با عرض سلام و خسته نباشید به مسئولان سایت خبری صدای معلم ؛
با تشکر از تمامی معلمان خدوم و زحمتکش آموزش و پرورش و همچنین زحمات تمامی اهالی رسانه در بازتاب اخبار و آرا و افکار مردمی در خصوص مسائل مهم اجتماعی از جمله مسائل تعلیم و تربیت، مطلب ذیل در پاسخ به محتوای منتشر شده تحت عنوان " پرسش های یک آموزگار از معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش " که در تاریخ دوشنبه 20 آبان ماه بر روی سایت صدای معلم قرار گرفت، ارسال می گردد.
سوال یک:
هدف از اجرای طرح بوم در مدارس دوره ی دوم ابتدایی چیست؟
پاسخ:
با تشکر از دغدغه مندی همکاران و آموزگاران عزیز، باید به اطلاع برسانیم که برنامه ریز اصلی طرح بوم سازمان پژوهش وزارت آموزش و پرورش است. بوم یعنی "برنامه ویژه مدارس" به صورت خیلی خلاصه: در این طرح قرار است تنها دو ساعت در هفته و مجموعا 60 ساعت در سال را خود مدارس برای خودشان برنامه ریزی کنند و سپس اجرا کنند که گام مهمی در راستای مدرسه محوری است. لازم به ذکر است که برای نهایی شدن این طرح جلسات متعددی با معاونت های آموزشی، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و تعدادی از مدیران مدارس برگزار شد. همچنین برای مدیران نیز دوره های آموزشی مخصوص این طرح برگزار گردید.
اما هدف از اجرای طرح بوم چیست؟
هدف از اجرای طرح بوم یا برنامه ویژه مدرسه، طبق مصوبه جلسه 926 شورای عالی آموزش و پرورش تحقق مدرسه محوری است. هدف این است که مدارس بتوانند خودشان برای خودشان برنامه ریزی کنند. هدف این است که با توجه به تنوع فرهنگی کشور ایران، هر استان و شهرستان و منطقه و محله ای بتواند پاسخگوی نیازهای واقعی اعضای جامعه اش باشد.
سوال دو:
آیا هدف (طرح بوم) آموزش مهارت و کسب روزی حلال است؟
پاسخ:
طبق شیوه نامه ی طرح بوم که همراه با نامه 126470 به استان های کشور ارسال شد اهداف اصلی این طرح پاسخگویی به نیازهای منطقه ای و محلی ناشی از تفاوت های محیط زندگی و تنوع بخشی به محیط یادگیری و ارتقا جایگاه مدرسه در اذهان عمومی ذکر شده است. قطعا دانش آموزان باید طوری در مدرسه تربیت شوند که بتوانند در جامعه زندگی خوبی داشته باشند و مهارت های پایه را برای راه اندازی کسب و کار در آینده را کسب نمایند. آموزش های مدرسه باید پاسخگوی نیاز فردی بازار کار هم باشد. هدف اصلی طرح بوم یا همان برنامه ویژه مدارس، تقویت مدرسه محوری در راستای اجرایی شدن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. همیشه صحبت از این موضوع بود که برنامه ریزی بدون توجه به شرایط و ویژگی های مناطق و شهرستان ها وروستاها از مرکز برنامه ریزی می کنند. حال آموزش و پرورش با اجرای طرح بوم می خواهد گامی در راستای مدرسه محوری بردارد تا مدارس بتوانند در ساعات اجرای طرح بوم خودشان برای خودشان برنامه ریزی کنند. در نتیجه ممکن است دو مدرسه کنار هم باشند ولی هر کدام با توجه به نیاز ویژه خودشان در آن ساعات، برنامه ریزی متفاوتی برای اجرا داشته باشند؛ چرا که برنامه ویژه مدرسه حاصل همفکری ذینفعان همان مدرسه است. یکی از موارد مهم که می تواند در صورت تشخیص مدارس به عنوان برنامه اجرا شود به دست آوردن مهارت برای کسب روزی حلال است.
سوال سه:
به نظر جنابعالی بهتر نبود طرحی اندیشیده می شد و کار کارشناسی دقیقی انجام می گرفت تا این طرح که معلوم نیست از کدام کشور خارجی کپی برداری شده به نحو احسن انجام می گرفت؟
پاسخ:
طرح بوم از هیچ کشور خارجی کپی برداری نشده است. این طرح گامی در جهت تحقق شعار مدرسه محوری و بر مبنای راهکار 5-5 سند تحول بنیادین، بند 2-13 برنامه درسی ملی و مصوبه 926 شورای عالی آموزش و پرورش است. توجه به نظرات ذینفعان اصلی مدرسه یعنی دانش آموزان، والدین و معلمان یکی از رویکردهای نوین در برنامه درسی است و با توجه به این که ما چهار رویکرد در برنامه درسی داریم که شامل دانش پژوهان آکادمیک، کارایی اجتماعی، بازسازی اجتماعی و یادگیرنده محوری می باشد و تاکنون فقط رویکرد سنتی دانش پژوهان آکادمیک که همان رویکرد دیسیپلینی است در تهیه برنامه های درسی غلبه داشته است. اجرای برنامه بوم گامی در جهت توجه به سایر رویکردهاست. اما با توجه به این که این خود مدرسه (شامل دانش آموزان، شورای مدرسه و والدین) است که در نهایت مقرر می کند چه موضوعاتی می توانند برای بوم انتخاب شوند، ممکن است یکی از سه رویکرد دیگر مدنظر قرار گیرد. اما چرخش تحولی حرکت از دیسیپلین محوری به سمت برنامه های مخاطب محور گامی روبه جلو می باشد.
سوال چهار:
وقتی جنابعالی و همکاران تان این گونه طرح ها را وارد مدارس می کنید آیا به تعداد دانش آموزان کلاس، موقعیت منطقه و سایر موارد جنبی را در نظر گرفته اید؟ این گونه طرح ها در کلاس های 40 نفری ما قابل اجرا نیست. در مناطق کم برخوردار هم قابل اجرا نیست. در مناطقی هستیم که اگر یک شب به دانش آموزان مشق شب داده نشود فردا باید جوابگوی 40 اولیا باشیم.
پاسخ:
طبق نامه 126470 ارسال شده به ادارات کل آموزش و پرورش استان ها، مهمترین رکن این برنامه معلمان هستند و بر اساس بند 4-6 شیوه نامه طرح، انتخاب موضوع فعالیت و نحوه طراحی، تدوین، اجرا و ارزشیابی در اختیار معلمان است. قطعا هیچ طرحی نمی تواند بدون توجه به شرایط ویژه کلاس و تعداد دانش آموزان، برنامه ریزی و اعمال شود. متاسفانه یکی از معضلات و انتقادهای وارد بر برنامه های ارائه شده در حوزه تعلیم و تربیت عدم توجه به شرایط ویژه کلاس و مدرسه و منطقه بوده است؛ اما طرح بوم دست مدرسه را برای ایجاد برنامه ویژه شرایط مدرسه باز گذاشته است تا هر مدرسه ای ساعات خاص خود را خودش با توجه به شرایط خاصش برنامه ریزی کند.
حذف مشق شب سنتی و جایگزینی آن با تکالیف مهارتی در دوره اول ابتدایی است و متفاوت از برنامه بوم است. هدف آموزش و پرورش تربیت انسان هایی است که فردا جامعه و کشور را اداره کنند و کلاس درس جایی برای تربیت کردن است. معلم تربیت کننده دانش آموز است نه این که بخواهد صرفا او را ساعاتی در مدرسه نگه دارد و ساعاتی هم در خانه او را با مشق نوشتن مشغول کند. در برنامه تکالیف مهارت محور به جای رونویسی، دانش آموزان مهارت نوشتن را یاد می گیرند و به جای حل مسئله در دفتر مشق از روی کتاب های آموزشی، مهارت هایی که کسب کرده اند را در زندگی واقعی تمرین می کنند و سایر مهارت ها با چارچوبی مشخص جایگزین مشق نوشتن بی هدف می شوند. البته برنامه جایگزین مشق شب، تکالیف مهارت محور است و برنامه بوم برای دور دوم ابتدایی اجرا می شود.
سوال پنج:
با وجود اعتراض های زیادی که بنده و چند نفر از همکاران در رسانه های مختلف در مورد طرح بی هدف شهاب کردیم و جوابی از مسئولان در این مورد نگرفتیم از جنابعالی انتظار داریم در مورد اهداف کوتاه مدت و ملموس و دست یافتنی، نه آرمانی این طرح همکاران ما را قانع نمایید.
پاسخ:
هر جامعه ای باید برای استعدادهای برتر و درخشانش برنامه ی ویژه ای داشته باشد. طرح شهاب در سال 86 توسط بنیاد ملی نخبگان به تصویب رسید. شهاب در واقع مخفف شناسایی و هدایت استعدادهای برتر می باشد. هدف اصلی اجرای طرح شهاب در مدارس، شناسایی حوزه های استعدادی دانش آموزان و همچنین هدایت لحاظ شده به صورت عمومی و برای همه آنهاست. به این صورت که نباید هیچ گونه جداسازی در کلاس درس و امتیاز ویژه برای دانش آموزان صورت گیرد. البته قبول داریم که طرح شهاب با هدفی که برای آن در نظر گرفته شده بود فاصله دارد اما ظرفیت بالقوه ی خوبی را برای شناسایی استعدادها فراهم کرده است که باید با نظر متخصصان تعلیم و تربیت اصلاح و تکمیل شود. برنامه شهاب در سطح ملی از سال تحصیلی 93-94 و با 32 منطقه در 32 استان کشور از پایه چهارم آغاز شد و در سال تحصیلی 96-97 به 386 منطقه رسید. همچنین این طرح در آغاز 138 دانش آموز را تحت پوشش قرار می داد که امروز این رقم به یک میلیون و هشتصد دانش آموز رسیده است. سناریوی مصوب برای گسترش این طرح به گونه ای است که در سال 1406 تا 1408 این طرح به همه پایه ها برسد. معاونت آموزش ابتدایی در جلسات متعددی با همکاران مرکز ملی استعدادهای درخشان چالش های فعلی طرح شهاب را بررسی کرده و برنامه اصلاحی ارائه شده است که با تصویب آن بسیاری از اشکالات جاری رفع خواهد شد.
سوال ششم:
پرسش نامه هایی که برای دانش آموزان پر می شود در سامانه ی سناد ثبت می شود در کجا کاربرد دارد؟
پاسخ:
سناد گام مهمی در جهت تحقق دولت الکترونیک است. البته امور مربوط به سناد به معاونت ابتدایی مرتبط نیست و معلمان عزیز می توانند از معاونت پشتیبانی و توسعه مدیریت اطلاعات تکمیلی را دریافت کنند. پروژه سناد از اردیبهشت ماه 1391 اقدام به ثبت نام دانش آموزان برای سال تحصیلی 91-92 نموده و توانسته است منبع اطلاعاتی سیستم های ساماندهی نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش باشد. این سیستم برای سال های 92 و 93 نیز با تحت پوشش قرار دادن بسیاری موارد توسعه ای در حوزه فرایندهای مورد نیاز وزارت آموزش و پرورش به فعالیت خود ادامه می دهد. سیستم های متعددی به عنوان زیرسیستم های سامانه سناد از جمله سامانه ثبت نام المپیادهای علمی کشور و جشنواره جوان خوارزمی تهیه و تولید شده اند و همچنین سیستم هایی مانند سامانه جامع امور شاهد و ایثارگران، سامانه فروش و توزیع کتاب های درسی، پرتال همگام، سامانه دانش آموزی، سیستم های دانش آموزی و سیستم های ساماندهی نیروی انسانی (بکفا) از سناد تغذیه اطلاعاتی می شوند.
سوال هفتم:
در مورد طرح درس پژوهی لازم به ذکر است چندین سال هست این طرح در مدارس در حال اجرا هست و بیشتر همکاران ما به اجبار تن به پیاده نمودن این طرح می نمایند. چه هدفی در پشت این طرح (درس پژوهی) است؟ آیا می دانید برای اجرای این طرح ( درس پژوهی) چند ساعت از کلاس ها خالی از معلم مانده و دانش آموزان ساعات خویش را به بطالت می گذرانند؟
پاسخ:
ضمن قدردانی و تشکر از همه معلمان درس پژوه باید به اطلاع برسانیم که هیچ کسی در آموزش و پرورش حق ندارد کسی را ملزم به درس پژوهی کند و اگر این امر صورت بگیرد تخلف است. چرا که درس پژوهی فعالیتی داوطلبانه است و انجام آن خارج از ساعات درسی تعریف شده است.
هدف درس پژوهی انتقال تجربه است. معلمانی که مطالبی را فراگرفته اند و به دست آورده اند که موجب تسهیل یادگیری می شود در طرح درس پژوهی آن اطلاعات را در اختیار سایر معلمان می گذارند.
در مورد درس پژوهی آسیب شناسی کامل انجام شده است و اشکالات طرح از جمله جشنواره ای شدن و دور شدن از اهداف اولیه به عنوان اشکال اساسی درس پژوهی شناسایی شده است. برنامه اصلاحی درس پژوهی با محوریت استان تهران در حال تدوین است. قطعا هدف از هر برنامه ای توانمند سازی، باید بهبود شرایط یادگیری دانش آموزان باشد لذا سنجش اثر بخشی طرح ها بسیار ضروری است. در این راستا و با توجه به این که در امر یادگیری دانش آموز به جز طرح درس خوب، محتوا و روش تدریس، عوامل اجتماعی روانی متعددی تاثیر گذارند. هدف این است که برنامه های توانمند سازی معلمان برای ارتقای یادگیری دانش آموزان از درس پژوهشی به کلاس پژوهی و مدرسه پژوهی تغییر جهت دهند. در این راستا از نقطه نظرات ارزشمند این معلم گرامی و سایر معلمان دلسوز و توانمند دوره ی ابتدایی استقبال می کنیم.
روابط عمومی معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش
نظرات بینندگان
در تدوین برنامه درسی خود آزادند از جمله فنلاند و سنگاپور و.........
یعنی خارج از پنداشت ما ، مدرسه محوری در خیلی از کشورها ، دهه هاست که اجرا می گردد آن هم نه فقط دو ساعت در هفته.
معاونت محترم ،
تجربه در مدرسه بودن به من معلم چنین القا می کند که دانش آموزان در این دو ساعت به حال خود رها خواهند شد تا قدری معلم و مدیر و.... نفسی آسوده بکشند. چون ما قدرت برنامه ریزی نداریم. یا ارزش وقت را نمی دانیم. یا به یادگیری دانش آموزان زیاد اهمیت نمی دهیم. و یا آنقدر حجم کتب درسی سنگین است که باور داریم آنان بسیار از حد انتظار مطلب یاد می گیرند.
مدارس ما به تغییر محتوای کتب درسی و کاهش حجم و تعداد آن ، جهت یادگیری آزادانه نیاز دارد. پس با ارائه انواع طرح ها ، دست و پای عناصر مدارس را درهم نپیچید.
سرکار خانم شهبازی ، همکار ارجمند
به عنوان یک اهل فن که با طرح مزبور
در ارتباط هستید ، از توضیحات معاون
وزیر راضی شدید ؟ ابهامات بر طرف شد ؟
دفتر فرآیندی که خنده دار ترین قسمت ماجراست. دیدند که هیچ معلمی فهرست پوشه کار را پر نمی کند این فهرست را به ناشیانه ترین شکل طراحی کردند و در دفتر فرآیندی قرار دادند.