" زیست مجازی " و " سواد رسانه ای "

  آیا " سیسیلیا " شخصیت فیلم " رز ارغوانی قاهره"  ساخته ی " وودی آلن" را می شناسید؟

" سیسیلیا" برای رهایی از دست شوهر خیانتکار و بداخلاقش به سینما پناه می آورد و وارد دنیای مجازی فیلم می شود. ورود به دنیای مجازی به او جسارت می دهد که دربرابر شوهرش بایستد. مجاز او را روئینه تن می کند تا در برابر قدرت از خود دفاع کند.

در رمان " روز حلزون" نوشته " زهرا عبدی" زنی نا آشنا به جنس مخالف ، به دنیای مجازی روی می آورد. زنی  که با شخصیتی دوگانه، فیس بوک و فیلم او را در روند خودشناسی یاری گرند از سوس دیگر ، مادر به عنوان نهاد قدرت از این موضوع در هراس است . همه ما دست کم برای یک بار هم که شده ،  این گونه فیلم ها و رمان ها را دیده ایم و خوانده ایم.

در 16 شهریور 1379 (7 سپتامبر 2001) اولین وبلاگ فارسی زبان منتشر شد. به فاصله ی کمتر از دو ماه ، تعداد وبلاگ ها به هزارها رسید. سپس نگارش راهنمای وبلاگ نویسی ، باعث رواج وبلاگ در ایران شد. سایت پرشین بلاگ (23 خرداد 81) ، بلاگ اسکای (20فروردین 82) ، بلاگفا (16 آذر 83) و میهن بلاگ (25 آبان 84) به علاوه " پارسی بلاگ" و " ایران بلاگ " ، بزرگترین خدمات دهنده های وبلاگ در ایران شدند.

وبلاگ نویس ها ، افکار و عقاید ، خاطرات و حوادث روز یا هر مقوله ی دیگر را که دوست داشتند در وبلاگ شان می نوشتند. عده ای وبلاگ نویسی را نوع جدیدی از روزنامه نگاری دانستند. اندک اندک شبکه های اجتماعی دیگری به وجود آمدند.

پیش از " فیس بوک" ، شبکه ای اجتماعی به نام " ازکات" پا به عرصه ی دنیای دیجیتال گذاشت. فیس بوک دنیای گسترده تری در برابر کاربران گسترد. وایبر ، واتس آپ و توییتر و... هر یک کنترل شبکه ها را برعهده گرفتند. شبکه های اجتماعی دایره ی ارتباطات انسانی را گسترده و کیفیت آن را بالا بردند . مجلات اینترنتی منتشر شد و شرایط به روز تکثیر آراء و نگرش ها را فراهم کردند همچنین به معرفی اندیشمندان ، به ویژه اندیشمندان جوان پرداختند.

  به تعبیر " مک لوهانMarshal ) " McLuhan )    ‏ (۲۱ ژوئیه ۱۹۱۱–۳۱ دسامبر ۱۹۸۰) استاد مرکز مطالعات رسانه‌ای تورنتو، و مطرح‌کنندهٔ مفهوم" دهکدهٔ جهانی" حواس مختلفی از مخاطب را درگیر کردند و به تعبیر " کاستلز" Manuel Castells)) جامعه‌شناس اسپانیایی و نویسندهٔ سه‌گانهٔ مهم عصر اطلاعات ؛ اینترنت محل مناسبی برای نزاع های ایدئولوژیک شد.

کاربران در کوتاه ترین زمان به بالاترین حجم اطلاعات دسترسی پیدا کردند.حضور در این شبکه ها در فهم مسائل اجتماعی موثر بوده است.استفاده از موبایل در تحولات اجتماعی و رقابت های انتخاباتی نیز گسترش یافته است.

در نظر سنجی سال 2013"تایم"به همراهی " کوالکام"Qualcomm) ) شرکت فناوری و تجهیزات ارتباطی و مخابراتی امریکایی  در هشت کشور؛ امریکا،بریتانیا، چین، هند، کره جنوبی، افریقای جنوبی ،اندونزی و برزیل انجام داد، نشان داد که از هر چهار نفر ، یک نفر در هر سی ثانیه موبایل خود را " چک" می کند.یک سوم پاسخ دهندگان گفتند که تصور حتا یک دقیقه بدون موبایل سرکردن آنها را عصبی می کند. به کارگیری تلفن های همراه که به یارانه و اینترنت متصل می شود، در سال های اخیر نقش خود را در جنبش های اجتماعی به خوبی نشان داده است.

" مانوئل کاستلز" در کتاب " شبکه های خشم و امید، جنبش های اجتماعی در عصر اینترنت" ، می گوید:" فعالان ،  اعتراضات را در فیس بوک طراحی کردند، از طریق توییتر هماهنگ کردند ، به وسیله پیامک پخش کردند و در یوتیوپ به نمایش گذاشتند."( البته کاستلز زمانی این اظهارات را بیان می کند که جنبش های مردمی در وال استریت ، اهالی اسپانیا، ایسلند ، تونس و مصر در جریان بود و هنوز از تلگرام در سطح وسیع استفاده نمی شد.)

به عقیده کاستلز، فضای جنبش شبکه ای خودمختار است و روابط در آن سلسله مراتبی نیست. ما امکانات بالقوه و موثر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را نمی توانیم نادیده بگیریم. اما آن روی دیگر سکه ی برخورداری و به کارگیری شبکه های اجتماعی را نمی توانیم نادیده بگیریم.

آن روی دیگر سکه ی برخورداری و به کارگیری شبکه های اجتماعی و فضای مجازی ، قابل و هراس انگیز است. گاهی انسان را به سمت و سویی می کشاند که در اراده ی او نیست. گاهی نیز معلوماتی در اختیار کاربران قرار می دهد که قابل اعتماد نیست. کسانی نیز هستند که این معلوماتی را که ارائه می دهند در قبال آن احساس مسئولیت نمی کنند و تنها برای فضا سازی مطالبی را ارائه می دهند و برخی اطلاعات مخدوش را برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود منتشر می کنند. مطالبی که تاثیرات خود را بر جسم و روح مخاطبین برجای می گذارد. کاربر نیز ، اندک اندک تسلیم فضای تخیلی می شود و در این چنین فضایی می خواهد آرزوهای خود را ممکن سازد.

مخاطب با فراگیری سواد رسانه ای ، می آموزد که رسانه مورد نظر کدام پیام را با هدف خبر رسانی منتشر می کند و کدام پیام را به قصد پروپاگاندا  تخیل جای واقعیت را می گیرد و واقعیت در لباس مجاز خود را نشان می دهد.

انسان ها از " خود" واقعی بیرون می آیند و" خود" مجازی جایگزین می شود . در چنین فضایی آدمی از خود عنوان" می تراشد" و مشتاق آن است که هر روز و" زود زود" از او در شبکه های اجتماعی و دنیای مجازی حرفی یا خبری گفته شود.خطری که ممکن است چون سیاهچالی ، فعالان عرصه اجتماعی و سیاسی و فرهنگی را به درون خود بکشاند .

پناه بردن به دنیای مجازی ، گریزگاهی است که فرد را دچار توهم می کند و سبب سبکبالی اش می شود. چنین فردی برای یافتن هویت خود از دنیای مجازی استفاده می کند و یا هویت تکه پاره ی خود را سامان می دهد و نیز مامنی برای فرار از دردها و رنج ها درست می کند. ابزارهای دیجیتالی بر بعضی از آدم ها چیره می شود و آنها را به سمت ناکجاآباد می کشاند.آنها در فضای مجازی به شهرتی می رسند  و عنوان یا عناوینی می یابند و انتظار دارند دنیای واقعی نیز آن عناوین و شخصیت ساختگی شان را واقعی بپندارند و بپذیرند. دنیایی برگرفته از کلمات و تصاویر مجازی!! آنها به فردیتی دست یافتند که به شکل ناموزون متورم شده است.

اما در این سو، در دنیای واقعی و واقعیت ها، کاربران چه باید بکنند؟! آیا به هر معلوماتی می توانند اعتماد کنند؟

" مک لوهان" در سال 1965 در کتاب" درک رسانه ، توسعه ابعاد وجودی انسان" معتقد است که در هنگامه دهکده ی جهانی ، انسان ها به سوادی جدید به نام " سواد رسانه ای" نیاز دارند.

مخاطب با فراگیری سواد رسانه ای ، می آموزد که رسانه مورد نظر کدام پیام را با هدف خبر رسانی منتشر می کند و کدام پیام را به قصد پروپاگاندا . سواد رسانه ای ، موجب می شود تا میان واقعیت و آنچه رسانه های مجازی ارائه می دهند تمایز بگذاریم.به منابعی رجوع کنیم که به امانت داریشان اطمینان داشته باشیم. دنیای مجازی هوس شهرت طللبی را بر انگیخته است.

آری!

سیاهچال دنیای مجازی راباید با واقعیت های زمان مجزا کرد تا دچار" توهم" و " خود دیگری" نشویم. سیاهچالی که با تاسف، بسیاری از استعدادها را در خود فرو برده است و از واقعیت های زندگی اجتماعی دور کرده است.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید