مهاجرانی : دکترای حرفه ای از دانشگاه اسکاتلند دارم ؛ از مزایای دکتری در آموزش و پرورش استفاده نمی کنم. نه حقوق گرفته ام و نه حکمم زده شده است ؛ مگر غیر از این است که من حرف کارشناسی ام را می خورم مبادا که جایم را از دست بدهم ؟!

صدای معلم :
سلام
خانم مهاجرانی
لطفا خودتان را به  صورت کامل معرفی کنید ؟
در مورد مدرک تحصیلی شما صحبت هایی شده است .
بفرمایید آخرین مدرک تحصیلی شما چیست ؟

مهاجرانی :
فاطمه مهاجرانی هستم. متولد مرداد ماه سال 1349 در شهرستان اراک. با رتبه 700 در سال 68 وارد رشته مهندسی مکانیک شدم،   لیسانسم را در رشته مکانیک گرفتم در دانشگاه شهید باهنر کرمان . فوق لیسانس را هم در همین دانشگاه گرفتم در رشته مهندسی مکانیک . در سال 74 فقط دو خانم در کشور در رشته مهندسی مکانیک قبول شدند چون در آن زمان قبولی در ارشد کم بود که یکی از آنها من بودم.

ما اگر یک بار " مدیریت دانش " را به معنای علمی آن پیاده سازی کرده بودیم امروز گرفتار این سعی و خطاها نبودیم  اولین زنی بودم در دانشگاه شهید باهنر کرمان که دانشگاه فوق لیسانس قبول شدم و به آن دانشگاه وارد شدم. قبل از من نه کسی در این رشته قبول شده بود نه ورودی خانم داشت. کار تدریس را از سال 74 شروع کردم .

یک بورس دکتری از دانشگاه بونل لندن گرفتم برای رشته ربوتیک. چون رشته ام مکانیک بود و کامپیوتر را مفصل کار کرده بودم و تدریس می کردم. بنا به دلایل خانوادگی نتوانستم بروم. احساس می کردم مکانیک جواب من را نمی دهد.

دوره آموزشی  علوم تربیتی را خواندم تا حد فوق لیسانس. بدون این که مدرکی بگیرم  چون برای مدرک درس نخوانده بودم. کورس را کامل گذراندم ولی مدرک نگرفتم. 

از دانشگاه هریوت وات اسکاتلند برای دانشگاه اسکاتلند فوق لیسانس استراتژی را  گرفتم همان جا DBA

  Administration  Doctor of Business

 و دکتری حرفه ای  را خواندم . دوره Ph.D.  را در یکی از دانشگاه ها شروع کردم و  الآن در مقطع تز  هستم. مثل پزشکی  که دکتری حرفه ای و دکترای تخصصی دارد این موضع در برخی رشته ها در خارج از کشور هم وجود دارد . رتبه دانشگاهی من دکتری حرفه ای مربی است. من عضو هیات علمی دانشگاه غیر انتفاعی ارشاد هستم.

 از مزایای دکتری در آموزش و پرورش استفاده نمی کنم. نه حقوق گرفته ام و نه حکمم زده شده است  . استفاده کلمه دکتر هیچ گونه مشکل قانونی برای من ندارد البته در استفاده از این واژه  هیچ گونه حساسیتی هم ندارم  چون معتقد هستم حرمت آدمی بیش از الفاظ اداری است.  متاهل هستم . همسرم پزشک است . در سال 68 ازدواج کردیم . یک پسر دارم  24 ساله  فارغ التحصیل مهندسی صنایع دانشگاه امیرکبیر و دانشجوی  MBA دانشگاه تهران است .

صدای معلم :
نظرتان در مورد رسانه صدای معلم چیست ؟

مهاجرانی :
رسانه ها تیغ دو لبه اند. به شدت معتقدم که رسانه خوب است. معتقدم مزایایش از مضراتش بیشتر است. رسانه را عامل بسیار خوبی می بینم هم در شفافیت و هم در کنترل انحرافات و خیلی خوب می تواند انحرافات را بگیرد ولی از طرف دیگر ابزار برّایی است می تواند تخریب هم بکند . شکی در آن نیست و اگر درست استفاده بشود یکی از ابزار مهم توسعه است . فرق کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته و یکی از موضوعات اساسی در آنجا قدرت رسانه است.

صدای معلم :
چرا اکثر مسئولین ما در جامعه و آموزش و پرورش و دستگاه های دیگر دچار رسانه هراسی هستند؟

مهاجرانی :
من راجع به خودم می توانم صحبت بکنم ولی راجع به بقیه نمی توانم صحبت کنم. من به عنوان یک شخص حقیقی و حقوقی از رسانه ها استقبال می کنم و در  ارتباط با رسانه معتقدم که رسانه نقش بسیار خوبی دارد اگر ما درست رفتار کنیم. رسانه بسیار عامل خوبی در رشد سازمان خواهد بود. یکی از جاهایی که مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان آسیب دید و این مصوبه اخیر به نوعی پیامد آن آسیب بود عدم ارتباط با رسانه بود. ما کم تر دنبال این هستیم که " مطالبه گری درست " را طراحی کنیم

صدای معلم :
چرا این بخش که پیش از انقلاب تشکیلات و چارت سازمانی مستقل و قدرت مند داشت به درجه " مرکز " تنزل درجه  پیدا کرد ؟

مهاجرانی :
همان طور که می دانید یک مصوبه در سال 89 شورای عالی اداری داد که به موجب آن سازمان  به مرتبه مرکز تنزل درجه  پیدا کرد.

صدای معلم :
به چه دلیل و چه انگیزه هایی پشت این بود به عنوان یک کارشناس؟

مهاجرانی :
من نمی خواهم نیت خوانی بکنم. من  کار کارشناسی موثقی پشت این موضوع نیافتم . چیزی را که نمی دانم، نمی توانم  شفاف روی آن اظهار نظر کنم. روی این کار به اندازه کافی کار کارشناسی نشد. ایران به خاطر موقعیت ژئوپلوتیکش این ظرفیت را دارد و به خاطر منابعی که همیشه داشته و به خاطر بحران هایی که در خاورمیانه هست  به قطب استعدادهای درخشان تبدیل بشود. ایران این ظرفیت را دارد و می تواند این اتفاق در آن بیافتد. این گونه نیست که عراق سوریه یا افغانستان نخبه و استعداد درخشان نداشته باشند حتما آنها هم دارند و اگر ما همان زمان به جای این که بخواهیم آن را کوچک بمانیم به این به بیان توسعه ای، نگاه های توسعه ای چیست ؟  یک تکه ای را خیلی بزرگ یا خیلی کوچک می کنیم. در نگاه های توسعه ای ما همه جانبه نگاه می کنیم. می گوییم این یک تکه از مجموعه کلان باید نقش ایفا بکند اگر نگاه توسعه ای درست و یکپارچه روی این مرکز وجود داشت ما امروز نه تنها سازمان داشتیم بلکه به آن قطب منطقه ای تبدیل شده بودیم.

صدای معلم :
آیا مصوبه تبدیل سازمان به مرکز سند پژوهشی داشت؟

مهاجرانی :
دوستان می گویند داشت ولی من چیزی ندیدم. اعضای شورای معاونین و کسانی که درمعاونت آموزشی هستند معتقدند که پشتوانه داشت.

صدای معلم :
شما این سند پژوهشی را از آنها درخواست کردید که آنها ندادند؟

مهاجرانی :
بپذیریم که خواسته یا ناخواسته فرهنک سازمانی و فرهنگ جمعی ما سکوت است این قدر این موضوع سریع پیش رفت که فرصتی را برای که به ما نشان بدهید ندادند اما این مطالبه از مرکز وجود داشته که راهی به جز آزمون پیشنهاد بدهیم. این مطالبه وجود داشته و به اذعان همکاران مرکز می گویند ما نتوانستیم راهی را پیدا بکنیم.

 معتقدم امکان ندارد راهی وجود نداشته باشد. حتما راهی وجود دارد. برویم ببینیم دنیا چه کار می کند. 47 کشور از استراتژی تفکیک استفاده می کنند ما هم یکی از آن 47 تا هستیم  ؛چرا نتوانستیم راهش را پیدا بکنیم. این مطالبه از مرکز وجود داشته که راهی را به جز این بگویید منتها از مرکز جواب نرسید.

صدای معلم :
در نشستی که قبلا داشتید عنوان کردید :
" متاسفانه مجموعه " سمپاد " با جامعه صحبت نکرد و نگفت که تیزهوشی یک اتفاق نادر  است . "
حامیان حذف سمپاد بعضا بیان می کنند که دانش آموزان سمپاد به غایت تک بعدی هستند. اغلب؛ دانش آموزانی منزوی و غیر اجتماعی هستند که توان ارتباطی پایینی دارند و مهارتهای زندگی در آنها پایین است ..
به نظر شما چرا کسانی که در طول این سال ها با این تشکیلات به نوعی ارتباط داشتند و از آن منتفع شده بودند از کلیت این مجموعه حمایت نکردند ؟

مهاجرانی :
در مورد این که تیزهوشی یک استثناء است این را من نمی گویم این را علم می گوید. وقتی پدیده ای به دو درصد از جامعه اطلاق می شود یعنی این پدیده استثناء است. این که برخی مدعیان می گویند که بچه های سمپاد تک بعدی هستند  اگر هست،  حرفی نیست بیایید بررسی کنیم رفع مشکل می کنیم. ما نمی خواهیم که دنبال مقصر بگردیم. این فرزندان، فرزندان این کشورند . همان طور که آدمی با ضریب هوشی 140 مال این کشور است یک آدم با آی کیو 60 هم مال همین کشور است. پس طبیعتا لازم است برای هر کدام از اینها برنامه ویژه داشته باشیم و آنها را به انسان های توان مندی برای جامعه تبدیل بکنیم.

آیا بچه های سمپاد تک بعدی هستند ؟ اولا بیایید این ادعا را اثبات بکنیم . این ادعا چقدر بنیاد علمی دارد تردید دارم و نمی گویم لزوما همه اینها آدم هایی هستند که در همه حیطه ها به اندازه کافی رشد کرده اند این نکته اول، نکته دوم این ادعا را اثبات بکنیم، سوم برایش راه حل پیدا بکنیم. قرار نیست آسیبی را که دیده ایم به کل از ریشه بزنیم ، آسیب دارد برطرفش می کنیم هستیم که این کار را بکنیم یا هستیم که کار دیگری بکنیم. سوال بعدی شما واکنش دوستان قبل از من در این موعد بودند چه بوده است؟
شما که رسانه ای هستید بگویید چه بوده است؟ من خبر خاصی ندارم. چون به من واکنش خاصی داده نشده است.

صدای معلم :
از زمانی که بحث مصوبه حذف آزمون مدارس سمپاد و به تبع آن مدارس سمپاد مطرح شد جز چند تجمع جسته و گریخته در مقابل مجلس یا بعضا اظهار نظرهای پراکنده واکنش منسجم و گسترده ای را از فارغ التحصیلان سمپاد یا کسانی که با این مجموعه سر و کار داشتند من به شخصه ندیدم آیا شما دیده اید به ما بگویید؟ این بی تفاوتی در مجموعه سمپاد از چه ناشی می شود؟

مهاجرانی :
اتفاقا حرف بعضی از دوستان مانند خانم دکتر یاوری این است که ما به دنبال یک هویت هستیم . ما معتقدیم سمپادی  یک "هویت" است. یعنی خود این بچه ها این تفکر را ندارند که ما این هویت جمعی را نداریم. و معتقدند که ما این هویت جمعی را داریم. در مورد این که واکنش صدای بلندی ایجاد شده باشد یا نه من این را نه رصد می کنم نه اخلاقا وظیفه دارم . اگر من روی این صندلی نبودم حق داشتم این کار را انجام بدهم.

صدای معلم :
بحث من این نیست که شما بیایید این مجموعه را تحریک بکنید به عنوان بالاترین مقام اجرایی این مجموعه. من اصلا وارد آن بحث نمی شوم که حتی هدایت ضمنی بکنید .
 سخن ما این است که چرا این هویت جمعی در مجموعه سمپاد شکل نگرفته است؟

مهاجرانی :
شکل گرفته است . جمع آوری 18 هزار امضا کار آسانی نیست .
مدعی هستند ما 18000 امضا گرفتیم .

صدای معلم :
 این ها کجا منتشر شده است ؟

مهاجرانی :
هم ریاست جمهوری و هم دفتر رهبری ارسال شده است .
حضور آقای دکتر صالحی و خانم دکتر یاوری – به کم و کیف آن کاری ندارم – در دفاع از سمپاد در برنامه مناظره دقیقا بیان گر همین هویت است .من این ادعا را نمی توانم قبول کنم که آن ها هیچ گونه واکنشی نسبت به این قضیه ندارند .اما این را می پذیرم که شاید اگر این اتفاق در کشور دیگری می افتاد ما گونه های دیگری از رفتار را می دیدیم .
این را بپذیریم که اصولا نوع واکنش در کشور ما نوع متفاوتی است یعنی ما کم تر دنبال این هستیم که " مطالبه گری درست " را طراحی کنیم .
اما آن ها این مسیر را می روند .
موضوع تبدیل مرکز به سازمان را خود این ها پی گیری می کنند .
من به عنوان یک مقام دولتی قاعدتا نمی توانم پی گیر این موضوع باشم .
این اتفاقا نشان می دهد که این ها " کنش گرند " .
نمی گویم 100 درصد اما آن هایی که هستند خوبند .

صدای معلم :
گفته اید :
در سال 89 که  " سازمان " به " مرکز " تنزل درجه پیدا می کند .سیاست آن زمان که می گفت ما باید این مجموعه را بزرگ کنیم . ظرف حدود 4 سال مدارس به 2 برابر گسترش پیدا کردند .
اگر ما توانسته بودیم سمپاد را روی مدار خودش نگه داریم و از آن وضعیت خارج نکنیم و از طرف دیگر از " رسانه ها " کمک بگیریم ...
آیا کسانی در این مجموعه نخبه پرور این ها را پیش بینی نمی کردند ؟
چرا نسبت به رشد سرطانی این مجموعه در آن زمان  اعتراض نکردند ؟
چرا فرهنگ سازمانی سکوت بود ؟
مگر نه این است که نخبگان باید پیشرو و خلاق و واگرا باشند ؟

مهاجرانی :
خیلی سوال تان سوال درستی است اما وقتی فرخی  یزدی را برای " اعدام " می بردند گفت :

" این سر که نشان سرپرستی است
آزاد و رها ز قید هستی است
با دیده عبرتش ببینید
این عاقبت وطن‌پرستی است"

بپذیریم که خواسته یا ناخواسته فرهنک سازمانی و فرهنگ جمعی ما سکوت است .
ما نگاهی به ادبیات عامه کنیم . به ضرب المثل ها نگاه کنیم .
می گوییم :
" زبان سرخ سر سبز می دهد بر باد "
مگر نمی گوییم :
" دیگی که واسه من نجوشه،سر سگ توش بجوشه "

صدای معلم :
" گلیم خودت را از آب بکش بیرون " !

مهاجرانی :
مگر غیر از این است که ما در طول این سال ها بسیار آسیب دیده ایم  از منفعت طلبی های فردی .
مگر غیر از این است که من رئیس که به هر حال بالا دستی دارم و البته حفظ حرمت او بلاشک واجب است ...
مگر غیر از این است که من حرف کارشناسی ام را می خورم مبادا که من جایم را از دست بدهم ؟!
فراموش نکنیم !
این زیرمجموعه زیر مجموعه ای از کل جامعه است .
آیا همه تصمیماتی که در این سال ها در کشور اتخاذ شده است مخالف نداشته است ؟
مگر می شود یک تصمیمی صد درصد خوب باشد ؟
مگر می شود یک تصمیمی مخالف نداشته باشد ؟
ما در این قضیه گیر داریم ،  بپذیریم .
ما در جمع آوری نقاط قوت و ضعف تصمیات مان گیر داریم .
ما اگر یک بار " مدیریت دانش " را به معنای علمی آن پیاده سازی کرده بودیم امروز گرفتار این سعی و خطاها نبودیم .
فراموش نکنیم .
در طول این سال ها خود ماها بودیم که دائم تصمیم گرفتیم ؛ مگر غیر از این بوده است ؟

پیاده سازی و ویرایش : زهرا قاسم پور دیزجی

ادامه دارد