نظام آموزشی فرانسه ، فرهنگ جدید ارزیابی تحصیلی

نظام آموزشی فرانسه از پانزده سال پیش تا کنون تغییر و تحولات گسترده ای را به خود دیده است :  شکل گیری دیپلم فنی – حرفه ای ، ارزیابی های گسترده در سطح کشوری ، تغییر و تحولات فراوان مدارس ، توسعه ی تکنولوژی های آموزشی و نواوری های جدید . . . متخصصین در این زمینه چه نقطه نظری دارند؟

کلود تلوت ، دانش آموز سابق مدرسه ی پلی تکنیک مسئولیت های زیادی را در نهاد ملی آمار و تحقیقات ملی فرانسه ( INSEE ) بر عهده داشته است. از جمله ی آن ها می توان از " مدیر سرویس مطالعات منطقه ای " در شهر نانت و مدیر بخش اشتغال نام برد. وی در سال 1990 به عنوان مدیر و مسئول ارزیابی و آمار در وزارت آموزش و پرورش فرانسه برگزیده شد . او برای مدت سه سال ( 1998-2000) مسئول ارائه ی گزارش سالیانه ی دیوان محاسبات عالی در مورد عدالت اجتماعی بوده است. کلود تلوت در مصاحبه ی فوق به بیان نقطه نظراتش در مورد نظام ارزیابی آموزشی در وزارت آموزش و پرورش فرانسه پرداخته است.

• شما از سال 1990 تا 1997 به عنوان مدری مرکز ارزیابی وزارت آموزش و پرورش فرانسه فعالیت کرده اید. در طول این مدت ارزیابی های بزرگی  ترتیب داده شده است. این ارزیابی ها چه اهدافی را دنبال می کردند؟

ما در سه سطح آموزشی دست به سازماندهی ارزیابی های گسترده ای زدیم. در شروع سال تحصیلی ، تمام دانش آموزان بین 7 تا 8 سال ، 11 تا 12 سال و دانش آموزان دبیرستانی در گرایشات مختلف در زبان فرانسه و ریاضی برای دانش آموزان سنین پایین تر و حوزه ای گسترده تر برای دانش آموزان دوره ی دبیرستان مورد ارزیابی قرار گرفتند.

ما دو هدف عمده را از این ارزیابی دنبال می کردیم : از یک طرف کمک به دانش آموزان ( و والدین آن ها ) برای پیدا کردن نقاط ضعف شان و از طرف دیگر یاری رساندن به آموزگاران برای اینکه بتوانند به سطح علمی دانش آموزانشان پی برده و بهترین برنامه های آموزشی را در پیش بگیرند. بنابراین هدف اصلی ما تدارک دیدن برنامه ی مناسب آموزشی برای آموزگاران و دانش آموزان بود.

وانگهی ، در کنار این ارزیابی های گسترده ما نظارت هایی هم بر گروه های مختلف دانش آموزان در سنین گوناگون و مقاطع مختلف تحصیلی انجام دهیم تا به طور کل پی ببریم که در هر مقطع تحصیلی ، دانش آموزان فرانسوی در چه دروسی قوت و در چه دروسی ضعف دارند.

این مساله باعث شد تا در عین حال بتوانیم در مورد نهاد آموزشی کشور بحث های مفیدی داشته باشیم و تصمیمات مهمی اتخاذ کنیم. این شرایط دست به دست هم داد تا به این مساله پی ببریم که دانش آموزان فرانسوی در درس علوم ضعیف هستند و باید تدابیر ویژه ای برای این مساله اتخاذ شده و شیوه های جدیدی را در پیش گرفت.

علاوه بر آن با انجام این ارزیابی ها توانستیم رفتار دانش آموزان را هم بررسی کنیم و عملکرد بهتری در تربیت " شهروندان آینده ی جمهوری " داشته باشیم.

• شما در کتاب آخرتان از " فرهنگ جدید ارزیابی " صحبت به میان می آورید. منظورتان چیست؟

 نظام ارزیابی آموزشی در کشور ما از دهه ی نود به بعد به سطح استاندارد رسیده و به صورت کاملا سازماندهی شده اجرا می شود. تکنولوژی کاملا جدیدی به اجرا درآمده است تا ببنیم مدرسه تا چه اندازه توانسته است و می تواند به اهدافی که برای آن مشخص شده است برسد. امروزه ، این ارزیابی ها گستره ی بیشتری پیدا کرده است. برای مثال ، ما عملکرد هر مدرسه را هم به طور جدا گانه بررسی می کنیم .

در واقع ما ارزیابی را به ابزاری برای نظم دهی به نظام آموزشی فرانسه بدل کرده ایم. از زمان به اجرا درآمدن نظام جدید ارزیابی ، کنشگران این عرصه کاملا به این مساله پی برده اند که ارزیابی نظام آموزشی یک کشور از لحاظ هزینه ای که به دنبال دارد ، نحوه ی عملکرد و نتایجی که به دست می آورد ، امری اساسی است.

ورای این که ارزیابی یک مساله ی کاملا طبیعی است ، قدم بعدی ای که برداشتن آن کاملا ضروری است استفاده ی بهینه از نتایج یک ارزیابی برای بهبود عملکرد نظام آموزشی است. در این زمینه ، جا برای پیشرفت بسیار است و وزارت آموزش و پرورش باید به این امر رسیدگی کند.

مساله بعدی ، اجرای نظارت بیشتر بر شیوه های مختلف آموزشی در مقاطع و مدارس مختلف و کارکرد آن هاست. این بعد مساله اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که می تواند به عملکرد بهتر آموزگاران آینده کمک شایانی بکند.

• آیا این ارزیابی ها سبب بروز نوعی رقابت منفی بین مدارس و گسترش دید " مصرف گرایانه " به مدرسه که امروزه بسیاری از آن یاد می کنند ، نمی شود؟

بر عکس من فکر می کنم که دید مصرف گرایانه به مدرسه از قبل وجود داشته است. باید به این مساله اعتراف کنیم که مدت هاست تنها خانواده های قشر مرفه از آموزش هایی خاص بهره می برند. سود این ارزیابی ها عملکرد شفاف تر مدرسه و در نتیجه به وحود آمدن برابری نسبی بین دانش آموزان است.

در واقع عملکرد غیر شفاف یک نهاد آموزشی است که سبب بروز نابرابری های اجتماعی در راس آن می شود.

انسان شناسی و فرهنگ