1. یکی از انتقاداتی که بر جامعه ی ایرانی وارد می شود این است که همواره در مورد مسائل جدی و به ویژه حوادثی تراژیک و تأثربرانگیز که به دیگران مربوط است و می تواند و در حقیقت می بایست افکار عمومی را جریحه دار کند، به جای داشتن موضعی جمعی و اعتراضی که متناسب با اصل حادثه باشد با ساختن جوک های متعدد، برخی ها شاید به زعم خود اعتراض می کنند و برخی دیگر می خندند و به نوعی حادثه را به ابتذال می کشند و وجهه ی اعتراضی را از آن می زدایند. برای بسیاری از کارشناسان، این رفتار – آن چنان که آدورنو گفته است - بیش از آن که مطایبه ای رندانه و ابزاری برای نمایش فاصله ی میان ایدئولوژی و واقعیت باشد، کنشی است از سر ناتوانی آموخته شده در مواجهه با شرایط محیطی و حوادث مختلف که توان اعتراض، نظارت بر و تغییر آنها را ندارد. برای مثال در جریان سقوط هواپیمای آنتونوف 140، یارانه، اختلاس 3هزار میلیاردی، گرانی و ... بلافاصله برای هر کدام لطیفه و جوک هایی ساخته شد که در شبکه های اجتماعی مجازی و در قالب پیامک میان بخش کثیری از مردم رد و بدل می شد و بدین وسیله جنبه ی تراژیک و اعتراضی آن واقعه ی تلخ و ناگوار نادیده گرفته شد.
در روزهای اخیر که در یکی از مدارس بروجرد، معلمی بر اثر ضربات چاقوی دانش آموزی به شهادت رسید، بسیار نگران بودم مبادا در این رابطه نیز هنر و ذوق برخی از مردم گل کند و کشته شدن یک معلم در کلاس خمیرمایه ی ساختن جوک و لطیفه باشد. خوشبختانه این اتفاق نیافتاد، یا ممکن است اتفاق افتاده باشد ولی تا کنون من آن را ندیده باشم. اگر چه قبلاً و تقریباً در بحبوحه ی اعتراض معلمان نسبت به وضعیت خود، جوک هایی در مورد معلمان ساخته شد که مضمون اصلی آنها تعطیلات فراوان معلمان بود اما تعداد جوک ها افزایش چندانی نیافت و به زودی به بوته ی فراموشی سپرده شدند. شاید علت اصلی یا یکی از علل اصلی این شیوه از برخورد جامعه با معلمان به اعتمادی برگردد که نسبت به این قشر از جامعه در میان مردم وجود دارد. بر طبق نتایج تحقیقاتی که در سال¬های 1379 و 1382 در پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان انجام شده است، بالاترین میزان اعتماد عام و تعمیم یافته را معلمین به خود اختصاص داده اند و پس از آن اساتید دانشگاه، پزشکان، ورزشکاران، ارتشی ها از اعتماد بالا در میان مردم برخوردارند (زین آبادی، مرتضی:1378).
2.امیل دورکیم در کتاب تقسیم کار اجتماعی از دو نوع حقوق یاد می کند: حقوق تنبیهی و حقوق ترمیمی. در حقوق تنبیهی بیش از هر چیز بر مجازات و انتقام تأکید می شود و در حقوق ترمیمی کیفر و مجازات اصل نیست بلکه بیش از آن به احیای امور و روابط و نظم بر هم خورده و ترمیم آن مورد توجه و نظر است.
برای تحلیل و اعلام موضع نسبت به حادثه ای که منجر به فوت مرحوم «خشخاشی» شد، می توان یکی از آن دو حقوق مذکور را به عنوان نقطه ی عزیمت قرار داد. بر اساس حقوق تنبیهی باید در این اندیشه بود که آن دانش آموز خاطی، دستگیر و به مجازات برسد و بدین گونه این داستان به سرانجام و پایان برسد. اما اگر حقوق ترمیمی مبنای تحلیل و برخورد با حادثه باشد، آن گاه قضیه پیچیده تر و به گونه ای دیگر مطرح می شود. در اینجا دیگر صرفاً مجازات پیگیری نمی شود بلکه علل و عواملی که حادثه را به وجود آورده اند و روابط و نظم پیشین را بر هم زده اند شناسایی و در صدد ترمیم و تعمیر آن بر می آیند.
تردیدی نیست این حادثه ی غم انگیز علل و عوامل اجتماعی فراوانی دارد که با مجازات و انتقام آن علل و عوامل از بین نمی روند و احتمالاً همچنان به کار و تأثیرات خود ادامه دهند. یکی از دلایل عمده ی اعتراض معلمان در سال های گذشته نگرانی به ظهور و بروز چنین وضعیتی در مدارس بود و عدم پاسخگویی درخور و مناسب به مطالبات ایشان، شاید در به وجود آمدن خشونت در کلاس و مدرسه بی تأثیر نبوده است. بی توجهی به صدای رسای معلمان در آن روزها و تداوم و افزایش مشکلات شان، از یک سو منجر به تنزل شأن و منزلت اجتماعی معلمان شد و از سوی دیگر کاهش انگیزه ی آنها را در کلاس و مدرسه به دنبال داشت، که هر دو می توانند - به طور ناخواسته - چنین حوادث خشونت آمیزی به دنبال داشته باشند.
در یک سطح کلی تر، گسترش خشونت که بیشتر جوانب زندگی اجتماعی ما را در بر گرفته است را می توان به عنوان یکی از علل وقوع قتل معلم در کلاس درس دانست. رواج خشونت در جامعه، در مدرسه نیز رسوخ می کند. وقتی که برای کنترل خشونت در خانواده، در رسانه های جمعی و در زندگی رزومره تدبیری اندیشیده نمی شود، دیری نمی پاید که این پدیده ی اجتماعی دامن مدرسه و کلاس را نیز به عنوان بخشی از جامعه می گیرد و حوادثی این چنینی از پیامدهای آن خواهد بود.
علاوه بر این، وضعیت مطالب درسی، ساختار فیزیکی کلاس، خرده فرهنگ جوانان و نوجوانان، آینده ی مبهم و نامعلوم تحصیلی دانش آموزان و بی علاقه بودن و بی تفاوتی نسبت به کلاس و درس یا اضطراب بیش از حد آنها برای کسب موفقیت، همگی فضای مدرسه و روابط معلم – دانش-آموز، معلم – مدرسه، والدین – مدرسه و والدین – دانش¬آموزان را به شدت تنش آلود و در بسیاری از موارد مملو از خشونت کرده است و بسیاری از والدین / دانش آموزان را در بلاتکلیفی میان ادامه ی تحصیل یا ترک آن و تردید جدی در کارکردهای مثبتی که مدرسه می تواند داشته باشد قرار داده است.
اگر قرار است فکری برای کاهش خشونت در مدرسه شود و جامعه بار دیگر شاهد چنین خشونت هایی نباشد از راه انتقام و مجازات آن دانش آموز خاطی راه به جایی نخواهیم برد بلکه باید کاستی ها را در سطوح مختلف دید و نسبت به ترمیم آنها اقدام کرد در غیر این صورت تکرار حوادثی از این دست دور از ذهن نخواهد بود.
- زین آبادی، مرتضی (1378) بررسي وضعيت اعتماد در جامعه ايران و راه هاي بازسازي آن، پژوهش نامه، شماره 16، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان
ولی ... گوش شنوایی نیست، و فهم ها تنزل پیدا کرده است ..؟
مخصوصا که بدانی حق می گویی وحق باتوست ولی هیچ کاری از دستت بر نیاید