چهاردهم تیرماه روز قلم گرامی باد
از سال 1381 به پیشنهاد انجمن قلم ایران و تصویب شورای انقلاب فرهنگی ، چهارده تیر به عنوان روز قلم نامگذاری شد .
دلیل این نامگذاری ، به یکی از باورهای ایرانیان باستان باز می گردد .
بر اساس نظر ابوریحان بیرونی در کتاب « آثارالباقیه » چهاردهمین روز از تیرماه را ایرانیان باستان ، روز تیر (عطارد) می نامیدند و سیاره تیر به عنوان کاتب و نویسنده سیاره ها شناخته می شود .
در ادبیّات فارسی ، سیاره تیر ( عطارد ) را دبیر فلک نامیده اند . به همین مناسبت چهارده تیر را روز نویسندگان می دانستند . نامگذاری " روز قلم " یادآور این است که نیاکان ما نیز به اصحاب قلم ارج می نهادند .
نوشتن وسیله ای ارتباطی است که انسان ها را به یکدیگر پیوند می دهد . نیاز به ارتباط نوشتاری ، در ابتدایی ترین جوامع بشری احساس شده است . روزگاری که بشر با نقش آفرینی بر روی دیواره های غارها و حکاکی ها بر روی سنگ ها نوشتن را آغاز کرد و بعدها بر چوب و سنگ ادامه یافت .تا زمانی که با اختراع دستگاه چاپ ، سرعت نشر و انتقال نوشته ها گسترش پیدا کرد .
بی شک نوشتن بعد از زبان مهم ترین وسیله ارتباطی بین انسان هاست .امروزه همگام با رشد تکنولوژی ، شیوه های نوشتن نیز متحوّل گشته است . وسایل نوشتن تنها به قلم و کاغذ محدود نمی شود .در دنیای امروز ثبت و نشر اطّلاعات و بیان افکار و احساسات با شیوه های گوناگونی امکان پذیر شده است .فضای مجازی ، شبکه های جهانی و گوشی های هوشمند فاصله ها را از بین برده اند . شیوه های مدرن امروزی ، نوشتن را آسان تر و سرعت انتقال را بیشتر کرده اند.
صرف نظر از نوع ابزاری که به کار می بریم ، نوشتن تبلور احساس و نماینده ی تفکّر آدمی است . با نوشتن احساسات و دیدگاه های خود را بیان می کنیم و با این کار بخشی از هویّت خود را به نمایش می گذاریم .
نوشتن مهمترین ابزار ارتباطی ، ذخیره سازی اطّلاعات و انتقال تجارب است که مسیر پیشرفت و توسعه ی جوامع بشری را هموار می کند . اگر نوشتن نبود بخش عمده ای از تاریخ ملت ها ، به فراموشی سپرده می شد .
نوشتن زمینه ساز همدلی بین انسان ها است . زیرا در ارتباط نوشتاری ، اشخاص فراتر از مکان و زمان ، اندیشه های خود را با دیگران به اشتراک می گذارند و از تجارب ، دانش و فرهنگ یکدیگر بهره مند می شوند .
در سال های اخیر استفاده بیش از حد از فضای مجازی ، موجب شده است تا جوانان به خواندن کتاب و نوشتن متن علاقه چندانی نشان ندهند . در طول روز یک پیام تکراری را بارها از کانال ها و گروه های مختلف دریافت می کنیم .
اگر چه ارسال پیام های خوب و پر محتوا ، به افزایش اطلاعات و یا آگاهی از حقوق شهروندی کمک می کند اما پیگیری مداوم این رد و بدل کردن ها ، موجب دور شدن از نوشتن شده است تا آن جا که برخی از دانشجویان و حتی فارغ التحصیلان قادر نیستند دو سطر رزومه یا تقاضای شغل را بدون اشکال نگارشی ارائه دهند .
در جامعه ای که اغلب کاربران فضای مجازی به دستگاه های فعال کپی مبدل گشته اند و کمتر کسی زحمت دو سطر متن تولیدی را به خود می دهد ، انگیزه برای نوشتن می میرد و خلاقیت ها پژمرده می گردند .
روز قلم را فرصتی مغتم بشماریم تا انگیزه به نوشتن را در خود و اطرافیان مان تقویت کنیم .
برای پرورش ذوق و خلاقیت افراد ، در گروه های مجازی ، برنامه ریزی کنیم . می توان هفته ای یک یا دو شب را به تولید متن اعضای گروه اختصاص داد . این کار هم مهارت نوشتن و هم قدرت نقد را در افراد تقویت می کند . اصراری به نوشتن متن های خیلی رسمی و طولانی نیست . یک خاطره کوتاه ، یادداشت روزانه ، طنز و حتی اتفاق ساده ای که در خیابان شاهد آن بوده ایم ، می تواند یک متن تولیدی باشد .
بزرگداشت روز قلم نه با شعارهای جذاب بلکه با ارج نهادن به نوشتن ، عملی می شود . این روز فرصتی برای تکریم از کسانی است که قلم و زبان را در راه نشر علم ، حفظ ارزش های انسانی و دفاع از آزادی به کار گرفته اند نه آنانی که قلم را به نانی و نامی فروخته اند .
در طول تاریخ این سرزمین ، بارها شاهد بی مهری به جایگاه قلم بوده ایم . گِردباد محدودیت ها ، به حوزه نویسندگی هم وزیده است . چه بسیار قلم ها که به خاطر دفاع از آزادی ، شکسته شد و چه بسیار روزنامه ها که به دلیل تحلیلی انتقادی توقیف گشته اند .
این روز فرصتی است تا حرمت قلم هایی را بدانیم که برای عدالت خواهی و آزادگی می نویسند .
در دفـتر زمـانه فـِتد نـامـش از قـلم
هر ملـتی که مردم صاحب قلم نداشـت
نظرات بینندگان
***قلم توتم من است. به قلم سوگند، به خون سیاهی که از حلقومش می چکد سوگند و به ضجه های دردی که از سینه اش بر می‌آید سوگند که توتم مقدسم را نمی فروشم. انگشتانم را بند بند می برم، حتی زبانم را می برم و لبم را می دوزم اما قلم را به بیگانه نمی‌دهم.
-- استاد شهید دکتر علی شریعتی
------------------------------------------------------