بررسي چالش هاي سيل نوروز 98 ( 3 )

عليرغم  گذر ِ زمان از وقوع حادثه دلخراش سيل ِ بهار 98، پرداختن به زواياي گوناگون آن جهت پيشگيري ، ضرورتي  اجتناب ناپذير است .

هر چند ، توجه به چالش ِ شهر ها بي پناه در مقابل بلاياي طبيعي ، وظيفه هميشگي مسئولين ، نهادهاي مدني ، رسانه ها ، آموزش و پرورش ، متخصصين ، شهروندان و ...مي باشد ولي زمان وقوع بحران و در بحبوحه امداد رساني ، تمرکز بر اصول اساسي و ريشه يابي چالش ها ممکن است به روند امداد رساني لطمه وارد کند لذا بررسي هاي کارشناسي و ريشه اي به آينده موکول مي شود .

اميد است اين گفت و گوي مجازي ،  يادآور ِ مسئوليت ها باشد تا مرور زمان و طرح موضوعات جديد  ، موضوع مهم تاب آور نمودن شهر ها در برابر بلاياي طبيعي را به محاق نراند.

خلاصه قسمت هاي قبل : ( بخش دوم ) و  ( بخش اول )

در مورد سيل نوروز 98 ،  مطالب فراوان در رسانه ها بيان شده است : 

در اين رابطه مطالب بسياري از رسانه هاي گوناگون مطالعه کردم که دو موضوع مهم توجه ام را جلب نمود و تصميم گرفتم به جاي پرداختن به همه مطالب ِ فوق ، فقط به اين دو  موضوع اشاره کنم . 

موضوع اول : بحران مديريت بحران 

در زمان مناسب باید کوتاهی‌های گذشته مسئولین، که اگر با درایت و آینده نگری به وظایف ذاتی خود عمل کرده بودند، امروز خسارت سیل بسیار کمتر بود، به تفصیل مورد بررسی قرار گیرد. ( 1 )

 نمایندگان مجلس هم، که امروز قرار است توضیحات چهار وزیر را در مورد حوادث و عوارض سیل اخیر بشنوند، باید به این سوال پاسخ بدهند که برای این قبیل حوادث چه قوانینی وضع کرده‌اند و در 20 روز تعطیلات نوروز 98 که مردم بسیاری از استان‌ها در سیل دست و پا می‌زدند چند جلسه فوق‌العاده برای این موضوع تشکیل داده‌اند؟ ( 1 )
فقدان مدیریت به قدری مشهود و آزاردهنده است که حتی تهیه غذا در مواردی بیش از اندازه نیاز است و در عین حال عده‌ای بی‌غذا می‌مانند! ( 1 )

موضوع دوم و مهم تر : استانداردهاي پيشگيري و مواجهه با بحران چيست ؟

مي گويند : 

هواپيما به دليل رعايت استاندارد هاي پرواز ، به ايمن ترين وسيله نقليه تبديل مي شود.

اميد است با رعايت استانداردها ، شهر ها و روستا هاي کشورمان ايمن شوند .

اولین دفتر هماهنگی منطقه اي شهرهاي تاب آور ایران در مرداد ماه 1391 در مشهد افتتاح گردیده، تا ضمن ارائه تجربیات کلان شهر مشهد به عنوان اولین شهر ایرانی عضو کمپین جهانی شهرهاي تاب آور و آماده ، براي نخستین بار در جهان با ترجمه کتاب حاضر (چگونه می توان شهرها را تاب آور نمود ؟ )  به زبان فارسی ، نسبت به انتقال دانش و تجربیات، عضوگیري و آموزش به دیگر شهرهاي ایران و سایر کشورهاي فارسی زبان اقدام نمایند." ( 2 )

پیام این است: 

تاب آوري و کاهش خطرپذیري بلایا باید بخشی از طراحی شهري و استراتژي هاي دستیابی به توسعه پایدار باشد. 

مهمترین علل به وجود آورنده خطرپذیري عبارتند از:

• جمعیت شهري در حال رشد و افزایش تراکم  که بر اراضی و خدمات شهري فشار می آورد .

• تمرکز منابع و ظرفیت ها در سطح ملی و فقدان منابع و ظرفیت هاي پولی و انسانی در دولت هاي محلی

• حکومت هاي محلی ضعیف، مشارکت ناکافی توسط ذي نفعان محلی در برنامه ریزي و مدیریت شهري 

• بی کفایتی در مدیریت منابع آب، کمبود سیستم هاي زه کشی و کانال هاي انتقال آب ، عدم مدیریت مواد زائد جامد

• کاهش زیست بوم ها ، به دلیل فعالیت هاي انسانی از قبیل راه سازي ، آلودگی ، احیاي تالاب ها و استخراج منابع 

• فرسودگی زیرساخت ها و مصالح ساختمانی ناایمن  که ممکن است منجر به ریزش ساختمان شود .

• خدمات اورژانس ناهماهنگ که باعث کاهش ظرفیت براي واکنش سریع و آمادگی می شود.

بخش سوم :

سئوال کننده : 

شهر ِ تاب آور در برابر بلایا چگونه شهري است؟

پاسخ دهنده : ( 2 )

• شهري است که در آن بلایا به کمترین میزان رسیده است؛ زیرا که مردم آن در خانه ها و محله هایی با خدمات منظم و زیرساخت هایی که از قوانین ساختمانی معقول پیروي می کنند زندگی می کنند؛ بدون آنکه در آن به خاطر کمبود اراضی مناسب، خانه سازي هاي بی قاعده بر روي دشت هاي سیل خیز و زمین هاي شیب دار صورت گرفته باشد.

• اين شهرها ، داراي دولت محلی فراگیر، صالح و پاسخگو  هستند که دغدغه شهرنشینی پایدار را دارد و قبل، حین و پس از یک رویداد طبیعی ناگوار ، خود را ملزم به تأمین منابع لازم جهت توسعه ظرفیت هاي مدیریت و سازماندهی می داند. مقامات محلی و مردم خطرپذیري ( ریسکی)  که آنها را تهدید می کند را درك می کنند و به کمک یکدیگر پایگاه اطلاعات محلی در مورد تلفات بلایاي طبیعی، مخاطرات و خطرپذیري ناشی از آنها را ایجاد می کنند که در آن اطلاعات لازم در مورد کسانی که در معرض خطرپذیري و نیز اشخاصی که آسیب پذیر هستند یافت می شود.

• به مردم ، اختیار و قدرت لازم جهت شرکت در تصمیم گیري و برنامه ریزي شهر خود در کنار مقامات محلی داده می شود و مردم براي دانش محلی و بومی، ظرفیت ها و منابع موجود خود، ارزش قائل می شوند.

• تدابیري براي پیش بینی و کاهش اثر بلایاي طبیعی، به کار گرفتن فن آوري هاي هشدار دهنده و نظارت سریع، حفظ زیرساخت ها، اموال عمومی و خصوصی، از جمله خانه ها و سایر دارایی ها، میراث فرهنگی، سرمایه اقتصادي و زیست محیطی، اتخاذ نموده است و قادر است تا زیان هاي جسمی و اجتماعی ناشی از حوادث آب و هوایی شدید، زلزله و یا دیگر مخاطرات ناشی از حوادث طبیعی و یا انسانی را به حداقل برساند.

•  پس ازوقوع ِ چنین حوادثی  ، توانایی مقابله سریع، اجراي راهکارهاي بازیابی فوري و بازگرداندن سریع خدمات اساسی و از سرگیري فعالیت هاي اجتماعی، نهادي و اقتصادي را دارد.

• درك می کند که بیشتر موارد فوق نیز براي تحقق تاب آوري در برابر تغییرات زیست محیطی نامطلوب از جمله تغییرات آب و هوایی، و نیز کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي از اهمیت ویژه اي برخوردار هستند.

سئوال کننده :  

 آيا دستور کار جهانی و يا کمپیني فراگير در رابطه با  تاب آورسازي ملت ها و جوامع وجود دارد ؟

پاسخ دهنده : ( 3 ) 

 كنفرانس جهاني كاهش بلايا از تاريخ 18 تا 22 ژانويه 2005 برابر با 29 دي تا  3 بهمن ماه 1383 هجري شمسي در شهر كوبه، استان هيوگوي ژاپن، برگزار شد و چارچوب كاري را براي دوره ده ساله 2005 تا 2015 تصويب شده است .

سئوال کننده :  

از زمان پايان دوره ده ساله ( 2015 ) ، چند سال مي گذرد ! ولي شما باز هم  به آن اشاره مي کنيد ! 

پاسخ دهنده : 

گسترش و پذيرش اين تئوري ها ، آماده شدن براي تحقق آن  ، اقدامات عملي در جهت اجرايي کردن ِ پيشنهادات و راهکار هاي اين کنفرانس  ، وظيفه رسانه ها ، نهادهاي مدني ، مردم ، مسئولين و ... مي باشد؛  از شما ، اجازه مي خواهم که تا همان روند بررسي را دنبال کنيم .

سئوال کننده :  

اين کنفرانس جهاني چه کساني را فرا مي خواند ؟ 

پاسخ دهنده : ( 3 )

این چار چوب در سال 2005 به تایید کشورهاي عضو سازمان ملل متحد رسیده است، و از آن تاریخ تا کنون سیاست هاي ملی و تلاش هاي سازمان هاي بین المللی را به نحوي هدایت کرده است که منجر به کاهش قابل ملاحظه خسارات ناشی از حوادث طبیعی شده است. این چارچوب جامع بوده و به نقش دولت ها، سازمان هاي منطقه اي و بین المللی می پردازد و جامعه مدنی، دانشگاه ها، سازمان هاي داوطلب و بخش خصوصی را به پیوستن به این تلاش ها فرا می خواند.

سئوال کننده :  

نقش هر يک از عوامل کاهش خطرپذیري بلایاي طبيعي چيست ؟

پاسخ دهنده : ( 2 )

1. دولت محلی  :   

رهبري را در دست بگیرد، سایر دست اندرکاران را دور هم جمع کند، مقررات را تنظیم کند، براجراي آن نظارت کند.

2. بخش ها (آموزش و پرورش، بهداشت، حمل و نقل، محیط زیست، و غیره ) : 

کاهش خطرپذیري را در همه طرح ها و مسئولیت هاي خود جاي دهند، اطلاعات ارائه دهند، و فعالیت ها را اجرا کنند.

3. دانشگاه ها، مراکز پژوهشی: 

 تحقیقات و تجزیه و تحلیل داده ها را انجام دهند؛ مشارکت کنند. 

4. شهروندان، گروه هاي اجتماعی، از جمله جوامع بومی و دیگر جمعیت هاي آسیب پذیر:  

 مشارکت کنند، فعالانه مطلع باشند، و مسئولیت فردي را به عهده بگیرند.

5. بخش خصوصی/ مشاغل:  

مقررات ایمنی را رعایت نمایند، با دانش فنی و تداوم کسب و کار به جامعه کمک کنند. 

6. گروه هاي حرفه اي :

- از جمله نقشه برداران، مهندسان، معماران و برنامه ریزان خبره : ارائه نظرات فنی در مورد مکان هاي ساخته شده ارائه دهند .

-  مددکاران اجتماعی، معلمان و دیگران: سازماندهی، افزایش آگاهی، جمع آوري داده ها، اطلاع رسانی به رسانه ها، و غیره را انجام دهند.

7. جامعه مدنی، سازمان هاي غیر دولتی ( مردمی، دینی و اعتقادي، داوطلبان و غیره) :

  مشارکت کنند، جوامع را سازماندهی کنند، هماهنگی کنند، به نظارت کمک کنند، نظارت و کنترل نمایند.

8. مقامات دولت ملی و نمایندگان مجلس:  

 با استفاده از منابع، سیاست گذاري و وضع قوانین کارآمد ظرفیت هاي غیر متمرکز شده را تقویت کنند.

9. سازمان هاي بین المللی:  

 همکاري هاي فنی، توسعه ظرفیت ها، منابع، فضاي برگزاي جلسات را فراهم کنند .

سئوال کننده :  

پيشنهاد ِ کنفرانس هيوگو تمرکز گرا است ؟ يا عدم تمرکز را سر لوحه عملکرد خود قرار داده است ؟

گفت و گو ادامه دارد .

منابع : 

1. تهران – ايرانا

2. چگونه مي توان شهرها را تاب آورتر نمود ؟

( 3 ) خلاصه چارچوب كاري هيوگو براي اقدام از سال 2005 تا 2015 برگشت پذير ساختن ملت ها و جوامع نسبت به بلايا