چرا آموزش زبان‌های خارجی در نظام آموزشی ایران موفق نیست؟

  طبق مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، در راستای اجرای سند تحول بنیادین، به وزارت آموزش و پرورش اجازه داده می‌شود تا علاوه بر زبان انگلیسی، نسبت به آموزش زبان‌های عربی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، روسی، اسپانیایی و چینی اقدام کند..

مسأله دیگر غیراستاندارد و نامناسب بودن برنامه آموزشی پایه های مختلف مدارس است. ترتیب آموزش ساختار زبانی در برنامه آموزش زبان بسیار تأثیر گذار است. کودک زبان مادری را با گوش دادن به اصواتی که از مادر و پدر و اطرافیان تولید می کنند فرا می گیرد. این روند نه فقط مختص زبان مادری است بلکه شالوده یادگیری هر زبان دیگری از جمله زبان دوم و زبان خارجی است. دانش آموز پایه هفتم و یا دانش آموزانی که شانس یادگیری زبان را در سنین پایین تر دارند، قبل از اینکه با به کارگیری مهارت شنیداری و گفتاری با کلمه سازی و جمله سازی زبان انگلیسی آشنا شده باشد، در معرض آموزش مستقیم و متنی چون تمرین حروف الفبا و گرامر و ترجمه قرار می گیرند.

بدون شک اساس سیستم آموزشی ما آموزش زبان بر پایه متن و گرامر است. این نوع آموزشی تک بعدی و به حاشیه بردن دیگر مهارت ها مانند شنیدن، صحبت کردن و نوشتن، در صورت مناسب بودن آموزش نهایتا به گرفتن نمرات خوب در آزمون مدارس و پاسخ دادن به سوالات زبانی کنکور ورودی دانشگاه ها منجر می شود ولی همچنان توانایی و انگیزه دانش آموزان را در به کارگیری زبان انگلیسی به عنوان ابزار ارتباطی فلج نگه می دارد.

هر چند در سال های اخیر در تدوین کتب درسی تغییراتی اعمال شده است، اما از آن جایی که هنوز نگرش متنی - گرامری در برنامه آموزش قرار دارد، نمی توان انتظار بازدهی قابل توجهی را از این تغییر داشت. از سوی دیگر، محتوای کتاب ها که حاوی مطالب و متون درک مطلب و تقویت مهارت خواندن هستند، جذابیت کافی ندارند و موضوعاتی که به آنها پرداخته می شود در حوزه علایق این نسل قرار ندارد. با اینکه به سادگی می توان مطالب به روز و به اصطلاح  « جوان پسند » که مطابق فرهنگ و ارزش های دینی ما هستند را در صفحات درسی گنجاند و دایره لغاتی ملموس تر و کاربردی تر را به آنان آموخت. در مقابل کتب آموزشی به همراه نرم افزارها، فیلم های آموزشی و کتاب های داستان ضمیمه در آموزشگاه ها که بر اساس فرهنگ و ارزش های کشورهای انگلیسی زبان گردآوری شده اند، برای نوجوانان جذابیت بیشتری داشته که خواسته یا ناخواسته تأثیراتی نامطلوب، خلاف آنچه انتظار می رود بر آنها خواهد داشت.

شاید بتوان از عوامل دیگری چون نبود آزمایشگاه های دیداری و شنیداری یا شلوغی کلاس های درس و زنگ یک ساعت در هفته ای زبان در مدارس چشم پوشی کرد اما از نقش دبیران به عنوان یکی از پایه های اساسی روند آموزش نمی توان به سادگی گذشت. هرچند توانایی یک معلم از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد اما تجربه و مهارت او در حوزه تخصصی اش و هم چنین آشنایی وی با اصول تدریس از مهم ترین آن هاست. معلمان زبان خود اغلب به شیوه گرامری ـ متنی آموزش دیده اند و بسیاری از آنان قادر به تکلم به زبان انگلیسی نیستند و برخی نیز در تلفظ کلمات و اصطلاحات مشکلات عدیده ای دارند. حتی در برخی مناطق محروم در کلاس های زبان از دبیرانی استفاده می شود که رشته ی تحصیلی شان هیچ ارتباطی با زبان نداشته اما به دلیل نبود نیروی متخصص در این رشته سال ها به دبیری زبان مشغول هستند. در جهت تقویت دانش زبانی و آموزشی معلمان، آموزش و پرورش می باید در امر برگزاری کلاس های توجیهی و آموزشی دبیران زبان به طور جدی و گسترده تری عمل نماید. با توجه به اینکه هرساله تعدادی از دبیران زبان بازنشسته می شوند ، پاسخ این سوال که آموزش و پرورش تا چه حد مشتاق استخدام فارغ التحصیلان توانمند رشته آموزش زبان انگلیسی و دیگر گرایش های آن است ؛ موضوعی است که می تواند با کمبود بودجه و همچنین دیگر مشکلاتی چون تاخیر در پرداخت معوقات معلمان که چند سالی است این وزارتخانه با آن گریبانگیر است، توجیه شود.

عواملی که ذکر شد تنها بخشی از مشکلات آموزش زبان انگلیسی در مدارس کشورمان است. مشکلاتی که اثردهی مثبت آموزش پایه را به حاشیه برده و موجب بی انگیزه شدن و یا حتی تنفر دانش آموزان نسبت به یادگیری زبان  می شود. افزایش روزافزون تعداد مؤسسات زبان همانند شیوع تعداد دیگر مؤسسات آزاد آموزشی گواه این است که آموزش و پرورش نتوانسته عملکرد صحیح و مناسبی از برنامه ریزی و هدف گذاری آموزش ارائه دهد.

دلایل موفقیت آمیز نبودن آموزش زبان های خارجی، به ویژه انگلیسی در ایران، پیچیده و چند وجهی است. برخی از عواملی که شناسایی شده اند عبارتند از:

فقدان انگیزه: بسیاری از دانش‌آموزان فاقد انگیزه برای یادگیری زبان انگلیسی هستند که می‌توان آن را به عوامل مختلفی از جمله درک دشواری یادگیری زبان انگلیسی، عدم علاقه به زبان و عدم درک مزایای آن نسبت داد.

کیفیت پایین آموزش: کیفیت آموزش زبان انگلیسی در ایران به دلیل قدیمی بودن، بی اثر بودن و پاسخ ندادن به نیازهای دانشجویان مورد انتقاد قرار گرفته است. . همچنین کمبود معلمان واجد شرایط و کمبود منابع مانند آزمایشگاه های زبان و مواد چند رسانه ای وجود دارد که می تواند روند یادگیری را مختل کند. .

مواجهه ناکافی با زبان: دانش‌آموزان در ایران اغلب فرصت‌های محدودی برای تمرین مهارت‌های انگلیسی خود در خارج از کلاس دارند، که می‌تواند افزایش تسلط و اعتماد به زبان را دشوار کند. .

عدم تأکید بر سایر زبان‌های خارجی: در حالی که انگلیسی رایج‌ترین زبان خارجی است که در ایران آموزش داده می‌شود، اما بر زبان‌های دیگر مانند فرانسوی و آلمانی تأکید نمی‌شود که می‌تواند باعث محدود شدن مواجهه دانش‌آموزان با فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف شود. .

عوامل سیاسی و فرهنگی: در مورد نقش زبان انگلیسی در جامعه ایران بحث هایی وجود داشته و برخی معتقدند که این زبان نماد امپریالیسم فرهنگی غرب است و باید با زبان های دیگر جایگزین شود.  علاوه بر این، تحریم‌ها و تنش‌های سیاسی فرصت‌های محدودی را برای ایرانیان برای سفر به خارج از کشور و تمرین مهارت‌های زبانی خود در محیط‌های واقعی ایجاد کرده است. 

به منظور بهبود آموزش زبان های خارجی در ایران، پرداختن به این عوامل و تدوین راهبردهای موثر برای آموزش زبان که پاسخ گوی نیازهای دانش آموزان و ارتقای انگیزه و مشارکت باشد، حائز اهمیت است. این می‌تواند شامل سرمایه‌گذاری در آموزش معلمان و منابع، فراهم کردن فرصت‌های بیشتر برای تمرین و نمایش زبان، و ارتقای ارزش یادگیری زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف باشد.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید