اقتصاددانان به خشکی بیان شهرت دارند اما آنها نیز همانند ادیبان اغلب از استعاره و تشبیه استفاده می کنند. به عنوان نمونه می توان به عبارت سرمایه انسانی اشاره کرد که «دیدره مک کلاسکی» از دانشگاه ایلینویز رایج کرده است.
اقتصاددانان دانش، مهارت و انگیزه را به سرمایه های فیزیکی مانند کارخانه و تجهیزات تشبیه می کنند. این شبیه سازی از زمان آدام اسمیت آغاز شد که «توانایی های اکتسابی و مفید» مردم یک کشور را به همراه «ماشین آلات سودمند و ساختمان های سودآور» یکی از چندین نوع سرمایه ثابت برشمرد.
اما برخلاف شاعران، اقتصاددانان دوست دارند مثالهایشان را کمی سازی کنند تا، به عنوان مثال، بدانند یک فرد ۱۵ یا ۲۰ درصد دوست داشتنی تر یا عصبی تر است. با این مقیاس، هفته گذشته بانک جهانی از اندازه های جدید سرمایه انسانی در ۱۵۷ کشور پرده برداشت. این شاخص پنج نشانگر سلامت و آموزش (از جمله احتمال فوت قبل از پنج سالگی و بین سنین ۱۵ تا ۶۰سالگی، احتمال رشد ناقص جسمی، میانگین سالهای تحصیل کودک در ۱۸سالگی و نمره مورد انتظار از او در آزمونهای مدرسه) را با یکدیگر ترکیب می کند تا میزان سرمایه انسانی یک فرد در جهان امروزی را اندازه گیری کند. این روش از اندازه گیری مشابهی پیروی می کند که موسسه اندازه گیری و ارزیابی سلامت (IHME) در ماه سپتامبر در نشریه پزشکی لانست (Lancet) منتشر کرد. اگر دانش‌آموزان تا سن ۱۵سالگی ارزیابی نشوند هرگونه اصلاحاتی که به یادگیری دانش آموزان مقطع ابتدایی کمک می کند باعث بهبود رتبه کشور نخواهد شد حداقل تا آن زمان که این دانش آموزان بزرگ شوند و در آزمون ها شرکت کنند.
هر دو شاخص تلاش می کنند به جای کمیت آموزش، کیفیت آن را اندازه بگیرند. هم اکنون شمار فزایندهای از کشورها در رویدادهایی مانند برنامه ارزیابی بین المللی دانش آموزان (PISA) شرکت می کنند. این برنامه در سال ۲۰۱۵ دانش آموزان 72 کشور را ارزیابی کرد. با اندکی تلاش می توان اندازه گیریهای متفاوت را قابل مقایسه ساخت. این کار به پژوهشگران امکان می دهد ارزش هر سال تحصیل در مناطق مختلف جهان را تعیین کنند. به عنوان مثال، طبق محاسبات بانک جهانی ارزش هر سال تحصیل در آفریقای جنوبی معادل ۶۰ درصد ارزش آن در سنگاپور است.
رابطه همبستگی بین این دو شاخص بسیار نزدیک است. آمریکا در شاخص جدید بانک جهانی رتبه ۲۴ و در شاخص IHME رتبه ۲۷ را کسب کرد. چین در اولی رتبه ۴۶ و در دومی رتبه ۱۴۴ را دارد. با این حال تناقضهای قابل توجهی نیز دیده می شود. در شاخص بانک جهانی بنگلادش از هند، ویتنام از مالزی و بریتانیا از فرانسه عملکرد بهتری دارند اما این وضعیت در رتبه بندی IHME دیده نمیشود.
رتبه های بالایی دو جدول نیز با یکدیگر تفاوت دارند. سنگاپور در صدر فهرست بانک جهانی است اما در جدول IHME در رتبه ۱۳ قرار می گیرد و فنلاند جای اول را به خود اختصاص می دهد. واگرایی جدولها دو تفاوت در رویکردها را نشان می دهد.
روش بانک جهانی تحصیلات عالی (که در فنلاند فراوانی بیشتری نسبت به سنگاپور دارد) را نادیده می گیرد. علاوه بر این، معیارهای سلامت آن یعنی نقص رشد و نرخ بقا بسیار ناپخته هستند و نمی توانند بین جمعیت سالم سنگاپور و جمعیت سالم تر فنلاند تمایز بگذارند.
شاخص بانک جهانی انگیزه دیگری نیز برای اصلاحات ایجاد می کند. این شاخص با استفاده از پژوهشهای مربوط به بازدهی اقتصادی سلامت و تحصیل، مولفه های شاخص را بر مبنای میزان مشارکت آنها در افزایش بهره وری ، وزن دهی می کند. اگر کشوری نمره سرمایه انسانی خود را دو برابر بهبود بخشد در درازمدت تولید ناخالص داخلی سرانه آن در مقایسه با سناریویی که در آن نمره ثابت می ماند دو برابر خواهد شد. این چشم انداز باعث می شود دولت ها توجه بیشتری به بهبود رتبه سرمایه انسانی خود داشته باشند.
متاسفانه این شاخص هنوز تحت تاثیر منفی شکاف های دادهای مربوط به درک اقتصاددانان از آن قرار می گیرد. به عنوان مثال ارتباط بین نقص جسمانی و بهره وری همچنان مبهم است. فقط ۶۵ درصد از تولدها و ۳۸ درصد از مرگ‌ومیرها در سطح جهان ثبت می شوند.
بسیاری از کشورها دانش آموزان مدرسه را اصلاً ارزیابی نمی کنند یا این کار را به ندرت انجام می دهند. اگر دانش‌آموزان تا سن ۱۵سالگی ارزیابی نشوند هرگونه اصلاحاتی که به یادگیری دانش آموزان مقطع ابتدایی کمک می کند باعث بهبود رتبه کشور نخواهد شد حداقل تا آن زمان که این دانش آموزان بزرگ شوند و در آزمون ها شرکت کنند.
بانک جهانی خود به این نقایص دادهای توجه دارد و امیدوار است صرف وجود شاخص بانک دولتها را تشویق کند به منظور صحت کارایی شاخص داده های لازم را خود گردآوری کنند. اگر بخواهیم استعاره دیگری به گزارش خانم مک کلاسکی اضافه کنیم باید بگوییم بانک جهانی یک ماشین اسپورت زیبا ساخته است و اکنون دولتها باید جاده های مناسب آن را بسازند.
تجارت فردا
صدای معلم، صدای شما
با ارائه نظرات، فرهنگ گفت‌وگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.