بیش از سه دهه است که انتخابات مختلف در جمهوری اسلامی ایران برگزار می شود .سیستم و قوانین برگزاری انتخابات تقریبا ثابت بوده و کمتر نسبت به اصلاح آن اقدام شده است این در حالی است که اشکالات شکلی و محتوایی در درون آن باعث افت کیفی آن شده است .
این اشکالات را می توان به چهار دسته تقسیم کرد :
۱- اشکالات هنگام ثبت نام نامزدها
در هر دوره از انتخابات شاهد ثبت نام تعداد کثیری و بعضا ده ها هزار نفری برای انتخابات هستیم ( البته برای شورا ها ده ها هزار نفر قابل توجیه است)
انگیزه بسیاری از کسانی که در هر انتخابات برای ثبت نام حاضر می شوند کسب یک تجربه ی شخصی و معروفیت است .
خود آن ها هم می دانند که آرای اندکی دارند. در برخی موارد کسانی ثبت نام می کنند که سوژه ی رسانه ها می شوند .ثبت نام گسترده باعث می شود دقت در بررسی صلاحیت ها کاهش یابد و چه بسا حق کسانی که واقعا شایستگی انتخاب شدن دارند از بین برود .
در کشورهای پیشرفته که دموکراسی در آن ها نهادینه شده است٬ هیچ گاه چنین عمل نمی شود و هر کسی به این سادگی امکان ثبت نام ندارد . برای اینکه این مشکل برطرف شود می توان برای ثبت نام هر کاندیدا شروطی قرار داد .از جمله این شروط پرداخت مبلغی در هنگام ثبت نام است .
به طور مثال برای انتخابات شورای شهر صد هزار تومان و انتخابات مجلس یک میلیون تومان و ریاست جمهوری پنج میلیون تومان .شرط دیگر تهیه ی طوماری امضا شده با مشخصات کامل صاحبان امضا مبنی بر طرفداری از نامزد ؛ به طور مثال هزار نفر برای شورای شهر و مجلس و پنج هزار نفر برای ریاست جمهوری حاضر شوند برای کاندایدا امضا کنند که به او رای خواهند داد.
۲- اشکلات در هنگام بررسی صلاحیت ها
در هر دوره از انتخابات به خصوص مجلس و ریاست جمهوری این مشکل بروز می کند و باعث دلخوری میلیون ها صاحب رای می شود . در برخی از دوره ها باعث شده است تا مشارکت به حدود پنجاه درصد در کل کشور هم برسد .در شهرهای بزرگ این مشارکت گاهی به سی و چهل درصد هم رسیده است . این عدم مشارکت شهروندان باعث می شود کیفیت انتخاب پایین بیاید .
البته واضح است که صلاحیت نامزدها بایستی مورد بررسی قرار گیرد و کسی که دارای سو پیشینه اخلاقی و مالی و امنیتی و قضایی کلان است امکان حضور نداشته باشد .ولی این بررسی صلاحیت ها در خیلی از موارد بسیار تنگ نظرانه شده است تا حدی که شائبه ی جناحی بودن وجود دارد .شورای محترم نگهبان و هیات های نظارت باید بدگمانی نسبت به شهروندان را کنار گذاشته و انتخاب اصلح را به شهروندان واگذار کنند .
۳- اشکالات زمان تبلیغات
زمان فرآیند ثبت نام و بررسی صلاحیت ها و تبلیغات در انتخابات خیلی کم است . این بازه ی زمانی می بایست برای انتخابات شورا حداقل شش ماه و مجلس نه ماه و ریاست جمهوری یک سال باشد .
البته تبلیغات خیابانی و چسباندن عکس و بنر همان دو هفته کافی است .در حال حاضر هم برخی نامزدها به صورت غیر رسمی از ماه ها قبل شروع می کنند ٬ پس چه بهتر این کار قانونی شود تا همه نامزدها با خیال راحت و بدون زیر پا گذاشتن قانون به فعالیت تبلیغی بپردازند .
در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری از زمان اعلام قطعی تایید صلاحیت نامزد تا انتخابات باید حداقل سه ماه فرصت باشد تا نامزد انتخاباتی بتواند با حضور در نشست ها و رسانه ها افکار و ایده هایش را برای جامعه تشریح کند. در حال حاضر صلاحیت برخی کاندیداها دو هفته مانده به انتخابات تایید می شود و واقعا در این دو هفته امکان تبلیغات سالم و عادلانه وجود ندارد.
از دیگر اشکلاتی که در زمان تبلیغات وجود دارد ٬ تبلیغات گسترده ی برخی نهادهای انقلابی و شبه نظامی و مذهبی به نفع برخی نامزدها است در حالی که طبق قانون ٬ نهادهای دولتی و عمومی نباید در انتخابات به نفع کاندیدای خاصی سو گیری داشته باشند .
هزینه هایی که برای انتخابات می شود باید منابع آن شفاف بوده و برای آن حد و مرزی تعریف کرد تا شایبه ی رای خریدن پیش نیاید .
۴- اشکالات هنگام رای گیری
یکی از اشکالات بارز در هنگام رای گیری امکان نوشتن رای برای غیر می باشد .در ایران بیش از ده درصد از واجدان شرایط رای (حدود شش میلیون ) بیسواد می باشند .نوشته شدن آرای آن ها در انتخابات توسط دیگران کیفیت و سلامت آرا را پایین می آورد . قانون امکان نوشتن رای برای دیگری بهانه ای شده است که در خانواده های پدر سالار آرای اعضای خانوار توسط پدر خانواده نوشته شود .
در کل باید نوشتن رای برای دیگری ممنوع باشد. هر کس خودش باید تعرفه ی رایش را خودش پر کند .افراد بیسواد هم اگر واقعا می خواهند از حق رای خود استفاده کنند نوشتن نام نامزد مورد نظر خود را تمرین کنند تا بتوانند روز رای دادن خودشان بنویسند .در حوزه ی رای گیری نیز کسی که تعرفه ی رای را دریافت می کند مستقیما به اتاقک صندوق رای هدایت شود و رای خود را داخل صندوق بیاندازد .
امیدوارم با برطرف کردن این اشکالات ، به سلامت و کیفیت و عادلانه تر شدن هرچه بیشتر انتخابات کمک شود .
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان
چرا اینقدر لقمه رو دور سرخودتون می پیچید و بعد میذارید تو دهنتون؟
بنده در این یادداشت قصد نقد و تحلیل نظام سیاسی ایران را نداشتم .فقط خواستم نحوه ی برگزاری انتخابات را بررسی و نقد کنم
با مریم خانم و مینا خانم هم موافقم
در میان اقشار متوسط جامعه افراد لایق بسیاری وجود دارد که به دلیل ناتوانی مالی بر ای تبلیغات وارد صحنه نمیشوند. باید از این افراد حمایت شود در حالیکه در مناطقی هم نامزدها انقدر پولدارند که به شکلهای مختلف رای میخرند.