آموزش مکتب خانه‌ای در ایران ، تحولات و فلسفه تربیتی حاکم بر آن

مکتب خانه ها ، نهاد‌های آموزشی سازمان نایافته‌ای بودند که به صورت خودجوش به منظور آموزش قرآن و سواد خواندن و نوشتن (مقدم بر باسواد نمودن ،متدین بار آوردن کودکان )در بیشتر کشورهای اسلام به وجود آمده بودند.

آنچه از مکتب خانه‌ها کمتر مي‌دانيم ، نقاط قوتی است که این نهاد‌های سنتی آموزشی کشورمان داشتند که در نتیجه آن ، نام آورانی چون حافظ ، سعدی ، ابن سینا، خیام ، غزالی و ... را در خود پرورانده‌اند.

 بيشتر آنچه نسل امروز از مکتب خانه ها مي‌دانند، نقل‌هاي شفاهي پراکنده نسل‌هاي گذشته است که نمی‌توانند پاسخ گوی اذهان جست و جوگران و فرهنگ دوستان امروزی باشد ، اما کسانی که بخواهند در باب مکتب خانه بیشتر بدانند،کتاب «آموزش مکتب‌خانه‌ای در ایران ، تحولات و فلسفه تربیتی حاکم بر آن » که به کوشش «حمید قادری» گردآوري و از طرف شرکت تعاونی دنیای کتاب واژه منتشر شده، گزينه مناسبي است .

این کتاب در شش فصل به معرفی و تشریح مکتب خانه پرداخته است.

فصل اول:  مربوط به ضرورت و اهمیت پژوهش در مکتب خانه و ریشه لغوی مکتب خانه است.

فصل دوم:به آموزش و پرورش کودکان در ایران باستان و ردیابی مکتب خانه در ایران باستان پرداخته است.

فصل سوم:به آموزش و پرورش کودکان در اسلام و ایران و شیوه آموزش الفبا و آموزش قرآن و پایگاه اجتماعی معلمان مکتب خانه ها و سازمان و برنامه آموزشی در مکتب‌خانه‌ها و ...، نظر دارد.

فصل چهارم : به مدارس قدیم ایران(مرحله بعد از مکتب خانه) و شیوه آموزش در آنها پرداخته است.

فصل پنجم: به سیر تحولات در مکتب خانه‌ها و تحولات آموزش مکتب خانه‌ای از ورود اسلام به ایران تا دوره معاصر و ظهور مدارس نوین ، پرداخته است.(وضعیت معیشت و پایگاه اجتماعی معلمان، آموزش دختران، تنبیه بدنی، نظر صاحب نظران هر دوره درباره آموزش مکتب خانه‌ای، انواع مکتب خانه‌ها در دوره قاجاریه و برنامه های آموزشی و شیوه‌های آموزش در آنها، بررسی نقاط قوت و نقاط ضعف مکتب خانه‌ها و ...)

فصل ششم: به معرفت شناسی و فلسفه تربیتی حاکم بر مکتب خانه‌ها می‌پردازد.

این کتاب می‌تواند روشنگر و چراغ راه معلمان در هر سه مقطع یا دوره آموزشی باشد که خواهان آشنایی بیشتر با اهداف، برنامه‌ها، محتوا ، شیوه تدریس و ساختار آموزشی مکتب خانه‌ها هستند.