آیا در روزگار ما گفت و گو ممکن است؟

آیا در روزگار ما گفت و گو ممکن است؟

بی شک، آری! منتها با رعایت احتیاط های لازم. نخست آن که افراطی گری های کینه ورزان و گفتارهای ضد فلان و ضد بهمان را کنار بگذاریم، گفتارهایی که چون بی بهره از استدلال محکم اند به لعن و تکفیر می پردازند.

بپذیریم که دیگر با فرهنگ های به معنای واقعی کلمه « خودمختار » سر و کار نداریم، بلکه با شیوه های هستی رو در روییم که تنها در چارچوب مدرنیته می توانند شکوفا شوند.

 بپذیریم که پیوندهای این شیوه های هستی و این سطوح شناخت (که از آگاهی عصر نوسنگی تا آگاهی عصر اطلاعات را در بر می گیرند) در قالب گفت و گوی انسان با خود و دیگری صورت می گیرد و نه در شکل عملی انقلابی که هدف آن واژگون کردن قدرت است.

بپذیریم که معضل اصلی، معضلی معرفت شناختی است هر چند قطعا پیامدهای اجتماعی و سیاسی نیز دارد.

بپذیریم که این گفت و گو در سطح افقی امکان پذیر است، زیرا استدلال های خود را از منطقه اختلاط و دورگه سازی بر می گیرد (منظورم هویت های مرزی، آگاهی های دو رگه، مهاجران و عابران از مرزهاست) و این منطقه پدیده ای جدید را عیان می کند: چهل تکه سازی و مرقع سازی. این پدیده هنر ترکیب بندی روابط متعدد را در همه سطوح به کار می گیرد.

اما همان طور که « آلن ارنبرگ » در کتاب تازه خود خستگی خود بودن عنوان می کند، این بازی از نظر روانی نیز هزینه ای سنگین دارد. چون مدرنیته دموکراتیک ما را بدون راهنما گذاشته است، خود باید علائم راهنما را ایجاد کنیم و دنیای خود را بسازیم.

« انسان به جای آن که بر اساس فرمانی بیرونی (یا مطابق قانون) عمل کند، باید به امکانات درونی اش تکیه کند و به توانایی های ذهنی اش متوسل شود » . به همین دلیل انسان ناچار از تلاشی فرساینده است. افسردگی ناشی از آن، « بیماری جامعه ای است که اساس آن دیگر حس گناه و انضباط نیست، مسئولیت و ابتکار است » .

انسان امروز برای اجتناب از  « وقفه در کار وجود » باید ابتکار عمل را در دست گیرد و ابداع کند و در قلمرویی که به بحث ما مربوط است، به همه نوع سرهم بندی متوسل شود: قفل های عدم پذیرش دیگران را در هم شکند، هستی خود را سامانی دوباره بخشد، چشم انداز وجودی زندگی را به ضرب و زور از نو بسازد، ارزش هایی تازه خلق کند، در دنیایی کاملا آشفته انسجام ایجاد کند و به سوی عرصه های دیگر هستی پیش رود.

آیا چنین عرصه هایی وجود دارند؟ می توان آنها را تنگاتنگ در بر گرفت؟

بی شک منظور ما از عرصه های دیگر وجود، فرهنگ های ما قبل مدرن است که اگر چه به مثابه کلیتی منسجم و خود بسنده دیگر وجود ندارند، ما را به ابعاد دیگر معنا دعوت می کنند. این ابعاد دیگر معنا فراسوی مدرنیته قرار دارند، فراسوی گسست های معرفت شناختی عصر مدرن، فراسوی هویت جهانی ما.

آبشخور آنها « ناخودآگاه جمعی» بشریت است. هر چند ما به یمن قوه نقد و تامل نسبت به خود که آن را مدیون هویت مدرن خویشیم با جهان معاصر هماهنگ می شویم، برای آن که باب اقلیم های دیگر حضور را بگشاییم به کلیدهای دیگر شناخت نیازمندیم. زیرا در این عرصه استحاله که در فراسوی آینه قرار دارد، مدرنیته رنگ می بازد، قدرت عمل ندارد و قادر نیست ما را رهبری کند. در این سطح، چشم اندازها وارونه می شوند. این تجربه ای خلاف عادات و روش های معمول است و نظم و نسقی متفاوت دارد. در آنجا باید قیدها را گسست. در آنجا گفت و گو برقرار است، اما نه گفت و گوی بازی گوشانه میان فرهنگ ها، بلکه گفت و گویی در فراتاریخ.

صفحات 105 تا 107

تایپ : زهرا قاسم پور دیزجی

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید