بودجه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اسناد بالادستی، بیانگر منابع و مصارف دولت طی یک‌سال مشخص است. بررسی تغییرات بودجه‌های سالانه می‌تواند دید نسبتا خوبی از سیاست‌های پیش‌روی دولت به‌دست دهد. از این رو در سال گذشته، سرویس اقتصادی روزنامه «شرق» همزمان با ارایه اولین لایحه بودجه توسط «دولت تدبیر و امید»، به بررسی تفصیلی ارقام این سند با ارایه جزییات بودجه هر دستگاه پرداخت. هم‌اکنون با ارایه لایحه سال1394 از سوی دولت- همانند سال قبل- این رویه پیگیری خواهد شد.
در بخش اول این گزارش‌ها به بررسی بودجه پیشنهادی وزارتخانه آموزشوپرورش پرداخته شده است و در ادامه به سایر نهادها و وزارتخانه‌ها (به ترتیب الفبایی) پرداخته می‌شود. امید است این بررسی به روشن‌تر‌شدن ابعاد بودجه‌ریزی در ایران و نقد و بررسی هر‌چه‌بیشتر این موضوع منجر شود. «وزارت آموزشوپرورش» از دستگاه‌هایی است که طی سالیان گذشته همواره از کمبود بودجه در امان نبوده است. بر اساس اصل سی‌ام قانون‌اساسی، دولت موظف است وسایل آموزشوپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم کند و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به‌صورت رایگان گسترش دهد. این تعهدات، بار قانونی و مسوولیت بسیاری را بر دوش این نهاد اثرگذار گذاشته است. این وزارتخانه با بیش از 12میلیون‌دانش‌آموز در سطح کشور، در ارتباط است که علاوه بر گستردگی و پراکندگی فعالیت‌های آموزشی و پرورشی، تعهدات مالی بسیاری را برای دولت در پی دارد.
1- بر اساس ارقام لایحه بودجه ارایه‌شده به مجلس، بودجه پیشنهادی این وزارتخانه و نهادهای مرتبط با آن در سال آینده در مجموع بالغ بر 253هزار‌میلیارد‌ریال می‌شود که نسبت به بودجه مصوب 1393، رشد 23درصدی نشان می‌دهد. سهم این بخش از مصارف بودجه عمومی دولت در قانون بودجه سال‌جاری، معادل 9/7درصد بود که در لایحه بودجه پیشنهادی به 11/3درصد افزایش یافته است. به نظر می‌رسد این افزایش، بیانگر توجه جدی دولت به رفع مشکلات در این حوزه است.
2- همانند سالیان گذشته، بخش عمده بودجه این وزارتخانه مربوط به « ادارات کل آموزشوپرورش استان‌ها » است که با 225هزار‌میلیارد‌ریال، 89درصد کل مصارف وزارتخانه آموزشوپرورش را به خود اختصاص داده و نسبت به قانون بودجه سال‌جاری 22درصد رشد دارد. همچنین رقم مربوط به «دبیرخانه شورای عالی آموزشوپرورش» از 33 به 37میلیاردریال رسیده است که نسبت به رقم مصوب1393، معادل 12درصد افزایش نشان می‌دهد.
3- بودجه مربوط به سرفصل«کیفیت‌بخشی به فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و توسعه عدالت آموزشی» با 20درصد افزایش از دوهزارو500میلیاردریال در قانون بودجه سال‌جاری به سه‌هزار‌میلیارد‌ریال در لایحه افزایش یافته است. توجه به بحث توسعه عدالت آموزشی برای اولین‌بار در لایحه بودجه مورد توجه قرار گرفته است که امید می‌رود در عمل نیز توجه جدی به این رویکرد وجود داشته باشد.
4- «یارانه پرداختی دولت بابت دفترچه، تغذیه رایگان و امور رفاهی دانش‌آموزان مناطق محروم» از 400میلیاردریال در قانون بودجه سال1393 به 415میلیاردریال در لایحه پیشنهادی دولت رسیده است که چهار‌درصد رشد نشان می‌دهد. سرفصل «کمک به ایاب‌وذهاب دانش‌آموزان مناطق روستایی» بدون تغییر نسبت به رقم مصوب سال‌جاری در سطح 600میلیاردریال ثابت مانده است.
5- رقم پیشنهادی مربوط به بودجه «سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور» با 23درصد افزایش از پنج‌هزارو265میلیاردریال در قانون بودجه سال‌جاری‌به‌‌شش‌هزارو459میلیاردریال در لایحه پیشنهادی رسیده است که سه‌درصد بودجه پیشنهادی این دستگاه را به خود اختصاص می‌دهد. این سازمان که در سال1354 تاسیس شده است، وظیفه ساخت، توسعه و تجهیز فضاهای آموزشی و پرورشی استاندارد، مقاوم و متناسب با اولویت‌ها را برعهده دارد.
6- رقم مربوط به «یارانه مسکن فرهنگیان» تنها سرفصلی است که در بودجه این دستگاه با کاهش مواجه شده و از 392میلیاردریال در قانون بودجه سال1393 به 300میلیاردریال در لایحه پیشنهادی سال آینده رسیده است. همچنین سرفصل «کمک دولت جهت تامین بخشی از بهای تمام‌شده کتاب‌های درسی» در لایحه پیشنهادی سال آینده حذف شده است.
7- «دانشگاه شهید رجایی»، «دانشگاه فرهنگیان» و «دانشگاه فنی و حرفه‌ای» ، سه‌دانشگاه زیر نظر وزارت آموزشوپرورش هستند که در مجموع هشت‌هزارو590میلیاردریال از بودجه این بخش را در لایحه پیشنهادی به خود اختصاص می‌دهند که بیش از سه‌درصد کل بودجه این وزارتخانه است.
بخش عمده (62درصد) این رقم مربوط به دانشگاه فنی و حرفه‌ای است. شایان ذکر است بودجه این دانشگاه نسبت به قانون بودجه سال1393 با افزایش 110درصدی مواجه شده است که بیانگر توجه جدی دولت به فعالیت‌های فنی و حرفه‌ای در سال آینده است.
همچنین بر اساس لایحه پیشنهادی، بودجه دانشگاه شهید رجایی 52درصد افزایش و بودجه دانشگاه فرهنگیان 83درصد رشد نسبت به رقم مصوب بودجه سال‌جاری نشان می‌دهد که با توجه به رشد بودجه پیشنهادی بیش از نرخ تورم، می‌توان انتظار بهبود شرایط در این دو دانشگاه تحت‌نظر وزارتخانه را داشت. 8- بودجه پیشنهادی «سازمان آموزشوپرورش استثنایی» با رشد قابل‌توجه159درصدی، از 155میلیاردریال در قانون بودجه سال1393 به 401میلیاردریال در لایحه پیشنهادی سال آینده رسیده است. وظیفه اصلی این سازمان طراحی سیستم‌های آموزشی، پرورشی و توان بخشی به‌نحوی است که ناتوانی‌های ذهنی و جسمی دانش‌آموزان استثنایی جبران شود تا بتوانند پس از گذراندن مراحل تحصیلی خود، موقعیت اجتماعی و اقتصادی مناسب شرایط خویش را به دست آورند.
9- بودجه پیشنهادی «نهضت سوادآموزی» با شش‌درصد افزایش، از دوهزارو480میلیاردریال به دوهزارو632میلیاردریال افزایش یافته است که این رقم یک‌درصد از کل بودجه پیشنهادی این بخش را به خود اختصاص می‌دهد. این سازمان وظیفه سوادآموزی به کودکان بازمانده از تحصیل و بزرگسالان بی‌سواد یا کم‌سواد را برعهده دارد. شایان ذکر است در سال۱۳۹۰ با توجه به رشد نرخ باسوادی، پیشنهاد انحلال این سازمان مطرح شد ولی در نهایت این سازمان به یکی از معاونت‌های سازمان آموزشوپرورش تبدیل و واحدهای استانی آن در وزارت آموزشوپرورش ادغام شد. 10- «شرکت سهامی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» نهادی فرهنگی و هنری است که در سال1344 تاسیس شد و پس از انقلاب اسلامی به‌عنوان نهادی وابسته به وزارت آموزشوپرورش درآمد. رقم مصوب بودجه این نهاد در سال1393 بالغ بر 650میلیاردریال بود که با رشدی 13درصدی در لایحه پیشنهادی به 734میلیاردریال افزایش یافته است.
سعیده شفیعی-روزنامه شرق
نظرات بینندگان
متاسفانه میزان افزایش حقوق معلمان شفاف نیست و تفاوت ها و تبعیض ها بر طرف نشده است