کودکی و دوران تحصیل خود را به یاد آورید. وقتی کودکی بیش نبودیم، کتاب‌های درسی برای ما اتمام حجت بود و آن را برای خود منبع موثقی می‌دانستیم و شاید قبول اینکه در این کتابها احتمال غلط و خطا وجود دارد، برایمان ممکن نبود، به همین دلیل محتوای آن را کاملا پذیرا بودیم.
کودکان امروز به‌واسطه مطالعه بیشتر و اطلاعات و آگاهی که از طریق امکانات متنوع روز کسب می‌کنند، نسبت به محتوای کتاب‌های درسی و حتی اشکالات موجود در آن حساسیت بیشتری دارند، اما هنوز هم این کتابها برای دانش‌آموزان حجت است. از این رو گاهی شاهد آن هستیم که کودک با تیزبینی خود اشکالاتی را از کتاب درسی کشف می‌کند و در عین حال آن کتابها را منبعی موثق برای خود می‌داند؛ در نتیجه او دچار تعارض و سردرگمی می‌شود.
در اینجا از زبان معلمان به برخی از اشکالات موجود در کتاب‌های درسی که بیشتر مربوط به اصول نگارش است، می‌پردازیم.
نظری، معلم پایه چهارم ابتدایی با تاکید بر ضرورت ویراستاری کتاب‌های درسی، اظهار می‌کند: «اگرچه در شناسنامه برخی از کتاب‌های درسی عنوان ویراستار یا مصحح به چشم می‌خورد، ولی غلط‌های موجود در متن کتاب، با وجود این عنوان در شناسنامه آن، همخوانی ندارد.
در شناسنامه برخی از کتاب‌های درسی نیز، همه عناوین از مولف و تصویرگر گرفته تا مدیر هنری و صفحه‌آرا وجود دارد، اما نامی از ویراستار به چشم نمی‌خورد، در حالی که ویراستاری حرفه‌ای کتاب‌های درسی یک امر ضروری است.»
این معلم با اشاره به غلط‌های نگارشی در کتاب‌های درسی، می‌گوید: «متاسفانه در کتاب‌های درسی شاهد غلط‌هایی هستیم که قابل قبول نیست. غلط‌های نگارشی و اشتباه در به‌کارگیری علائم نگارشی در متن کتابها، حتی کتاب فارسی بسیار دیده می‌شود، به‌طوری که دانش‌آموزان دارای توجه بالا را دچار سردرگمی می‌کند؛ چون وقتی آنان با کاربرد علائم آشنا شدند، با دیدن موارد اشتباه به‌کارگیری آن‌ها در متن‌ها، دچار تعارض می‌شوند. مخصوصا در مقطع ابتدایی چون دانش‌آموزان کودک هستند، کتاب را برای خود منبع موثق می‌دانند و قبول اینکه متن کتاب غلط دارد، برایشان دشوار است.»
وی ابراز می‌کند: «این معضل در سایر کتاب‌های درسی نیز وجود دارد که برخی از آن‌ها را برای دانش‌آموزان اصلاح می‌کنیم، ولی برخی دیگر را مجبوریم نادیده بگیریم، چون در صورت توضیح و اصلاح همه موارد، زمان کلاس درس مربوطه را از دست می‌دهیم.»
کتاب‌های درسی در رسم‌الخط خود وحدت رویه ندارند
رمضانی که در پایه پنجم ابتدایی تدریس می‌کند، مشکل اصلی متن کتابها، به‌ویژه کتاب فارسی را شکل کلمات می‌داند و ادامه می‌دهد: «اینکه کلمه‌ای به‌صورت چسبان یا جدا نوشته شود، گاهی مشکل ایجاد می‌کند، چون خود کتاب‌های درسی در این زمینه وحدت رویه ندارند. مثلا دانش‌آموزان کلمه‌ای را که در کتاب سال گذشته به‌صورت چسبان یاد گرفته‌اند، امسال در کتابشان به‌صورت جدا می‌بینند. یا در مورد کلمه‌های که دارای تشدید هستند نیز گاهی می‌بینیم که حتی در یک درس مشخص، کلمه‌ای یک‌بار با تشدید نوشته شده و یک‌بار بدون تشدید. البته در دوره‌های آموزشی به ما تاکید شده است که بحث تشدید را سخت نگیریم، اما اگر واقعا دارای اهمیت نیست، چرا در کتاب درسی وجود دارد و بچه‌ها را دچار سردرگمی می‌کند؟»
وی می‌افزاید: «مورد دیگر که برای دانش‌آموزان مشکل ایجاد می‌کند، در رابطه با کلماتی است که در آن‌ها استفاده از شکل‌های مختلف یک صدا مثل «ت» و «ط» در کلمه «باتری» و امثال آن، رایج بوده و هر دو پذیرفته‌شده هستند. در مواجهه با این کلمات کودکان که بسیار هم منتقد هستند، می‌گویند وقتی فرقی ندارد که باتری با «ت» نوشته شود یا با «ط» پس درباره کلمات دیگر هم نباید فرق داشته باشد و ما می‌توانیم مثلا صابون را هم با «س» و هم با «ص» بنویسیم چون صدای هر دو یکی است.»
این معلم تاکید می‌کند: «به نظرم بهتر است فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، فکری برای یکسان‌سازی شکل کلمات بکند.»
اهمال در استفاده صحیح از علائم نگارشی
در کتاب‌های درسی اسحاقی نیز در پایه پنجم ابتدایی تدریس می‌کند. وی از استفاده نادرست علائم نگارشی در کتاب‌های درسی می‌گوید.اسحاقی اظهار می‌کند: «در متن اصلی کتاب فارسی پایه پنجم، اشکال چندانی وجود ندارد، اما در بخش‌هایی از آن در زمینه استفاده صحیح از علائم نگارشی اهمال صورت گرفته است. مثلا در بخش «بخوانیم و بیندیشیم» کتاب فارسی، اشکالات زیادی وجود دارد، تا حدی که من گاهی به‌عنوان تکلیف، دانش‌آموزان را موظف می‌کنم تا اشکالات موجود در کاربرد علائم نگارشی در این قسمت کتاب را تشخیص داده و اصلاح کنند.»
وی می‌گوید: «وجود اشکال در کتاب‌های درسی تنها منحصر به بحث نگارش نیست؛ چون در کتاب ریاضی پایه پنجم هم گاهی با غلط‌های عددی مواجه می‌شویم.»
وجود کژتابی در کتاب زبان فارسی اما گویا ایرادات نگارشی مختص پایه ابتدایی نیست؛ چراکه جمعی از معلمان دوره متوسطه نیز از وجود کژتابی در کتاب زبان فارسی خبر می‌دهند که اصلاح آن ضروری است.
معلمان ایرادات موجود در کتاب‌های درسی را اعلام کنند
در این رابطه با اصغر بیات، معاون آموزش ابتدایی اداره‌کل آموزش و پرورش استان زنجان گفت‌وگو کردیم.
وی در این رابطه اظهار کرد: «دفتر تالیف و برنامه‌ریزی کتب درسی وابسته به سازمان پژوهش، متولی تدوین و تولید کتاب‌های درسی است. به همین دلیل هر سال تیمی در این مجموعه تشکیل می‌شود تا با نظرخواهی از معلمان، چه از نظر محتوایی و چه به لحاظ فنی، صفحه‌آرایی و غلط‌های نگارشی در کتاب‌های درسی بازنگری کرده و اصلاحات لازم را اعمال کنند.»
بیات تاکید کرد: «اصل بر این است که هرگونه اشکالی در کوتاه‌مدت یعنی ظرف یک‌سال برطرف شود. در این زمینه معمولا اصلاحات انجام می‌گیرد و اگر مواردی پیش بیاید که اشکالاتی با وجود ارجاع به دفتر تالیف و برنامه‌ریزی کتب درسی، سال بعد هم در کتاب مشاهده شود، احتمالا به این دلیل است که کتاب توزیع‌شده از چاپ سال گذشته بوده و تغییر در آن اعمال نشده است.»
معاون آموزش ابتدایی اداره‌کل آموزش و پرورش استان زنجان با تاکید بر اینکه معلمان اشکالات موجود در کتاب‌های درسی را به دفتر تالیف و برنامه‌ریزی کتب درسی ارجاع دهند، می‌افزاید: «اگر با وجود ارجاع اشکالات کتاب‌های درسی، اصلاحات لازم انجام نشود و اشکالات در چاپ مجدد کتابها پابرجا بماند، دفتر تالیف و برنامه‌ریزی کتب درسی باید درباره آن پاسخگو باشد، چون بازنگری و اصلاح اشکالات کتابها از وظایف و کارکردهای این مجموعه است.»
مردم نو
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان
از ایرادهای محتوایی کتب درسی که بگذریم؛ از سال 1380 تا کنون که می شود 17 سال، دارم می گویم در کتاب اجتماعی پایه ی پنجم دانش آموزان با نیازهای ویژه ی ذهنی، پرچم ایران سر و ته چاپ شده، یعنی رنگ قرمز در بالا و رنگ سبز در پایین! ولی انگار گوش شنوایی نیست.
حال « تو خود حدیث مفصّل بخوان از این مجمل »
پیروز و سربلند باشید.
اگر نشده است دلیل چیست؟
تنها راه باقی مانده این است که معلمان دلسوز،از گفتن مطالب پرت و نادرست هر چند در کتاب درسی آمده باشد،خودداری نمایند.
بوته نقد معلمان اگر پونه باشه اشکال نداره!
واقعا نمیدونم بچه کلاس دوم اونم پسر چه لزومی داره به زور از کلاس دوم که تازه نوشتن و خوندن یاد گرفته نماز و تشهد و سلام رو بلد باشه واقعا خیلی زود نیست
حالا میگیم دخترها در سن ۹ سالگی به سن تکلیف میرسن و نیاز دارن ولی خدا بهتر از ما آگاه بوده که سن تکلیف پسر و تو ۱۵ گذاشته بعد ما بیایم به زور از کلاس دوم بهش یاد بدیم
آموزش و پرورش نیست اینجوری اجبار میشه یه ذره فکر کنید بعد متناسب با سن دانش آموز مطالب رو بزارید ما چه گناهی کردیم که شدیم موش آزمایشگاهی
واقعا درسته پسر ۸ ساله که به زور درس شو داره یاد میگیره نماز رو هم از الان به اجبار براش بزارن
اول اینکه برای بچه هفت ساله مطرح کردن داستان مبعث با کلمات قلمبه و سخت از کدوم مغزی تراوش کرده؟!
دوم اینکه کلماتی مثل «نظم» و «ناظم» و «منظم» و ... که بسیار کاربردی تر هستند برای بچه چرا بکار نرفته؟
یکی از مشکلات کتب زبان اینه که مهارت ها رو بدرستی اموزش نمیده مگر اینکه معلم خودش به حد کافی خلاق باشه و کلی از بچه ها کار بکشه و مجبورشون کنه انگلیسی صحبت کنن. البته کم کم دارن مهارت های شنوایی رو به کتاب ها اضافه میکنن.
اما اگر دقت کنید ما از هفتم تا دوازدهم که میشه 6 سال به بچه ها زبان یاد میدیم حالا شما از یه فرد دوازدهمی بخواه یه جمله ساده انگلیسی بگه بزور میتونه انگلیسی حرف بزنه! چرا واقعا؟؟ 6سال که کم نیست.
درکتاب فارسی پایه اول ابتدایی واژه ی بچه باتشدید اومده که در تمام کتاب ها همین طور نوشته شده ،در حالی که واژه های فارسی تشدید ندارند و در کلاس دوم هم کتاب فارسی درس نوروز واژه ی سماق با غ باید باشه.
محتوای کتابها خیلی داره تک بعدی میشهو کاری به نیازهای روانشناختی و اجتماعی بچه ها نداره. ما دروس هدیه و دینی را داریم که خیلی خوب مفاهیم را با داستان و آیات و حدیث آموزش می دهند یا در درس تاریخ همه دوره ها تدریس میشه اما همین مفاهیم در دروس فارسی و اجتماعی و دفاعی و... هم گنجانده شده است و نکته دیگر اینکه دانش آموزان علاقه ای به خواندن کتاب‌های درسی ندارند این یعنی ضعف کتب درسی