نگاهی به تاریخچه طرح سازمان نظام معلمی : چرا تشکیل سازمان نظام معلمی پی گیری نمی شود؟ مخالفان چه کسانی هستند؟

از وزارت فانی سه سال گذشت .

هنوز وزیر آموزش و پرورش به دو پرسش صدای معلم پاسخ نداده است . ( این جا )

همچنین پس از گذشت نزدیک به دو ماه از درخواست حضوری مدیر گروه صدای معلم برای برگزاری نشست با ایشان تاکنون هیچ پاسخی به این درخواست داده نشده است . ( این جا )

انتظار این بود که فانی با توجه به تجارب فراوان خویش حداقل بحث سازمان نظام معلمی را به جایی برساند هر چند این امید وجود دارد تا با تعامل با مجلس دهم به ویژه معلمانی که دغدغه این مسائل را دارند جامه عمل پوشیده و یک گام به آموزش حرفه ای و مفهوم " معلم حرفه ای " نزدیک شویم .

در این جا سعی می کنم به روند طرح موضوع نظام معلمی اشاره ای داشته باشم .

یکی از برنامه های علی احمدی وزیر سابق آموزش و پرورش هنگام ارائه به مجلس برای گرفتن رای اعتماد " تشکیل سازمان نظام معلمی " بود .

دبير وقت شوراي عالي وزارت آموزش و پرورش در بیست و هفتم فروردین ماه 1387  از طراحي پيش نويس سازمان نظام معلمي كشور خبر می دهد .

ایشان مطالبی را در مورد سازمان نظام معلمی مطرح می کند که به برخی از آن ها در این جا اشاره می شود :
" هم اكنون پيش نويس سازمان معلمي كشور به منظور برقراري تعادل حقوق معلمان ؛ دانش آموزان و خانواده آنان و همچنين روابط متقابل بين آنان طراحي و آماده شده است كه پس از تصويب مجلس اجرايي مي شود.

در صورتي كه سازمان نظام معلمي جمهوري اسلامي ايران تشكيل شود ؛ معلمان كشور مي توانند يك پايگاه رسمي و صنفي در اختيار داشته باشند .

"از سويي ديگر ؛ بدنه اجتماعي نظام هم كه به نوعي مشتريان نظام تعليم و تربيت تلقي مي شوند ؛ منتظر تحول و بهبود در محصولات نظام آموزش و پرورش هستند. همه اين موارد دست به دست هم مي دهند و ضرورت تحول را حتمي و اجتناب ناپذير مي كنند.

در نظام معلمي بايد ايجاد تحول كنيم و با توجه به ظهور رقيبان در عرصه توليد و انتقال دانش و اطلاعات عمومي مانند رسانه ها و وسايل ارتباط جمعي ؛ معلمان نقش مرجعيت فرهنگي و تربيتي خود را به تدريج از دست مي دهند پس ضرورت دارد كه در بازسازي نظام معلمي مبتني بر اصول تحول ؛ به اعاده اين مرجعيت توجه كنيم و اين امكان پذير نيست؛ مگر به معلم حرفه اي التزام داشته باشيم و منزلت اجتماعي معلم را بالا ببريم و نسبت به تامين معيشت و زندگي معلم همت گماريم تا معلمان به تمام معنا بتوانند ايفاگر نقش مرجعيت علمي و فرهنگي باشند.
احياي دوباره مقام معلمان منوط به فراهم شدن نظام جذب ؛ تامين و نگهداشت نيروي انساني به ويژه در خصوص افرادي است كه آمادگي و توانايي علمي ؛ ذهني؛ جسمي اين شغل را داشته باشند و از همه مهمتر با رغبت معلمي را انتخاب كرده باشد.
تجارب نشان مي دهد معلمان موفق كساني هستند كه اكسير معلمي را داشته باشند. بنابراين تنها مدرك تحصيلي براي به وجود آمدن معلمي حرفه اي و كاردان كافي نيست و مي توان نسبت به حفظ شان و منزلت معلمان كه در طرح نظام معلمي از جايگاه بالاي علمي بهره مند باشند ؛ اميدوار بود.
دستگاه هاي كارگزار دولتي بايد براي تامين معيشت معلمان تصميمات عملي داشته باشند؛ به طوري كه معلمان نيز بدانند حتي اگر خودشان هم به معيشت فكر نكنند ؛ در شوراي عالي آموزش و پرورش و در كميسيون خط و مشي ها ؛ اين موارد به طور جدي دنبال خواهند شد. "

از سوی دیگر ، محمدیان در مهر ماه سال 1388 از اجرای هم زمان نظام معلمی و سند تحول بنیادین طی یک یا دو سال آینده خبر داده و چنین عنوان می کند :

" ایجاد سازمان نظام معلمی قطعا موجب تحولاتی در آموزش و پرورش می شود که به همین دلیل خواستیم اجرای آن را همزمان با اجرای طرح تحول بنیادین در آموزش و پرورش دنبال کنیم.
طرح نظام معلمی مخالفان و موافقانی دارد که باعث شد این طرح بار دیگر به کمیسیون مربوطه در شورای عالی برگردد تا بررسی های بیشتری روی آن صورت گیرد .
پیش بینی ما این است که در صورت اجرای طرح، اختیاراتی که هم اکنون بخش دولتی در تایید صلاحیت معلمان دارد به نظام معلمی سپرده شود همچون نظام مهندسی یا پزشکی که هم اکنون صلاحیت حرفه ای افراد را تایید می کنند و به آنها برد تخصصی می دهند.
در طرح پیشنهادی تعداد اعضا و نحوه عضویت نیز مشخص شده که تا تدوین نهایی طرح نمی توان به آنها اشاره کرد. "

از طرف دیگر ، شورای عالی آموزش و پرورش در جلسه 764 خود با پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش، مبنی بر طراحی نظام معلمی جمهوری اسلامی ایران موافقت اصولی کرد و مقرر شد وزارت آموزش وپرورش ظرف مدت سه ماه لایحه پیشنهادی را تهیه و به این شورا ارائه کند.

علی رغم تاکیدات وزیر وقت علی احمدی و نیز دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش و نیز مصوبه ای که وزارت آموزش و پرورش را ملزم به تهیه لایحه پیشنهادی در مدت سه ماه می کند ، اما سازمان نظام معلمی هیچ گاه از صحبت ها و وعده های مسئولان فراتر نرفت و حتی پیش نویس آن نیز در اختیارعموم و رسانه ها قرار نگرفت !

 در همان زمان ، نگارنده در وبلاگ سخن معلم نسبت به این وضعیت انتقاد کرده و چنین نوشت :

 " سخن معلم " بارها نسبت به ضرورت و تاسیس " سازمان نظام معلمی " در نظام آموزش و پرورش ایران پرداخته است .

در مصاحبه تفصیلی " سخن معلم " با آقای دکتر نجفی وزیر سابق آموزش و پرورش در یازدهم خرداد ماه 1388 ، ضرورت این بخش راهبردی به صورت نظری مورد تاکید قرار گرفت .

اعتقاد ما این است که این آیتم یک بحث راهبردی در شروع تحول در آموزش و پرورش است و هرگونه تحول و شروع آن باید از کانال " معلم " باشد .
در واقع ، به لحاظ نظری ، تشکیل سازمان نظام معلمی بر سایر قسمت ها ارجحیت و اولویت دارد .

چرا در جامعه ما فرد و یا مسئولی به خاطر انجام ندادن تعهد و یا گفته خود بازخواست نمی شود ؟
چرا افرادی نظیر فرشیدی در مجلس و به خاطر چند رای هر گونه وعده و شعاری را هر چند غیر عملی بر زبان می آورند اما بعدا کسی آن ها را به خاطر عمل نکردن به آن وعده ها بازخواست نمی کند ؟
چه کسی پاسخگوی اعتماد از دست رفته خواهد بود ...
چرا مجلس به عنوان یک نهاد مستقل که قاعدتا باید کارکرد مردمی داشته باشد به وظایف نظارتی خود درست عمل نمی کند ؟
چرا کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس که عملکرد آقای علی احمدی را مقبول و از آن دفاع می کند اشاره ای به این موارد نمی کند ...

در این میان برخورد حمید رضا حاجی بابایی جالب توجه تر است !

حاجی بابایی در گفت و گوی 5/ 5 ساعته ای که با صدای معلم داشت به این مورد اشاره کرد .

صدای معلم از ایشان سوال می کند :

پرسش ما اين است که شما اعتقاد داريد که نبايد زير پاي معلم خالي بشود . در تمام دنيا اتحاديه هاي معلمي فعال هستند و معلمان مجبور و حتی موظفند براي دفاع از حقوق خودشان در اين اتحاديه هاي معلمي عضو باشند .

تجربه بشري به معلم آموخته است براي حفظ حقوق و منافعش بايد در سنديکاها و اتحاديه ها عضو باشند .

شما مي فرماييد که من مي خواهم معلم استخدام شود ولي در اتحاديه ها عضو نباشد  ! ( همان تفکر پوپوليستي ) و همواره تلاش مي کنید اين تفکر اتحاديه و تشکل را به سخره بگيريد !

صدای معلم اعتقاد دارد که شما در 4 سال مسئوليت خودتان به هيچ وجه به دنبال ايجاد تشکل پذيري ، به دنبال ايجاد اتحاديه ، سنديکا، سازمان نظام معلمي  نبوده ايد !

سوال اين است که آیا شما مي خواهيد تجربه جديدي را در دنيا پياده کنيد ؟

آيا شما مي خواهيد در کشور اتحاديه معلمي وجود نداشته باشد ؟

معلمان استخدام بشوند و حقوق بگيرند . کار کردند يا نکردند هم مهم نيست !

سازمان نظام معلمي نداشته باشند ، معيارهای تعيين صلاحيت معلمي هم نداشته باشند . فقط شما حرف هايی بزنيد که معلمان از ما خوش شان بيايد ؟!

حاجی بابایی :

شما هم حرفي بزنيد که معلمان خوششان بيايد . شماها  بلد نيستيد !

صدای معلم :

" صدای معلم " حرفي را که درست باشد مطرح مي کند، نه حرفي که معلم را در کوتاه مدت خشنود کند .

صدای معلم تجارب موفق بشري را نشر مي دهد .

صدای معلم اگر بخواهد با معلمان صحبت کند از سازمان نظام معلمان ، اتحاديه معلمان، سنديکاي معلمان سخن مي گويد که منطبق بر تجارب موفق بشري است و با تفکرات شما مخالف است .

شما دنبال توده اي شدن معلمان هستيد .

شما به فکر متشکل شدن معلمان نبوده و نیستید !

حاجي بابايي :

حدود سي ماه است که جنابعالي به نيابت از دولت ...

صدای معلم:

شما بازهم اتهام مي زنيد ! ما کجا نماينده دولت هستيم ؟

" صدای معلم "مي گويد به  تجارب جهاني توجه کنيم .

حاجي بابايي :

حدود سي ماه است که جناب عالي به نيابت از دولت صبحانه آزادي را به خورد ملت داديد .گفتيد قبلي ها امنيتي بودند و اينها آزادي دادند. معلمان صبحانه ، نهار ، شام آزادي خوردند . حقوقشان را چه زماني درست مي کنيد ؟ برجام هم که تصويب شد . قلب انرژي هسته اي را هم که درآورديد !

چه زماني حقوق معلمان را درست مي کنيد  ... "

در واقع ، حاجی بابایی هیچ گاه به پرسش های اساسی و راهبردی گروه صدای معلم پاسخ نداد و با کشاندن بحث به حاشیه و به برخی مسائل نامربوط از پاسخ گویی فرار کرد !

با کمی مطالعه و دقت می توان متوجه شد که ایشان عامدا بحث سازمان نظام معلمی را از پیش نویس سند تحول بنیادین حذف کرد !

اگر تشکیلاتی مانند " سازمان نظام معلمی " وجود داشت قطعا در مقابل برخی مسائل و موضوعات مانند ورود بی ضابطه نیروها و استخدام های فله ای و خارج از چارچوب می ایستاد و مقاومت می کرد !

در این مورد به برخی موارد با عنوان «  ناگفته هایی از حاجی بابایی ! همه برای یک نفر ! چه باید کرد ؟  » اشاره کرده ام . ( این جا )

در صورت شکل گیری و تثبیت سازمان نظام معلمی ، حاجی بابایی و وزرایی چون او دیگر نمی توانستند این تشکیلات  قانونی و برخاسته از متن معلمان را مانند تشکل های معلمان متهم به مسائلی چون سیاسی بودن ، نداشتن نمایندگی از سوی جامعه معلمان و... نمایند  و البته در غیاب چنین تشکیلاتی با استفاده از روش های پوپولیستی خود را حامی و نماینده افکار عمومی معلمان معرفی کردند !

در واقع ، مخالف و دشمن ردیف اول طراحی و اجرای چنین تشکیلاتی وزیرانی چون حاجی بابایی بودند و از آن جا که این تشکیلات فراگیر بوده و قدرت اجرایی دارد آن ها نمی توانستند مطابق امیال و سلایق خویش رفتار کنند و تغییرات شتاب زده ای را بر نظام آموزشی و ارکان آن تحمیل کنند .

اما مخالفان دیگر راه اندازی چنین تشکیلاتی برخی از معلمان و نیز فعالان تشکل های صنفی هستند .

یکی از کارکردهای مهم چنین ساختاری نظارت بر کیفیت کار معلمان و رتبه بندی آنان بر اساس صلاحیت های حرفه ای و ارزیابی واقعی عملکرد خواهد بود .

برخی از معلمان که البته در خط " پوپولیسم " حرکت می کنند به بهانه " وضعیت معیشتی و اقتصاد نابه سامان " هر گونه تغییر و نوآوری را در نظام آموزشی تقبیح و محکوم می کنند و از ابتدا آن را محکوم به شکست می دانند .

این طیف از معلمان حتی در زنگ های تفریح ، جلسات شورای دبیران ، فضاهای مجازی و... شکل گیری این تشکیلات را نوعی سیاست مرموزانه و پشت پرده برای انحراف  افکار عمومی از خط اصلی که همان " معیشت " است فرض کرده وبه شدت با آن مخالفت می کنند و با تولید و انتقال " انرژی منفی " سعی می کنند که به هر قیمت دیگران را نیز در این « پوپولیسم سازمان یافته » همراه کنند .

جالب است که گفتمان غالب این گروه از معلمان " معیشت محور " است اما هیچ تضمینی وجود ندارد که با فرض بهبود کامل معیشت و رسیدن فرهنگیان به یک وضعیت قابل قبول اقتصادی در روش و تفکر این افراد تحولی روی دهد و در این حالت باز به دنبال علل و یا بهانه های دیگر برای توجیه کم کاری و... خود خواهند بود !

صمد بهرنگی در بخش آخر کتاب " کند و کاو در مسائل تربیتی ایران " به طور کامل ویژگی های این معلمان را در بخش " زیر میکروسکوپ " بر شمرده است .

در مجموع باید گفت که سازمان نظام معلمی اصولا برای پی گیری هم عرض دو موضوع مهم " معیشت و منزلت " طراحی شده و البته نحوه تشکیل آن مهم تر از اهداف مطروحه است و نگارنده قبلا به تفصیل به این موارد مهم اشاره کرده است . ( این جا )

و اما مخالفان آخر سازمان نظام معلمی برخی از فعالان تشکل های صنفی  به ویژه کانون های صنفی معلمان هستند .

این گروه با نشانه گرفتن وجه " استقلال " به این تشکیلات حمله می کنند و پیشاپیش آن را سازمانی دولت ساخته برای توجیه وضع موجود و خاموش کردن صدای حق خواهی و مطالبه گری عدالت خواهانه خود و... تصور می کنند .

اما حقیقت این است که تشکیل سازمان نظام معلمی به هیچ وجه جای دیگران به ویژه تشکل های صنفی را تنگ نخواهد کرد !

در اثبات این مدعا باید گفت که فعالان رسانه ای و چهره های سرشناس این تشکل ها در مطالب و یادداشت های خود تاکنون کوچک ترین اشاره ای به این مبحث نداشته در حالی که برخی از مسائل حاشیه و دست چندم موضوع اصلی بحث آن ها قرار می گیرد !

 و اما نکته مهم تر آن است که در آن صورت هر فرد ، گروه و تشکلی باید متناسب با وزن خود ظاهر شود و دیگر نمی توان مانند سابق و بدون داشتن معیارهای روشن و شفاف ، خود را تنها نمایندگان واقعی مطالبات معلمان معرفی کرد .

آری !

سازمان نظام معلمی بیش از هر چیز برای نظام آموزشی بیمار ما یک ضرورت حیاتی است .

در آینده سعی خواهم کرد ورود بیشتری به ماهیت و کارکرد سازمان نظام معلمی داشته باشم .