فراموش شدن نقش معلمان در معادلات و تصمیم گیری های آموزش و پرورش

  بر كسي پوشيده نيست كه معلم به عنوان ركن ركين هر نظام آموزشي تلقي مي شود و اهداف و برنامه هاي آموزش و پرورش بدون حضور فعال و مشاركت موثر آن ها تحقق نمي يابد؛ چرا كه هر نوع برنامه، طرح و پروژه اي در آموزش و پرورش از طريق آن ها وارد مرحله اصلي اجرا مي شود و بر اين اساس است كه در تفكر سيستمي نقش معلم را به عنوان مدير سيستم يادگيري تعريف كرده اند. معلمان به عنوان قوی ترین و پرنفوذترین عوامل انسانی آموزش و پرورش با توجه به نقش الگویی خود و نیز ارتباط و تعامل مستمر با دانش آموزان و حتی اولیای دانش آموزان، نقش ممتاز و بی بدیل در معادلات درونی آموزش و پرورش و نیز در تغییر و تحولات اجتماعی دارند.

نكته مهم در اين ارتباط، توجه به اين مساله است كه يكي از مهمترين روش هاي تكريم نيروي انساني در هر سيستمي، مشاركت قرار دادن نيروي انساني در تصميم سازي ها و تصميم گيري ها مي باشد تا از يك طرف از اين ظرفيت عظيم انساني به صورت انرژي تراكمي در جهت اهداف سيستم استفاده نموده و از طرف ديگر، زمينه هاي انگيزشي و نگرشي مثبت در كاركنان در فرايند اجراي يك برنامه مورد توجه قرار گيرد.

بايد قبول كرد كه دير زماني است كه قشر عظيم معلمان در معادلات و تصميم گيري هاي آموزشي مورد فراموشي قرار گرفته اند و ديگر در چرخه هاي معيوب نظام آموزشي مورد توجه جدی قرار نمي گيرند كه اين امر مي تواند سبب تضعيف رفتار شهروندي سازماني و كاهش انگيزش شغلي در آن ها شود.

در این ارتباط شاید طرح این سوال مهم باشد که چه شواهدی وجود دارد که معلمان در فرآیندهای تصمیم سازی و تصمیم گیری در آموزش و پرورش مورد توجه قرار نمی گیرند که لازم است به چند مورد یا واقعیت مهم در این زمینه اشاره گردد:

۱. تغییر نظام آموزشی: تغییر نظام آموزشی یک کشور از مهمترین و حساس ترین برنامه ها و پروژه های یک کشور تلقی می شود که علاوه بر تخصیص سرمایه مالی و مادی عظیم یک جامعه، نتایج و پیامدهای آن، آینده و سرنوشت جامعه ای را مورد تاثیر قرار می دهد و هر نوع کاستی در آن، خسارت های جبران ناپذیری را متوجه یک جامعه می سازد. حدود ۱۰ سال قبل که نظام آموزشی ۶-۳-۳ (با توجه به قابل مشاهده بودن نمودهای کمی و کیفی آن در شرایط کنونی) وارد مرحله اجرا قرار گرفت، طرح این سوال در این ارتباط مهم می باشد که معلمان در طراحی این نظام آموزشی و نیز در روند اجرای آن و همچنین در اصلاح کاستی های آن تا چه حد مورد توجه قرار گرفته اند؟

شاید مسئولین آموزش و پرورش ادعا کنند که در بسیاری از موارد، دیدگاه معلمان به شکل های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است؛ اما آنچه در این میان مهم می باشد تامل بر این امر است که تاکنون دیدگاه معلمان به صورت سیستماتیک و پژوهشی و جدی مورد توجه در طراحی، اجرا و ارزشیابی چنین سیستم آموزشی قرار نگرفته است و در این میان معلمان نظام آموزشی را اجرا می کنند که اشکالات گسترده نسبت به آن وارد می کنند و نسبت به پیامدهای آن خوش بین نیستند.

۲. انتخاب مدیران و نظارت بر عملکرد آن ها: مدیریت در یک سیستم به عنوان فرآیند به کارگیری صحیح و کارآمد منابع انسانی، مالی و کالبدی از عناصر مهم و حیاتی یک سازمان تلقی می شود که لازم است مکانیسم های متعددی در انتخاب مدیران و نیز نظارت بر روند عملکرد آن ها مورد توجه قرار گیرد که یکی از مهمترین مکانیسم ها توجه به نظر و نگرش کارکنان به عنوان فرآیند ارزشیابی از پایین به بالا می باشد؛ چرا که کارکنان به صورت مستمر نظاره گر رفتارهای مدیران می باشند. معلمان به عنوان نیروهای متخصص، آموزش دیده و آشنا به مسایل تعلیم و تربیت بیش از هر کسی بهتر می توانند در مورد عملکرد مدیران در حوزه های مختلف آموزش و پرورش نظر دهند. مساله قابل تامل و تاسف در این میان توجه به این امر است که معلمان هیچ نقشی در انتخاب مدیران و نیز نظارت بر عملکرد آن ها ندارند و این در حالی است که در بسیاری از سازمان ها به این روند توجه می کنند و در این میان طرح چند سوال مهم می باشد که :

۱-۱. آیا تعداد قابل توجهی از معلمان با مدارک تحصیلی بالا، تجارب گسترده و آشنا بر واقعیت های مرتبط با فرآیندهای آموزشی و پرورشی موجود در مدرسه ای، حق و صلاحیت انتخاب مدیر مدرسه و نیز نظارت بر عملکرد ایشان را ندارند؟

۱-۲. آیا تعداد گسترده معلمان، مدیران و کارکنان مدارس و ادارات نواحی و مناطق با دارا بودن مدارک تحصیلی بالا تا سطح دکتری و نیز داشتن تخصص های مختلف در زمینه های مختلف مخصوصا تعلیم و تربیت، شایستگی انتخاب روسای نواحی و مناطق را ندارند؟

۱-۳. آیا حجم عظیمی از معلمان، مدیران، کارکنان، کارشناسان و حتی روسای نواحی و مناطق نیز با دارا بودن تخصص های گسترده و تجارب عمیق، صلاحیت انتخاب مدیران کل آموزش و پرورش و نیز نظارت بر عملکرد آن ها را ندارند؟

مطمینا پاسخ به هر یک از سوالات فوق از دیدگاه مدیران ارشد منفی می باشد.

۳. ارزشیابی از عملکرد معلمان: ارزشیابی به عنوان یک فرآیند مهم در ارزیابی عملکرد کارکنان در راستای میزان تحقق اهداف سیستم و شناسایی کاستی ها و نیز ارائه بازخورد موثر به نیروی انسانی جهت انجام مطلوب وظایف و ماموریت های آینده است و ضرورت دارد تا در این فرآیند مهم، در کنار توجه به نظر متخصصان ارزشیابی و مدیران سیستم آموزشی به نظر معلمان و کارکنان آموزش و پرورش چه در مرحله طراحی و چه در مرحله اصلاح و بهبود نیز توجه شود؛ چرا که خروجی این فرآیند متوجه مهمترین رکن نظام آموزش و پرورش یعنی معلمان می باشد و اینکه آیا معلمان از وضعیت کنونی ارزشیابی رضایت دارند و یا اینکه روند موجود ارزشیابی کنونی قادر به سنجش عملکرد کاری کارکنان به صورت واقعی می باشد؛ خود جای تامل دارد و این واقعیت هم دور از انکار نیست که در این فرآیند مهم، نقش معلمان آموزش و پرورش بسیار کم رنگ می باشد.

۴. اجرای طرح های مختلف در آموزش و پرورش: طرح های بسیار متعددی در آموزش و پرورش اجرا می گردد که هزینه های کلانی متوجه این طرح ها می باشد و این برنامه ها در نهایت نیز می بایستی توسط معلمان اجرا می گردد؛ اما هیچ وقت معلمان بصورت جدی چه در مرحله طراحی و چه در مرحله اجرا و نیز در مرحله ارزشیابی مورد توجه جدی قرار نمی گیرند.

نمونه های بسیاری دلالت بر بی توجهی بر نقش و جایگاه معلمان در معادلات درونی آموزش و پرورش دارد که نشان از تکریم ناکارآمد این قشر مهم و بی توجهی بر جایگاه آن ها در بستر نظام تعلیم و تربیت رسمی می باشد.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید