در اولین نشست از سلسله نشست‌های استانداردسازی کتاب کودک و نوجوان در مرکز مطالعات فرهنگی تهران به برخی اشتباهات و تناقضات آموزشی کتابهای درسی اشاره کرده‌ایم که هنوز مقاله‌اش منتشر نشده‌‌است. در این نوشتار کوتاه به برخی از اشکالات کتب درسی مروری خواهیم داشت (برخی موارد را احتمالاً قبلاً شنیده‌اید).
فارسی ۲ (پایهٔ یازدهم، دورهٔ دوم متوسطه، رشته‌های انسانی، تجربی، ریاضی و معارف).
این دو سطر سست در صفحه ۴۹ کتاب فارسی ۲ به نام سهراب سپهری آمده‌است که درست نیست:
زندگی رسم پذیرایی از تقدیر است
وزن خوشبختی من وزن رضایتمندی‌ست
این بند از کیوان شاهبداغ‌خان است که اشعار سطحی و عامه‌پسند می‌سراید.
فارسی پنجم
در درس«فردوسی، فرزند ایران» صفحهٔ ۹۱ به جای زال و سیمرغ نوشته‌اند:
زاغ و سیمرغ
البته این نام در صفحهٔ ۹۵ درست آمده‌است: سام نام فرزند را زال گذاشت.
فارسی دهم
در صفحهٔ ۱۸ وند جمع‌ساز «ها» را پسوند ساخت واژه دانسته‌اند که درست نیست زیرا ها پسوند اشتقاقی و واژه‌ساز نیست. خوب بود مؤلفان فرق وندهای اشتقاقی و صرفی را هم بیان می‌کردند.
فارسی نهم
در صفحهٔ ۳۱ دو بیت زیر را به مولانا جلال‌الدین (مولوی) نسبت داده‌اند:
تا توانی می‌گریز از یار بد
یار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تنها تو را بر جان زند
یار بد بر جان و بر ایمان زند
که از مولوی نیست.
فارسی دهم
در درس ستایش ابیاتی را به عطار نسبت داده‌اند، این ابیات در الهی‌نامه نسخهٔ فواد روحانی نیامده‌است و ایشان در صفحهٔ ۶۳ نوشته‌اند: «این دیباچه را دیگران ساخته‌اند، خطبهٔ آغاز الهی‌نامه و اجزایی از خاتمهٔ آن مسلماً سرودهٔ دیگران است».
جالب این‌که مؤلفان کتاب درسی در بخش منابع، منبع این ستایش را الهی‌‌نامهٔ عطار به تصحیح فواد روحانی، ذکر کرده‌اند! اما این نُه بیت که در درس ستایش آمده‌است در نسخهٔ مورد نظر نیست. دکتر شفیعی‌کدکنی هم در تصحیح الهی‌نامه معتقد است این ابیات از عطار نیست.
چهار بیت از این ابیات الحاقی در تصحیح هلموت ریتر آلمانی آمده‌است:
چو در وقت بهار آیی به دیدار
حقیقت پرده بردارد ز رخسار
فروغ رویت اندازی سوی خاک
عجایب نقش‌ها سازی سوی خاک
زهی گویا تو و کام و زبانم
تویی هم آشکارا هم نهانم
هر آن وصفی که گویم بیش از آنی
یقین دانم که بی‌شک جان جانی
(الهی‌نامه، چاپ استانبول، مطبعهٔ معارف، ۱۹۴۰: صفحات ۴، ۶ و ۷).
کاش دست‌کم مؤلفان در بخش منابع این کتاب را معرفی می‌کردند!
به‌این‌ترتیب عجیب نیست که در کتاب جغرافی پایهٔ دهم متوسطه، مرکز استان مازندران که ساری است بابل معرفی شده‌است و در کتاب تعلیمات اجتماعی پایهٔ پنجم هم فرودگاه این استان، با نام بابلسر درج شده‌است!
در تست‌های کنکوری و ورودی تیزهوشان هم گاهی اشتباه دیده میشود که پرداختن به آن فرصتی دیگر می‌طلبد، مثلاً در «رحمه‌الله علیها» در فارسی تیزهوشان ششم (مبتکران) ضمیر متصل ها را که یعنی آن زن، پسوند جمع گرفته‌اند! و معنی کرده‌اند: رحمت خداوند بر آنان! (درس دهخدا) و محیط میدان نقش جهان را هم در مطالعات تیزهوشان، ۵۰ متر ذکر کرده‌اند! (درس اصفهان).
یک‌سال در کنکور هر یک از اجزای سازندهٔ افعال غیرساده را جداگانه یک واژه و یک‌سال کلاً یک واژه به‌شمار‌می‌آورند! یک‌سال «سخت‌سست» را متناقض‌نما می‌گیرند و یک‌سال نه!
به قول استاد اکبر بهداروند بیدل‌پژوه، چه‌قدر در کنکور آمد که عرفات اثر کیست و در پاسخ نوشتیم بیدل اما کمتر کسی دانست درستش عرفان است و این ناشی از استناد به غلط تایپی تاریخ ادبیات ذبیح‌‌الله صفا (جلد ۵، دفتر ۲، صفحهٔ ۱۳۷۸) بوده است.
-------------
ارسالی: دکتر فرشته افکاری
کانال دکتر سعید صفایی موحد
نظرات بینندگان
دوست عزیز
بقیه آن را هم شما تکمیل فرمایید .
پایدار باشید .
از لحاظ جمله بندی و گرامر از لحاظ کاربرد لغت و خیلی چیزهای دیگه
واقعا بخاطر همینه که بچه‌ها تو مدرسه اصلا زبان یاد نمیگیرن.
در صورتی که باید این سوال را در مورد «رادیوایزوتوپ ها» میپرسید! ایزوتوپ هایی که پایدارند، پایدارند! تجزیه نمی شوند! ولی در کتاب های کمک درسی و حتی در کنکور، جواب درست این است که چون فراوانی هیدروژن ۱ بیشتر از هیدروژن ۲ است، پایدارتر است! در صورتی که هر دو ««پایدارند»»! برای پایدار ها که دیگر کم و زیاد نداریم!
من معتقدم سوال بخش چ اشتباه طرح شده و برای همین باعث سوءتفاهم طراحان سوال میشود. در سوال چ، به جای کلمه ی ایزوتوپ، باید از «رادیوایزوتوپ» استفاده شود تا بتوان معنی درستی از جواب آن گرفت!