آزمون پیشرفت تحصیلی از منظری دیگر

  وزارت آموزش و پرورش در طول سالیان گذشته برنامه های کاربردی متعددی را به تصویب رسانده و در فواصل زمانی مشخصی به مرحله اجرا و عمل سپرده است که  متأسفانه با مرور زمان و تغییرات و تحولات بعدی صحت و ضرورت وجودی آنها زیر سؤال رفته و در مقطعی از زمان نیز از دایره اجرا خارج گشته و یا طرح های دیگری جایگزین شده اند .

نکته جالب توجه اینجاست که تنها طراحان و مجریان این گونه برنامه ها به دفاع از این امور  پرداخته ولی عملأ  نتوانسته اند رضایت واقعی جامعه علمی  ٬  قاطبه اندیشمندان و صاحب نظران ٱموزشی و خیل عظیمی از فرهنگیان را حاصل نمایند . دخالت ندادن فکر و اندیشه معلمان مجرب و نظریه پردازان مستقل دانشگاهی و مجامع علمی و عدم تهیه سازو کار منسجم در این مسیر ٬  بزرگترین ضربات را بر پیکر آموزش و پرورش ما نواخته است .

نگارنده قصد دارد به نقد و بررسی یکی از این برنامه ها  پرداخته و نقاط ضعف ٬ تاریک  و روشن آن را آشکار و علنی سازد و امیدوار است که از این رهگذر ٬  برنامه ریزان و طراحان برنامه های آموزشی و تحصیلی را در راستای بهبود فرآیند علمی مساعدت نماید .  
هر ساله در مدارس ما آزمونی تحت عنوان « پیشرفت تحصیلی » با هدف سنجش میزان یادگیری دانش آموزان در یک دوره مشخص آموزشی و احتمالأ جهت آشنایی با شیوه  آزمون های تستی و شبیه سازی کنکور و‌.....بر گزار می کند و با ارسال کارنامه مستقل هر یک از دانش آموزان را از میزان امتیازات کسب شده به تفکیک واحد های درسی مطلع می نماید .

اما نکته ای که در این اثنا از آن غفلت می شود تحلیل های کارشناسی و محاسبه مزایا و معایب چنین آزمون هایی است که مدارس بالاجبار و بدون در نظر گرفتن شرایط عمومی دانش آموزان هر ساله به برگزاری آنها ملزم و مکلف می گردد و از بازخورد نتایج کلی و انعکاس رسمی آن خبری منتشر نمی شود  .

اگر به زمان و شرایط ثبت نام و شیوه اجرایی این قبیل از آزمون ها نیز دقیق شویم با نقایص ٬  کمبودها و نابه سامانی هایی مواجه می شویم که  به برخی از آنها اشاره می شود .

اجباری بودن ثبت نام همراه با أخذ هزینه لازم از دانش آموزان بدون توجیه ضرورت های اخذ چنین امتحاناتی ٬ مشکلاتی را سبب می گردد که از دایره فرآیند آموزش و پرورشی ما خارج است .  شاید  اختیاری بودن این آزمون ها بهترین پیشنهادی باشد که علاقه مندان و جویندگان رتبه های برتر و بهتر را اقناع کند و همگان را درگیر مناسبات خود ننماید  . 

مراجعات مکرر اولیای مدارس به کلاس ها برای وصول مبالغ تعیین شده نه تنها جنبه مادی قضیه را برجسته تر می کند و حس بدبینی را نسبت به فرهنگیان افزایش می دهد بلکه همزمان تبعات و عوارض روانی ناپسندی برای همکاران و دانش آموزان در پی دارد که ذکر کلیات آن در این مقال نمی گنجد .

ناگفته نماند درآمدهای حاصل از این امر نیز بر معلمان -  که  مجریان اصلی آزمون ها  هستند  - در هاله ای از ابهام است و سؤالات بی پاسخ زیادی در مدارس و  محیط های آموزشی مطرح می گردند .

شیوه اجرایی این آزمون نیز به گونه ای است که فراگیران و معلمان و اولیای مدرسه و دانش آموزان قبلأ توجیه نگردیده و بدون فراهم نمودن آمادگی های ذهنی به این امر اقدام می نمایند . تجربه تلخ و عینی و حضوری بنده حاکی است برخی از افراد به قصد خروج سریع از محل آزمون و بدون مطالعه پرسش نامه در همان دقایق اولیه به تکمیل پاسخ نامه اقدام نموده و  اصرار عوامل اجرایی مبنی بر رعایت زمان اعلامی و اجتناب از خروج آنها باعث بی نظمی و  ناهماهنگی بیشتری می گردد . 

بی تأثیر بودن نتیجه آزمون در مؤفقیت ها ٬ کامیابی ها و ناکامی های سالانه  هم  عامل دیگری است که نه تنها انگیزه دانش آموزان را ارتقا نمی بخشد بلکه اتلاف وقت و انرژی اکثر آنها را دامن می زند .  تنوعی و تکثری که در مدارس امروزی ما موجود است و دانش آموزان و معلمان متفاوت و متنوعی که در این گونه مدارس حضور دارند یقینأ برنامه های آموزشی و درسی مختلفی هم عملیاتی می شوند این واقعیت را آشکارا فریاد می زند که سطح آزمون ها هم باید به گونه ای طراحی گردد که بتواند شامل حال همه طیف های دانشی و بینشی دانش آموزان گشته و همه استعدادها و توانایی های فردی آنها را پوشش دهد در حالی که این حقیقت بزرگ در مرحله عمل به بوته فراموشی سپرده و در نهایت حتی می تواند به کاهش  اعتماد به  نفس دانش آموزان مستعد ٬  پرکار و پرشور   هم منجر شود . ( تفاوت های ماهوی مدارس و دانش آموزان حتی در یک منطقه جغرافیایی نباید نادیده گرفته شوند  )  .   ساخت و بافت فنی بعضی از سؤالات به گونه ای است که حتی در  مواردی  خارج از چهارچوب های کلی ٬ بودجه بندی و معیارهای متفاوت تدریس مدارس می باشد  و  غیر از ایرادهای فنی ٬ کثرت سؤالات و حجم بالای آنها متناسب با زمان ارائه شده نیست .

شائبه روابط طراحان سؤال با مؤسسات آموزشی مشهور و معروف ٬ خود موضوع آزاردهنده ای است که بسیاری از دلسوزان بزرگ  تربیتی و آموزشی را به تأمل وا داشته است .( ذکر نام و عنوان این مراکز فعال آموزشی به دلایل عدیده ای پسندیده نیست ) .

بسیاری از همکاران بارها بر چنین ضعف ها و نقیصه هایی اذعان داشته و  مقوله تستی بودن پرسش ها را نیز  معضل دیگری دانسته اند  که کاهش تمرکز فکری و سردرگمی فرگیران و در نهایت افت محسوس نتایج را به دنبال خواهد داشت .

پیشنهاد می شود کارشناسان محترم  اداری و مدیران ستادی وزارتخانه با مورد توجه قرار دادن جمیع جهات علمی و انتقادات وارده  به تحلیل های دقیق و مستند خود پیرامون «  آزمون پیشرفت تحصیلی » پرداخته و در صورت تشخیص ضرورت با مرتفع نمودن نقایص احتمالی موجود به ادامه این مسیر همت نموده و در غیر این صورت به حذف و جایگزینی شیوه مناسب دیگری بیندیشند .

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید