انتخابات بهار سیاست است و این روزها در رسانه ها ، محیط های کار ،محافل خانوادگی و مهمانی ها و فضای مجازی بحث انتخابات کم کم گرم می شود . رای تکلیفی ، رای به مثابه یک حق ، رای مشروط ، رای سلبی ، در کنار گفتمان تحریمی ها و منفعل ها و اهل شک فضایی از گفت و گو ایجاد کرده است.
میزان مشارکت فرهنگیان در انتخابات هم تابع الگوی کلی مشارکت جامعه است. یعنی : حدود 50 درصد در هر شرایطی رای می دهند. حدود 20 درصد به دلایل مختلف اصلا رای نمی دهند و حدود 30 درصد هم آرای سیال دارند.
نرخ مشارکت ایرانیان در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری با کشورهای دمکراتیک تفاوت معناداری ندارد. در کشورهای غربی مشارکت 50 درصدی قابل قبول و 60 درصد خوب است بالای 60 درصد هم عالی است. حتی در برخی انتخابات مشارکت به زیر 50 درصد هم می رسد.
تنها در کشورهای توتالیتر مانند کره شمالی، نرخ مشارکت شهروندان صد درصد و یا برای خالی نبودن عریضه 99 درصد اعلام می شود. در ایران حضور آرای 30 درصد قشر خاکستری تعیین کننده نتیجه انتخابات است.
اگر بخواهیم الگوهای مشارکت در انتخابات را فهرست بندی کنیم ، از یک نگاه ، افراد را می توان به دو گروه کلی تقسیم کرد :
1- آنهایی که در انتخابات شرکت می کنند.
2- آنهایی که در انتخابات شرکت نمی کنند، اما این تقسیم بندی بسیار کلی است. اشکال تقسیم بندی این است که قشر مردد با رای سیال را در بر نمی گیرد. به علاوه این تقسیم بندی در مورد انگیزه و اهداف و دلایل به میدان آمدن یا نیامدن افراد ساکت است. هم آنهایی که رای می دهند انگیزه و دلایل یکسانی ندارند و هم مخالفان حضور در انتخابات متنوعند.
در روشی دیگر ، رای دهنده ها به دو گروه تقسیم می شوند :
1- آنهایی که شرکت در انتخابات را تکلیف سیاسی - دینی می شناسند .
2- آنهایی که انتخابات را یکی از حقوق شهروندی خود دانسته و برای تاثیرگذاری بر روند اداره کشور بر اساس برنامه و خط سیاسی که می پسندند در پای صندوق حاضر می شوند. گروه اول که معمولا خواهان تثبیت وضع موجودند در هر حالتی رای می دهند اما ضریب مشارکت گروه دوم که معمولا خواهان تغییر و اصلاح وضع موجودند تابع اوضاع و احوال انتخاباتی است .
افرادی که به انتخابات به عنوان حق شهروندی می نگرند، اگر در انتخابات شرکت کنند، با تحلیل های متفاوتی رای خود را به صندوق می اندازند.
قبل از ورود به این بحث این نکته را بگویم که افراد یک جامعه و حتی در مقیاس کوچک تر یک قشر خاص مثلا فرهنگیان یا روحانیون و... دارای دیدگاه های سیاسی بسیار متفاوتی هستند. این تصور که چون فرهنگیان شرایط مادی یکسانی دارند پس باید ضرورتا تفکر سیاسی – طبقاتی و گرایش سیاسی یکسانی داشته باشند با واقعیت نمی خواند.
فرهنگیان از نظر گرایش سیاسی بسیار متنوع و متفرقند. حتی دریک مدرسه هم مثلا در میان 30 نفر کادر آموزشی و اداری ممکن است 5 تا 6 گرایش سیاسی وجود داشته باشد که در فرصت هایی مانند انتخابات فرصت ظهور پیدا می کند.
« بی تفاوت ها » هم بدون اینکه خودشان بخواهند یک خط سیاسی اند و روی انتخابات تاثیر می گذارند. در میان فرهنگیان بدون احتساب بی تفاوت ها، 3 گرایش سیاسی عمده وجود دارد: 1- اصلاح طلب. 2- اصولگرای معتدل و سنتی . 3- اصولگرای تندرو ...
بی تفاوت ها و نق زن های حرفه ای که عمل سیاسی را نفی می کنند، خود یک حزب سیاسی تمام عیار و متحد تندرو ترین گرایش داخل حاکمیت اند.
طبیعی ترین حالت برای مشارکت در انتخابات اسفند 94 ، این است که رای دهنده فرد یا افرادی با گرایش سیاسی، حزبی و جناحی مشابه خودش در میان کاندیداها ببیند و رای بدهد. این نوع مشارکت را مشارکت فعال می گویند. در مشارکت فعال ، شهروند کاندیدای ایده آل خود را به مجلس می فرستد تا با وضع قوانین برنامه سیاسی ، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مورد نظر او را پیش ببرد، مثلا یک اصولگرای معتدل به کاندیدایی رای می دهد که در مجلس از برجام و رفع تحریم ها و تنش زدایی در روابط بین المللی دولت حمایت کند.
در مشارکت فعال یک فرد با گرایش اصول گرایی تندرو به کاندیدایی برای نمایندگی مجلس رای می دهد که در پیشبرد برنامه برجام و تنش زدایی با دنیای خارج مخالفت کند و با این تحلیل که این دولت غرب زده و طرفدار گسترش سرمایه داری و ارتباط با دنیا است، از یک طرف با وضع قوانین دست دولت را ببندد و از طرفی آواری از مطالبات را بر سر دولت بریزد تا نهایتا دولت درمانده و آچمز شود و آنگاه نماینده تندرو، بگوید: "ای مردم این دولت عرضه ندارد و نمی تواند مشکلات شما را حل کند." هدف جریان تندرو زمین زدن دولت است.
مشارکت فعال برای اصول گرایان ممکن است اما یک اصلاح طلب ،هرچه لیست ها را زیر ورو می کند افرادی با گرایش سیاسی دلخواه خود در بین کاندیدهای تایید صلاحیت شده پیدا نمی کند، اما می بیند کاندیداهایی هستند که با بخشی از دیدگاه های او هم پوشانی دارند.
شهروند اصلاح طلب دو راه در پیش رو دارد. 1- از حق رای خود برای رای دادن صرف نظر کند 2- به کاندیدایی که مثلا 20 یا 50 در صد بیشتر و کمتر به او نزدیک است رای بدهد. در شق دوم، رای دهنده، خواسته خود را متناسب با تعادل واقعی نیروها در صحنه تقلیل می دهد. با این استدلال که بازی انتخابات بازی صفر و صد نیست و پیروزی امری نسبی است و کم بهتر از هیچ است.
در انتخابات اسفند 94، بحث مشارکت فعال (فرستادن نمایندگان تراز اول اصلاحات به مجلس) برای جریان اصلاح طلب مطرح نیست. آنها با تیم دسته پنجم خود به مصاف تیم اصلی اصول گرایان می روند. تقلیل گرایی که در خرداد 92 نتیجه داد ، الان گفتمان اصلی جریان های سیاسی اصلاح طلب است. تقلیل گرایی هم درلیست اختصاصی اصلاح طلبان (به عنوان مثال عارف و کواکبیان و حضرتی در صدر فهرست اصلاح طلبان قرار دارند) و هم در گرایش عمومی به اصلاح طلبان معتدل (اقبال اصلاح طلبان به علی مطهری ) دیده می شود. عده ای معتقدند که اصلاح طلبی با عبور از تجربه 88 از پهلوی چپ به پهلوی راست غلطیده است.
گرایش دیگری که دربین رای دهندگان این دوره تقویت شده است دادن رای سلبی است. معنای رای سلبی این است که من به x رای می دهم تا Y وارد مجلس نشود. در انتخابات و حتی در کشوری مانند فرانسه هم رای سلبی یکی از نُرم های رای دادن احزاب است. رای سلبی فقط محدود به اصلاح طلبان نیست.
آیت الله مصباح یزدی اخیرا در دیدار با حجت الاسلام تقوی مسئول شورای سیاست گذاری ائمه جمعه کشور فرمودند : "گاه شرایط به گونه ای است که نه تنها رأی به فرد اصلح موجب انتخاب وی نمی شود، بلکه موجب می شود کسی رأی آورد که با اسلام مخالف است و انتخاب وی به ضرر اسلام است، که در این صورت می توان از اصلح دست کشید تا دفع مفسده کرد."
آیت الله آملی لاریجانی نیز اخیرا به رای سلبی اشاره ای تلویحی کردند. رییس قوه قضاییه که کاندیدای انتخابات مجلس خبرگان از حوزه انتخابیه مازندران است ، در جمع مردم تنکابن گفت : "می‌گویند فلان شخص طرفدار ولایت است، پس کمپین راه بیندازیم تا او رای نیاورد؛ آنها خیال می‌کنند مردم ما به این حرف‌ها توجه می‌کنند حال آن‌که مردم ما می‌دانند چه کسانی خدمت می‌کنند و چه کسانی استراحت می‌کنند و به دنبال حرف غربی‌ها هستند. " اشاره رییس قوه قضاییه به کمپین رای سلبی، نشان می دهد که عده ای در انتخابات احتمالا از این روش رای دادن استفاده می کنند . هر چند به گفته آقای آملی لاریجانی مردم به حرف اینها توجه نمی کنند.
تحریمی ها را در این دوره دیگر کسی جدی نمی گیرد. تحریم فقط وقتی معنا دارد که بتواند با فعالیت سازمان یافته ، مشارکت را به شکل معناداری پایین بیاورند. تحریم در تعریف سیاسی یک کنش فعال است اما در ایران معمولا تحریمی ها فرقی با منفعل ها ندارند.
از نظر مقامات هم تحریم انتخابات ، خطر محسوب نمی شود. سردار رسول سنایی راد معاون سیاسی نماینده ولی فقیه در سپاه گفت : " دشمن به دنبال تحریم انتخابات نیست، بلکه می‌خواهد پشت فردی بایستد که حضورش برای نظام چالش ایجاد کند، به همین خاطر به جریان غرب‌گرا کمک میکند تا به مجلس وارد شوند."
منفعل ها در انتخابات یک گروه 20 درصدی را تشکیل می دهند از آنهایی که به شناسنامه بدون مهر خود در این 37 سال افتخار می کنند تا گروه های حاشیه ای جامعه که هنوز به بلوغ سیاسی و درک حقوق شهروندی نرسیده اند. اما در کنار اینها یک گروه فعال هم حضور دارد که با مواضع شبه روشنفکری و یا از موضع رادیکالیسم سیاسی، سعی دارند قشر خاکستری جامعه که حدود 30 درصد رای دهندگان را تشکیل می دهند نومید کند و صف منفعلان را درازتر کنند. تجربه انتخابات ایران و کشورهای دیگر نشان داده است که گروه خاکستری و مردّد هروقت پای صندوق رای آمده اند آرای خود را در سبد نیروهای خواهان اصلاح و تغییر ریخته اند.
نیروهای طرفدار حفظ وضع موجود و مخالف اصلاح از به میدان آمدن قشر خاکستری وحشت دارند، به همین دلیل ترجیح می دهند با اقدامات و اظهار نظرهای خود این گروه را نا امید و از میدان خارج کنند . اما آنها نمی توانند مستقیما فراخوان تحریم بدهند ، آنهاخوراک لازم برای رادیکال هایی که می کوشند انتخابات را به کلی بی اعتبار کنند ، فراهم می سازند.
اثبات این نکته که اصولگرایان تندرو پاس می دهند و رادیکالهای مخالف جمهوری اسلامی آبشار می زنند و برعکس رادیکال های سوپر انقلابی پاس می دهند و تندروهای درون حاکمیت آبشار می زنند ، دشوار نیست. رادیکال های اپوزیسیون هرگز به این سوال ها جواب نمی دهند که آلترناتیو و جایگزین انتخابات ناقص کنونی چیست؟
دموکراسی یک راه طولانی است ، درست مثل نوزادی که به تدریج رشد می کند. در هیچ جای دنیا دموکراسی یک دفعه و به صورت کامل به دنیا نیامده است. در بسیاری از کشورهای غربی در اوایل قرن بیستم زنان حق رای نداشتند. در ایالات متحده امریکا ،سیاه پوستان تا دهه 60 قرن بیستم از حقوق مدنی محروم بودند. دموکراسی بازی صفر و صد نیست.
در هر جامعه ای متناسب با رشد اجتماعی درجه ای از دمکراسی می تواند در عمل پیاده شود .معنای این حرف تسلیم شدن به شرایط موجود و قبول نارسایی ها نیست. اما فراموش نکنیم که ایران جزیی از جغرافیای خاورمیانه است و در شمال اروپا و یا مرز کانادا و امریکا واقع نشده است.
واقع بینی و رئال پولتیک در جامعه ایران در حال رشد است. افراط گرایی و شعار دادن خریدار چندانی ندارد.
انتخابات سال 92 یک نقطه عطف در واقع بینی سیاسی بود. در این انتخابات برای اولین بار نیروهای اصلاح طلب به خاطر نجات کشور از خطر جنگ و تهدید نظامی و تحریم ، از حق خود گذشتند و به کاندیدای راست میانه رای دادند. چنین مدلی در خاورمیانه که غرق در فرقه گرایی است بی نظیر است . اما در فرانسه که به مهد دموکراسی معروف است ، چنین مدلی در ده سال گذشته دو بار تجربه شده است. خود خواهی اصلاح طلبان در انتخابات سال 84 میوه تلخی بار آورد، اما خوبی اش این بود که اصلاح طلبان یاد گرفتند خود خواه نباشند.
رفتار اصلاح طلبان در انتخابات اثراتی فراتر از رای آوردن در این دوره مجلس دارد.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان
وقتی به فهم وشعور مردم علنا توهین می کنن و...
رای چن منه ?