال و گروه به ثبت رسمي رسيده است.
به گفته رئيس پليس فتا - پليس فضاي مجازي ايران - هم اکنون در تلگرام ١٨٠ هزار کانال فعال است که بر اساس رصد انجام شده، 90 درصد مربوط به «ارتباطات خانوادگي و دوستان» ، 7 درصد «سياسي» و 3 درصد «منحرف» هستند. بررسي‌هاي پليس فتاي کشور همچنين نشان مي‌دهد پايه ۶۶ درصد جرايم در تلگرام اتفاق مي‌افتد و ۲۰ درصد هم در اينستاگرام رخ مي‌دهد.
استفاده از رسانه‌هاي الکترونيکي و شبکه‌هاي اجتماعي مجازي در ميان کاربران ايراني به‌طور قابل توجهي افزايش يافته است و بررسي‌ها نشان مي‌دهد اين روند کماکان ادامه دارد. رسانه‌هاي الکترونيکي و به ويژه شبکه‌هاي اجتماعي، در عصر حاضر نقش عمده و مهمي را در عرصه تغيير و تحولات اجتماعي، سياسي و فرهنگي بر عهده دارند. به اعتقاد صاحب‌نظران استفاده از رسانه‌هاي الکترونيکي و شبکه‌هاي اجتماعي تاثيرات عميقي بر ارزش‌ها، الگوها و هنجارهاي نظام اجتماعي کاربران ايراني داشته است.
ظهور تکنولوژي‌هاي ارتباطي نوين به‌تبع آن شبکه‌هاي اجتماعي، على‌رغم تمام محاسن و مزاياى آن يکسرى دغدغه‌ها و نگرانى‌هايى را بر جامعه تحميل نموده است. بي ترديد يکي از مسائل عمده‌اي که در سال‌هاي اخير، زمينه‌ساز بروز بحران هويت در جوامع فعلي در سطوح مختلف شده است، گسترش شبکه‌هاي اجتماعي است. امروزه در حوزه جامعه‌شناسي، بحران هويت به يک نگراني جدي تبديل شده است.
شبکه‌هاي اجتماعي بر اساس ساختار و تعاريف خود، به دنبال ايجاد جوامع مجازي هستند. جوامع مجازي در باز تعريف و شکل‌دهي هويت اعضاي خود نقش مهمي ايفا مي‌کنند. به‌طوري که اين جوامع توانسته‌اند بر اساس قوانين و گفتمان حاکم بر آنان، ارزش‌هاي مختلف فرهنگي، سياسي و اجتماعي اعضاي خود را بازتعريف نمايند.
در واقع شبکه‌هاي اجتماعي اين قابليت را به فرد مي‌دهند تا خود را هر گونه که مي‌خواهد، فراتر از هويت واقعي خود در جهان فيزيکي بازتعريف و روايت کند. از آنجايی که هويت نقشي کليدي را در ارتباطات مجازي ايفا مي‌کند، بحران هويت مي‌تواند باعث خستگي، تنش، فشار عصبي و ناکامي شود.
از سوي ديگر گسترش روز افزون شبکه‌هاي اجتماعي از طريق کاهش نقش نهادهاي خانواده و مدرسه، موجب تغيير در نظام ارزشي جامعه و ايجاد شکاف نسلي شده است که اين خود انتقال ارزش‌ها، آموزه‌هاي اجتماعي و فرهنگي از نسلي به نسل ديگر را با اختلال رو به رو مي‌کند.
اگرچه گستردگي رسانه‌هاي الکترونيکي و شبکه‌هاي مختلف اجتماعي نظارت بر آنها را با مشکلات جدي مواجه کرده است اما نمي‌توان نقش و ميزان نفوذ آنها را در رشد فردي و اجتماعي افراد ناديده گرفت.
بي‌گمان انسداد و تقابل در مواجهه با رسانه‌هاي الکترونيکي و به‌ويژه شبکه‌هاي اجتماعي جواب نداده و نخواهد داد. بايد عوامل و اسباب مؤثر در بروز و ظهور چالش‌ها و بحران‌هاي جديد در عرصه رسانه‌هاي الکترونيکي و شبکه‌هاي اجتماعي به دقت مورد مطالعه و بررسي قرار گيرد.
در حال حاضر به دليل گستردگي حوزه تسلط شبکه‌هاي اجتماعي در جوامع امروزي، لازم است که همگام با رشد و تکامل تکنولوژيکي و محتوايي شبکه‌هاي اجتماعي در ابعاد مختلف به‌ويژه نقش آنها در تحولات اجتماعي به دقت مورد بازنگري و بررسي مجدد قرار گيرد.
به‌نظر مي‌رسد با توجه به فرآيند جهاني‌شدن و رشد فزاينده شبکه‌هاي اجتماعي بازنگري در قوانين فعلي و برنامه‌ريزي‌هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي مواجه با فضاي مجازي ضرورتي اجتناب ناپذير باشد.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان