برنامه های آموزش بین الملل برای ۲۰۳۰ : نگاهی به سند ایچوان و وضعیت کشور ما

گروه گزارش - شیرزاد عبداللهی و جواد بابازاده

برنامه های آموزش بین الملل برای ۲۰۳۰

در پايان گردهمايي اینچوان که در مه ۲۰۱۵ تشکیل شد اعضاي حاضر بيانيه‌اي را در خصوص اهداف آموزشي جهان در ۱۵ سال آينده طرح و تصويب كردند كه اهم اهداف آن به شرح زير است:

١- اهداف دسترسي به آموزش همگاني (برابري و همگان‌پذيري آموزش به ويژه معلولان و محرومان برابري جنسيتي - فراهم كردن آموزش در كشورهاي جنگ‌زده و فقير - برخورداري از آموزش‌ها و مهارت‌هايي كه لازمه شهروند مسوول و جهاني است).

٢- اهداف كيفي و ارتقاي پيامدهاي يادگيري (تقويت ورودي‌ها - فرآيند انجام كار -  ارزشيابي از پيامد و ساز و كار ارزشيابي پيشرفت تحصيلي - اطمينان از حضور معلمان با انگيزه و توانمند و كافي و مهارت آموخته - ارتقاي كيفي آموزش با پرورش خلاقيت، دانش، اطمينان از كسب مهارت‌هاي اساسي سواد و محاسبه، حل مساله و تجزيه و تحليل آن - ديگر سطوح بالاي شناختي و مهارتي فردي و اجتماعي).

٣- ارتقاي فرصت‌هاي يادگيري مادام‌العمر ( افزايش دسترسي عادلانه به آموزش و تربيت فني و حرفه‌اي كيفي همزمان با لحاظ و تضمين كيفيت-  اعتبار‌دهي و رسميت بخشيدن و ارزشيابي دانش، مهارت و شايستگي آموزش غير‌رسمي غير‌سازماني، ارايه مسيرهاي يادگيري منعطف - تقويت علم و فناوري و نوآوري - تحت كنترل در آوردن فناوري ارتباطات و اطلاعات جهت يادگيري كار‌آمد و كيفي).

* سندی که 2015 در ایچوان کره امضا شد ادامه سند آموزش برای همه است.  در سال 2000 در شهر داکار پایتخت کشور افریقایی سنگال، 164 کشور جهان از جمله کشور ما ایران، همراه با تعدادی از سازمان‌های دولتی و غیردولتی متعهد شدند تا سال 2015 اقدامات جدیدی را در کشورهای خود در زمینه دسترسی به امکانات آموزشی متناسب و با کیفیت برای کودکان، جوانان و بزرگسالان فراهم کنند. توجه یونسکو به مقوله "آموزش برای همه " از سال 1946 آغاز شد، هنگامی که 46 کشور جهان از جمله ایران، اساسنامه یونسکو را در سازمان ملل متحد امضا کردند. سند داکار ادامه این راه و تاکید برآن بود.گروه های هدف مورد نظر در سند داکار عبارت بودند  از: کودکان 3 تا 6 ساله ( آموزش های پیش از دبستان) ، کودکان 6 تا 14 ساله (آموزش رسمی دوره های ابتدایی و راهنمایی ) و بزرگسالان بیسواد. بر اساس سند داکار مشارکت جامعه مدنی و بخش خصوصی برای تحقق اهداف آموزش برای همه، ضروری است.
 
✅ طبق سند ؛ کودکان محروم و نیازمند، کودکان اقلیت های قومی، همه دختران و کودکان کار در همه جای دنیا باید به آموزش ابتدایی اجباری و با کیفیت خوب دسترسی داشته باشند. زمینه دسترسی جوانان به آموزش مناسب و دوره های ویژه مهارتی فراهم شود. بزرگسالان به ویژه زنان به پیشرفت 50 درصدی در سطوح مختلف سوادآموزی تا سال 2015 نائل شوند. تبعیض جنسیتی در تمامی سطوح آموزشی تا سال 2015 برداشته شود و جنبه های کیفی آموزش مورد توجه قرارگیرد. دولت ها تعهد دارند که برای تحقق برنامه آموزش برای همه، منابع و امکانات کافی فراهم کنند.  تقریبا همه بندهای سند قبلی تکرار شده است و می توان گفت که سند داکار به همه اهداف خود دست نیافته است.
 
✅ یک نکته مهم این است که اسناد یونسکو برای کشورها تعهد آور و الزام نیست و دست دولت ها در انطباق این اسناد با اسناد داخلی و مسایل بومی مثل فرهنگ و دین و آداب و سنن باز است. برخی ایرادات فلسفی و مبنایی که اصولگرایان به اسناد یونسکو می گیرند بیشتر جنبه سیاسی دارد. مثلا  اهدافی که در سند اینچوان آمده با اهداف سیاسی نظام های مختلف از دموکرات تا مستبد و ایدئولوژیک سازگاری دارد. اختلاف بر سر محتوای آموزش و نوع مهارت و ... است که یونسکو به این موارد کاری ندارد. اگر اختلافات فلسفی و دینی را مبنا قرار دهیم ، اصولا باید حرفی از توسعه نزنیم و از بسیاری از نهادهای بین المللی خارج شویم. اما اگر واقع بینانه و عمل گرایانه  برخورد کنیم که معمولا دولت ها چه اصولگرا و چه اصلاح طلب و معتدل چنین برخورد می کنند ، می توان با نهادهای بین المللی تفاهم و توافق و نقاط مشترک پیدا و با آنها همکاری کرد.
 
✅ ترس از یونسکو و نهادهای حقوق بشری و علوم انسانی غربی و سازمان ملل و بانک جهانی و استکبار بیشتر جنبه سیاسی دارد. حتی نهادهای اجرایی  اصولگرا هم در عمل از رحیم پور ازغدی و رائفی پور و حسن عباسی و... خط نمی گیرند. البته از آتش تهیه آنها برای کوبیدن رقیب و یا تاثیر بر افکار عمومی و مرعوب کردن مدیران اصلاح طلب  استفاده می کنند. یونسکو یک سازمان بسیار محافظه کار است و تصمیمات آن  باید در مجمع عمومی تصویب شود که هر کشور یک رای دارد. امریکا و اغلب کشورهای غربی از یونسکو راضی نیستند و تصمیمات آن تحت نفوذ اکثریت یعنی کشورهای درحال توسعه است. جالب است به خاطر سیاست های ضد امپریالیستی این نهاد در دوره فدریکو مایور آمریکا و انگلیس از یونسکو خارج شدند و البته چند سال پیش برگشتند. به نظرم ارتباط با نهادهای بین المللی برای کشور ما و آموزش و پرورش ما مفید است.

✅ سند تحول بنیادین حتی از نظر حقوقی هم یک متن آشفته و پر از کلی گویی و اطناب و تکرار است. از لحاظ محتوایی هم یک متن مونتاژ و سرهم بندی شده ای  است  از آنچه که در زمان مرتضی حاجی توسط تیم توسعه گرای مهرمحمدی تهیه شد و آنچه که در شورای عالی آموزش و پرورش دوره حاجی بابایی و شورای انقلاب فرهنگی اصولگرایان تندرو به آن افزودند.

با این حال می توان بندهای دو پهلوی بسیاری در سند پیدا کرد که آنها را با احتیاط مطابق معیارهای آموزش و پرورش دنیا معرفی کرد . هرچند از همان بندها  هم می توان تفسیری ایدئولوژیک ارائه داد. ورود مفاهیم مدرن به آموزش و پرورش ما رویداد مبارکی است هرچند در کش و قوس دعواهای جناحی و ترس و محافظه کاری مدیران و بی انگیزگی کادر مدرسه بسیاری از این مفاهیم مدرن استحاله می شوند و تنها پپوسته و شکلی از آنها باقی می ماند. با وجود این اشکالات نمی شود به بهانه اختلاف در مبانی فلسفی و یا تشریفاتی بودن تهیه اسناد داخلی بر اساس این سند ، این فعالیت ها را تخطئه کرد.