" انتخابات " در ترازوی نقد

چند روزی به برگزاری انتخابات 1400 باقی مانده است.هر چند  انتظار می رفت برنامه های تبلیغاتی نامزدها و مناظره ها ،  شور و حالی در فضای جامعه بدمد ، اما بیش از شور و حال ، بلاتکلیفی و ناامیدی در جامعه دیده می شود.

عدم تایید صلاحیت برخی داوطلبان ، از طرف  شورای نگهبان ، صدای خودی ها را هم درآورد .

وقتی افرادی با سابقه بیشتر در کار اجرایی و توانمندی های نسبتا بالاتری  نسبت به تایید شدگان فعلی ، کنار گذاشته  شدند ، انگیزه مشارکت هم پایین می آید.  

 در گزینش برای نمایندگان  مجلس ، شوراها و ریاست جمهوری  ، بیش از آنکه به توانمندی اشخاص توجه شود ، معیارهای ایدئولوژیک و ملاحظات سیاسی مورد توجه قرار می گیرند. گزینش های  شورای نگهبان و قوانین حاکم ، محدودیت هایی ایجاد می کند که بخش زیادی از  نخبگان و افراد توانمند نمی توانند  وارد رقابت های انتخاباتی شوند. اگر احزاب در کشور مان شکل می گرفت و اگر  شیوه ارزیابی و تایید صلاحیت به دست قشر خاصی نبود ،در آن صورت نخبگان و کسانی به مراتب قویتر  می توانستند در این جایگاه حضور یابند و نماینده اقشاری از جامعه باشند

سطح نازل پرسش و پاسخ ها ، نوع برخورد نامزدها  و کیفیت اجرای برنامه ، به گونه ای است که جذبه ای ایجاد نمی کند. در مناطره پرسش هایی مطرح می شود که نامزدها باید در سه یا چهار دقیقه پاسخ دهند و  معمولا پاسخ  مناسبی دریافت نمی شود. بسیاری از موارد نامزدها به جای پاسخ به پرسش مجری ، با  تاکید بر مهم بودن موضوع مطرح شده ، سپس  همان مسئله را بازگو می کنند و چهار دقیقه را به پایان می برند بدون اینکه راهکار مشخصی ارائه دهند.

مشکل دیگری که در طراحی مناظرات  به چشم می خورد این است که معمولا یک سوال مشخص برای همه مطرح نمی شود تا امکان مقایسه پاسخ همه نامزدها  برای مخاطبین فراهم گردد. از طرفی شیوه طرح پرسش ، به مصاحبه بیشتر  شباهت دارد و زمان  اندک پاسخگویی ، مجالی برای تشریح یک مسئله  نمی دهد .

نامزدها در باره معیشت و ازدواج جوانان به وعده های بدون پشتوانه و غیر عقلانی توسل می جویند و در تشریح مسائل اقتصادی به تحریم ها اشاره نمی کنند یا به صورت گذرا  اشاره می کنند چون تحریم ها به سیاست خارجی گره خورده اند و در سیاست خارجی ، معمولا تصمیمات را نهادهای بالادستی می گیرند.

سوالات مناظره ها نیز به گونه ای طراحی شده اند که نامزدها ، نمی توانند به جزئیات بپردازند.

محدودیت های اجرایی رئیس جمهور

 ظاهرا کسانی که آماده شده اند تا قبای ریاست جمهوری را بر تن کنند ، در این مناظرات از ورود به حوزه  سیاست خارجی ، از تشریح وضعیت تحریم ها و برجام منع شده اند.

در کشور ما  رئیس جمهور که شخص اول قوه اجرایی است در انتخاب  بعضی وزرا ، در تصمیم گیری های سیاست خارجی ، در نظارت بر فضای مجازی ،  بر صدا و سیما ، تصمیم گیری مجلس خبرگان و شورای نگهبان و نهادهای قدرتمند اقتصادی و .... دخالتی ندارد .

این محدودیت ها تعارضات فراوانی ایجاد می کنند. نهادهای بالادستی که معمولا پاسخگو نیستند ، در امور سیاسی و اقتصادی ، انسدادهایی ایجاد می کنند که زیان های آن را مردم  باید تحمل کنند.

انتظار می رفت نامزدها در مناظرات و برنامه های تبلیغاتی  به این محدودیت ها  اشاره  می کردند که سطح توقعات مردم از کاندیداها معلوم شود .

اصولا وقتی قرار است رئیس جمهور منتخب مردم در  اصلی ترین مسائل ، اختیاراتی نداشته باشد وقتی وزرای انتخابی او باید مورد تایید  نهادهای بالادستی  باشند ، وقتی وزیر امور خارجه او فقط یک مجری است ، مفهوم انتخابات هم زیر سؤال می رود.

مسائلی که در مناظرات مغفول مانده اند

در مناظره ها بسیاری از مسائل مهم کشور مطرح نمی شوند. مسائل مربوط به آموزش و پرورش ، محیط زیست ، بحران آب ، صنعت گردشگری ، مقابله با کرونا ، زندانیان سیاسی ، حضور نیروهای  نظامی در کشورهای دیگر ، مهاجرت و ....مسائلی هستند که در این مناظرات مغفول مانده اند.

آموزش و پرورش که یکی از زیربنایی ترین نهادهای اجتماعی است ، با مسائل متعددی روبه روست .

تنوع مدارس  در کشور ، جذب نیروهای غیر متخصص برای شغل تخصصی تدریس ، دانشگاه فرهنگیان ، سرانه ناچیز مدارس و  ناهمسانی حقوقی فرهنگیان با اقشار دیگر ، از موضوعاتی هستند که در گفت و گوهای نامزدهای انتخابی ، مطرح نمی شوند. اگر حرفی از آموزش و پرورش به میان می آید ، با کلی گویی  چند جمله در همدردی با معلمان گفته می شود و مشکلاتی را که همه می دانند ، بازگو می کنند بدون اینکه برنامه مشخصی برای حل مشکلات داشته باشند. این برخوردها نوع نگرش افراد را نسبت به جایگاه آموزش و پرورش نشان می دهد.

معیارهای ناکارآمد گزینش

سطح توانمندی و مدیریتی کاندیداها را در مناظره ها و برنامه های تبلیغاتی آنها می توان دریافت. عدم ارائه برنامه ای مدون ، ناکارآمدی در تشریح مسائل ، کلی گویی ، پاسخ های غیر مرتبط و  وعده های بی پشتوانه از ویژگی های بارز  این مناظرات است.

 این وضعیت ، گویای این واقعیت است که سطح گزینش های شورای نگهبان ، تنزل یافته است. این چینش ناشیانه  نشان می دهد که در معیارهای گزینش ، یک دست بودن مجموعه  مورد نظر بوده است و تخصص و توانمندی افراد چندان مورد توجه نیست حتی اگر  به انتخابات غیر رقابتی ختم شود .

 نامزدها بدون ارائه برنامه مشخص ادعا دارند دُن کیشوت وار ، فقر ، بیکاری و تورم را  برمی دارند. هیچ کدام  از آنها  ، صادقانه از محدودیت های قانونی که بر سر راه  قوه مجریه است ، سخن نگفتند.

اگر احزاب در کشور مان شکل می گرفت و اگر  شیوه ارزیابی و تایید صلاحیت به دست قشر خاصی نبود ،در آن صورت نخبگان و کسانی به مراتب قویتر  می توانستند در این جایگاه حضور یابند و نماینده اقشاری از جامعه باشند.

در یک جامعه ، انتخابات نشانه ای از دموکراسی  و دادن حق انتخاب به مردم است اما زمانی که فقط چند نفر به جای یک ملت انتخاب می کنند و مردم  باید از بین گزینش های  آنها ، یک نفر را برگزینند ، انتخابات ، از مفهوم  واقعی خود دور می شود.   

حافظ این حال عجب با که توان گفت که ما

بلبلانیم  که در موسم گل  خاموشیم