تیپ شخصیتی روشنفکران ایران

  تیپ شخصیتی روشنفکران ایران:
1. روشنفکران نظری :
این دسته به طور خاص بر تحقیقات تخصصی تمرکز دارند. پایگاه عمده آنها دانشگاه است و نگارش کتاب و مقاله بیشترین فعالیت آنها را شکل می دهد. در عرصه اجتماعی چندان حضور ندارند.

2. روشنفکران نظری - کنش گرا :
این دسته علاوه بر اینکه در دانشگاه و بر تحقیقات تخصصی و نگارش کتب و مقاله همت دارند، اما در عرصه اجتماعی و فرهنگی نیز فعال هستند.

3. روشنفکران کنش گرا :
این دسته چندان به مباحث نظری توجه ندارند. در عرصه تحقیقات تخصصی و نویسندگی فعال نیستند ولی در احزاب سیاسی یا گروه های فرهنگی فعالیت دارند. نسبت به مسایل روز حساس هستند و مدام به اعلام موضع یا تشکیل رفتار جمعی همت دارند.

عمده روشنفکران ایران دهه 90 بر تیپ سوم قرار دارد.
افت کیفیت علمی دانشگاه ها، سهل شدن ورود و آسان شدن خروج از نهادهای دانشگاهی بر حجم فارغ التحصيلان افزوده، بدون آنکه کیفیت تخصصی لحاظ شده باشد.بر همین روال، جمعیت تیپ سوم در حال حاضر بیش از دو تیپ دیگر است.

در این بین دانش آموختگانی که از کیفیت تخصصی لازم برخوردارند اما روحیه فردگرایی بر آنها حاکم است ترجیح می دهند بدون دخالت در امور عمومی، به کار تخصصی بپردازند و نسبت به روند جاری جامعه - اگرچه معترض باشند - اعلام موضع ننمايند. محافظه کاری افراد بر این خصیصه می افزاید. به تعبیر رابرت.کی.مرتون (جامعه شناس سرشناس مکتب کارکردگرایی آمریکا) آنها دچار نوعی انزواگرایی هستند که تحصیل منافع فردی در آن اولویت است.

تیپ دوم مهمترین گروه در شکل دادن به وضعیت اجتماعی و فرهنگی هستند و از سرمایه های اصلی یک جامعه به شمار می روند.
آنها ضمن توجه به مسایل نظری، تلاش دارند آن نظریه ها را در کشور کاربردی نمایند.
آنها نسبت به وخامت اوضاع جاری -حسب تشخیص خویش- حساس هستند. ضمن اینکه تحقیقات ژرفانگر دارند، در پی عملیاتی کردن آن تحقیقات در جامعه خود می باشند.