روز 8 تیر 1403 انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری برگزار می شود . از میان شش کاندیدایی که از طرف شورای نگهبان واجد شرایط قانونی شناخته شده اند یک نفر نامزد جبهه اصلاحات است . بر این اساس پنج نامزد اصولگرا را باید حامی وضع موجود آموزش و پرورش برشمرد که خواهان اجرای کامل سند تحول بنیادین آموزش و پرورش خواهند بود و بر ایدئولوژیک تر شدن آموزش و پرورش تاکید دارند .
انتظار می رود که دکتر پزشکیان به عنوان تنها نامزد اصلاح طلب نگاه متفاوتی به آموزش و پرورش داشته باشد .
با اعلام نامزدهای ریاست جمهوری ، ستادهای هر نامزد شکل می گیرد . در جمع ستاد نامزدها به ویژه در بخش آموزش و پرورش بیشتر نیروهایی به کار گرفته می شوند که می خواهند بعد از انتخابات سمت هایی را در انتخابات بر عهده گیرند . این که فعالان عرصه آموزش و پرورش بخواهند مسئولیت هایی را بر عهده گیرند نادرست نیست ولی اینکه با تغییر دولت ها تغییر در رویکردهای آموزش و پرورش به وجود نیاید اعتماد جامعه را نابود می کند .
بخش عمده ای از دلسردی موجود در بدنه آموزش و پرورش نسبت به انتخابات به عدم تغییر پس از انتخابات بر می گردد . مردم به قصد تغییر دادن رای می دهند و اگر با رای دادن تغییری در سیاست ها ایجاد نشود دلسردی به وجود می آورد . تحول با تغییر مدیران و بدون تغییر نگرش ها به وجود نمی آید .
شرایط امروز آموزش و پرورش بحرانی است .
تعداد بالای ترک تحصیل و بازماندگان از تحصیل نشانه بارز بحران مشروعیت و عدالت در آموزش و پرورش است . کیفیت آموزشی با مشکلات عدیده ای رو به رو است . محتوای آموزشی و کتب درسی با نیازهای نسل جدید هم خوانی چندانی ندارد . معیشت معلمان با مشکل روبه رو است و رتبه بندی با همه هزینه های مادی و معنوی که برای آن پرداخت شد نتوانست شکاف میان وضعیت موجود و مطلوب معیشت معلمان را پر کند .
نهاد مدرسه نیز از معضلات اساسی رنج می برد و و مدرسه که باید قلب تپنده و محور تعلیم و تربیت باشد به یک دایره اداری تنزل پیدا کرده است . مدارس دولتی بودجه ای ندارند و خانواده ها مجبورند مبالغی را برای کمک به مدرسه پرداخت کنند .
موارد فوق بخش هایی از معضلات آموزش و پرورش را نشان می دهند.
وزارت آموزش و پرورش بیش از اینکه به حل معضلات اساسی نهاد تعلیم و تربیت بپردازد در پی اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است . سندی که 13 سال از تصویب آن می گذرد ولی هنوز از اتاق های جلسات اداری خارج نشده است و با مناسبات اجتماعی و فرهنگی موجود فاصله فراوان دارد . محتوای سند آموزش و پرورش نظام مطلوب آموزش و پرورش رسمی کشور را نشان می دهد .
در دولت های یازدهم و دوازدهم وزارت آموزش و پرورش در ظاهر در اختیار مدیران غیر اصولگرا بود ولی مدیران اصلاح طلب نیز همسو با اصولگرایان ، سند تحول را به عنوان کعبه آمال خود معرفی می کردند و حرفی متفاوت نمی زدند . این مدیران حتی درصدد واضح تر کردن کلمات مبهم سند تحول گامی برنداشتند تا تغییر رویکردی به وجود آید .
به نظر می رسد بسیاری از مدیران گذشته و فعلی آموزش و پرورش سند تحول را مطالعه نکرده اند و تسلطی بر آن ندارند . گسست بین سند تحول بنیادین و شرایط موجود جامعه و تحولات نسل جدید نیز چندان مورد توجه مدیران نیست .
سیاست گذاران آموزش و پرورش گمان می کنند با تغییر شرایط گزینش یا طرح هایی مثل طرح امین می توان نظام آموزش و پرورش را در جهت اهداف ایدئولوژیک سامان خواهند داد .
موارد فوق نمایی مختصر از وضعیت بحرانی آموزش و پرورش را نشان می دهد. اگر دولتی متفاوت با دولت فعلی در انتخابات ریاست جمهوری بر سرکار آید و بتواند 4 تغییر رویکرد ذیل را در نظر بگیرد تحولاتی در عرصه آموزش و پرورش هر چند اندک انجام می گیرد:
1- مدرسه یک نهاد اجتماعی است :
این تصور که بتوان نهاد مدرسه را تبدیل به محلی همچون پادگان یا یک دایره اداری کرد با کارکرد رسالت و مدرسه در تضاد است . مدرسه یک نهاد اجتماعی است که کارکرد آن با دایره اداری تفاوت دارد . در حال حاضر شعار مدرسه محوری سرداده می شود ولی کمترین اختیار از مدارس گرفته شده است . در برخی موارد حتی مدارس اجازه برنامه ریزی برنامه امتحانات را هم ندارند . ساختار اداری آموزش و پرورش اجازه نفس کشیدن را به مدرسه نمی دهد و عموم تصمیمات باید بر عهده ساختارهای اداری باشد .
2- دانش آموز شهروند است :
نگرش رسمی به دانش آموز در برنامه های آموزش و پرورش به منزله یک موجود اطاعت پذیر است که باید به آن شکل داد و حق تصمیم گیری و انتخاب ندارد . دانش آموزان موظفند همان طوری باشند که آموزه های رسمی می خواهند ؛ در حالی که آموزه های فوق با فضای جامعه و مناسبات اجتماعی و فرهنگی نسل جدید تفاوت های اساسی دارد . اینکه حقوق دانش آموز به رسمیت شناخته شود و جایگاه یک شهروند برای او در نظر گرفته شود بخش مهمی از اشکالات موجود در برنامه های رسمی و محتواهای آموزشی را رفع می کند .
3- معلم مبلّغ نیست :
نگاه به معلم به عنوان فردی که باید مبلّغ سیاست های رسمی باشد و حق هیچ گونه اندیشه و تفکر مستقل ندارد غلط است . این گزاره در طول سال های گذشته تشدید شده است و گمان می رود که با انجام گزینش می توانند معلمانی مطلوب استخدام کنند و محصولات آموزش و پرورش را تغییر دهند . رسالت معلمی آموزش و تربیت است و این با مبلّغ بودن تفاوت های ماهوی دارد .
تربیت بدون آزادی و انتخاب بی معنا می شود .
معلمی که خود فکر و اندیشه مستقل نداشته باشد نمی تواند اندیشیدن را به دانش آموزان بیاموزد . تحولات عرصه تکنولوژی و ارتباطات جایگاه معلمی را تغییر داده است . معلم دیگر نمی تواند دانای کل باشد. امروز با جهانی از اطلاعات و مهارت رو به روییم که مرجعیت معلم را به عنوان دانای کل به تسهیل گر تغییر داده است.
4- آموزش یک حق است :
در حال حاضر شکاف طبقاتی در آموزش و پرورش بیداد می کند . نتایج کنکور نشان می دهد که بخش عمده کسانی که رتبه های بالای کنکور را کسب می کنند دانش آموزان مدارس غیر دولتی خاص و مدارس تیز هوشان و نمونه دولتی هستند . تعداد بالای ترک تحصیل و بازمانده از تحصیل وضعیت افسار گسیخته بی عدالتی آموزشی را نشان می دهد . ساختار اداری آموزش و پرورش اجازه نفس کشیدن را به مدرسه نمی دهد و عموم تصمیمات باید بر عهده ساختارهای اداری باشد .
مجموع موارد فوق معلول نگرش کالایی به آموزش است در حالی که براساس قانون اساسی دولت موظف به تامین آموزش و پرورش به عنوان یک حق است . این نگرش باعث می شود که آموزش و پرورش به آموزش به عنوان یک حق باور نداشته باشد و مسئولیتی در قبال توسعه عدالت آموزشی احساس ننماید . همین رویکرد به آموزش و پرورش موجب شده است که مدارس غیر دولتی به حال خود رها شوند و برخلاف قانون مجبور باشند بودجه خود را از کمک های مردمی تامین کنند . ادامه این نگرش موجب خسران های مهمی در عرصه اجتماعی می شود .
موارد مذکور را می توان به عنوان مهم ترین نیازهای تحول در آموزش و پرورش دانست .
در حال حاضر نگرش به مدرسه ، معلم ، دانش آموز و آموزش مبتنی بر نگرشی ایدئولوژیک است که توسعه کشور و حقوق ملت را به رسمیت نمی شناسد . این نگرش یک سویه و از بالا به پایین است .
تحول در آموزش و پرورش بدون تغییر نگرش های غلط موجود امکان پذیر نیست .
تحول با تغییر مدیران و بدون تغییر نگرش ها به وجود نمی آید .
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان