ممنوعیت حمل موبایل در مدارس ؛ مرغ عزا و عروسی !

« از دیدگاه ما تابو مبین دو معنای کاملاً متضاد است. از یک‌ سو به معنای مقدس و وقفی، و از سوی دیگر به معنای خطرناک، وحشت‌ناک، ممنوع، نجس و اسرارآمیز (تابو بنابرین به معنای غیر قابل وصول و اساساً به معنای محدود و ممنوع است).

ـ محدودیت‌های تابویی چیزی غیر از ممنوعیت‌های اخلاقی و مذهبی محض است.

ـ بر اساس هیچ کدام از فرمان‌های ملکوتی نیست و فقط به خود تکیه دارد.

ـ عموماً وجه افتراق آن از ممنوعیت‌های اخلاقی این است که جزو نظامی که امساک و پرهیز را واجب به حساب می‌آورد و دلایل این وجوب را به دست می‌دهد، نیست.

ـ ممنوعیت‌های تابویی بر هیچ استدلالی استوار نمی‌باشد و لیکن از نظر کسانی که تحت سیطرۀ آن زنده‌گی می‌کنند، کاملاً طبیعی است » .

( زیگموند فروید )

***

هفته  ی پیش در مدرسه نشست « شورای معلمان » بود .

یکی از مسائلی که مورد تاکید بسیار هم توسط مدیر و هم معاون و هم معلمان بود ، همراه داشتن موبایل و آوردن آن توسط دانش آموزان به مدرسه بود .

علت ترس و نگرانی آنان هم تا جد زیادی کاملا مشخص بود .

فیلم برداری از معلمان و اوضاع مدرسه توسط دانش آموزان و اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی .

 مدارس این موضوع را به صراحت بیان نمی کنند چون به قول معروف « تُف سربالاست » اما بسیاری در این موارد به قوانین و مقررات آموزشی در زمینه ممنوعیت آوردن موبایل در مدارس اشاره می کنند .

البته موضوع مربوطه در « آیین نامه اجرایی مدارس » آمده است اما به نظر می رسد که از یک تناقض محتوایی و ساختاری رنج می برد .

فصل سوم از آیین نامه ی اجرایی مدارس به « مقررات انضباطی و وظایف دانش آموزان » اختصاص دارد .

بند 4 از تبصره 2 از فصل هفتم از ماده 72 آیین نامه ی اجرایی مدارس می گوید :

« 4 - پرهیز از همراه آوردن اشیا گرانبها و وسایل غیرمرتبط با امور تحصیلی به مدرسه » .

اما از موبایل و سایر ابزارهای ارتباطی نامی در میان نیست .

البته ابهام شورای عالی آموزش و پرورش عامدانه و آگاهانه است چرا که ممنوعیت آن در ایام تعطیل کردن مدارس به خاطر بیماری ، آلودگی هوا و...  مدارس را دچار تناقض و  چالش خواهد کرد .

 گویی ابهام نویسی و چند پهلو بودن به تاسی از « فرهنگ ایرانی » خاصیت ذاتی قانون نویسی در ایران است .

در سوی دیگر ؛ ماده 87  چنین عنوان می کند : «  شورای مدرسه باید برنامه ریزی و تدابیر لازم برای مواجهه با تعطیلی اضطراری مدرسه و به کارگیری روش های جایگزین از قبیل ( آموزش های الکترونیکی، درس نامه های آموزشی و...) یا تشکیل کلاسهای حضوری برای جبران آموزش دانش آموزان را داشته باشد »

ماده 94 – بهره برداری از منابع و مواد آموزشی تربیتی استاندارد مورد تایید سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی از قبیل بسته های آموزشی، نرم افزارهای آموزشی، فیلم آموزشی، شبکه های آموزشی( اینترانت داخلی) ، رسانه های

الکترونیکی، چندرسانه ای( مولتی مدیا) ، دستگاه ها، اجسام و اشیاء مختلف، کتاب درسی، کتاب کار، کتاب راهنمای معلم، مجلات، کتاب ها و نظایر آن در تمام دوره های تحصیلی مجاز خواهد بود » .

در آن جلسه خطاب به همکاران گفتم که چرا در زمان کرونا و تعطیلی مدارس ، این گونه ممنوعیت ها نبود حتی تشویق هم می شد و به قول معروف : « خیلی هم علیه السلام و خوب » بود و برخی اوقات به زور و اجبار مستقیم و غیر مستقیم که دانش آموزان باید در شاد و... حضور داشته باشند در غیر این صورت مشکل پیدا می کنند ....

این چرخش های 180 درجه ای را چگونه می توان تعلیل و تحلیل کرد ؟

همان گونه که در آیین نامه ی اجرایی مدارس نامی از موبایل و ممنوعیت آن به میان نیامده است و این در واقع تفسیر شخصی افراد در مدرسه است که از آن « تابو » و « قانون نانوشته » می سازد اما از سوی دیگر و همان گونه که در دوران کرونا و تعطیلی 26 ماهه ی مدارس در گزارش های متعدد « صدای معلم » آمد ؛ هیچ قانونی نیز وجود ندارد که معلمان را به تدریس در آموزش غیرحضوری آن هم با استفاده از وسایل شخصی به اجبار وا دارد .

اما معلمان و کادر آموزشی در آن دوران این کار را کردند بدون آن که این نوع آموزش ها تاثیر معناداری در آموزش موثر دانش آموزان داشته باشد .

حال این پرسش مطرح می شود که آیا از ابزارهایی مانند « موبایل » می توان در جهت نظارت بر کار معلمان و سایر کادر آموزشی استفاده کرد ؟

وقتی ما در کشورمان ؛ « مدارس شیشه ای » مانند کشورهای توسعه یافته نداریم ؛ آیا می توان از این تکنولوژی ارتباطی برای کنترل و  تصحیح رفتار برخی عاملان و کار به دستان آموزش استفاده کرد ؟ آن هم در زمانه ای که هنوز « تنبیه بدنی » و « شکنجه سفید » در برخی مدارس اعمال می شود ؟

آیا اگر صدا و یا تصویر معاون یک مدرسه توسط دانش آموزان ضبط شود ؛ آیا آنان در رفتار و کنش های خویش دقت نخواهند کرد ؟

گشتن کیف دانش آموزان در مدارس بی شباهت به مکان هایی مانند مراکز انتظامی و قضایی نیست که البته به نظر می رسد میزان نارضایتی مردم و ارباب رجوع از عملکرد این واحد ها در غیاب « نظارت عمومی » فراتر از حد انتظار باشد .

و اما نکته ی مهم و قابل تامل آن است که بر فرض آزاد کردن ورود موبایل در مدارس آیا کارکرد و یا کاربرد این ابزار در جهت « آموزش » و « تعمیق یادگیری » خواهد بود ؟ این که برخی برای درمان و اصلاح این گونه رفتارها و کنش ها تصور می کنند که باید از طریق آموزش ، فرهنگ سازی کرد کمی ساده لوحانه و شاید بیش از حد خوش بینانه باشد .

واقعیت آن است که برای تحلیل رفتار ایرانی ها در ابعاد و جهات گوناگون همان مراجعه به آراء و نظرات اندیشمندان و مکاتبی مانند « فروید » راهگشا و چاره ساز باشد .

در این زمینه ؛ « فرهاد قنبری » که خود معلم است در این مورد چنین می نویسد :

« برای تحلیل دقیق‌ تر از وضعیت آینده جامعه ایران بیش از هر اندیشمند و فیلسوف و متفکری به فروید نیازمندیم. فروید بر خلاف بسیاری از فیلسوفان، چگونگی ساخت و شکل‌گیری زیست‌ جهان یک فرد و یک جامعه را نه در میزان آگاهی طبقاتی و شرایط اقتصادی و نظام سیاسی و سطح سواد عمومی و امثالهم بلکه در گذشته آن فرد و جامعه جست و جو می کند.

فروید معتقد است همان گونه که محدودیت‌های فردی موجب واپس زدن امیال می شوند، «محدودیت های اجتماعی» نیز موجب سرکوفته شدن تمایلات اجتماعی گشته و موجبات انقلاب را فراهم می‌آورند.

بر اساس این برداشت کافیست به کنش گری بسیاری از ایرانیان در شبکه های اجتماعی، جوک‌ها و لطیفه‌های رواج یافته، مهاجرت و سفر خارجی، مواجهه با شهروندان کشورهای مختلف و امثالهم دقت کنیم، تا بیشتر و بهتر به کارکرد سیاسی و فرهنگی «محدودیت‌های اجتماعی» پی ببریم.

برای مثال:

- ایرانیان پس از خود آمریکاییان بیشترین حضور اعم [از لایک و کامنت] در صفحه دختر و همسر، دونالد ترامپ داشتند. این حضور به حدی بود که حتی امام جمعه یکی از شهرها هم به دنبال سیاه پوش کردن دختران ترامپ پس از به قتل رساندن او بود.

- ایرانیان بیشترین کامنت و حضور بسیار پررنگی در صفحات عیاشان بین المللی و بازیگران پورن داشته و برخی از فعالین این حوزه از چهره های شناخته شده در ایران به شمار می‌روند.

- در لطیفه‌های مردم از رابطه کاری آقای جلیلی و خانم کاترین اشتون تا رابطه کاری ظریف و موگرینی یک نگاه و برداشت موج می‌زد و آن خلوت کردن آنها و رابطه عاشقانه و جنسی میان آنها بود. در ناخودآگاه این بخش از جامعه هیچ رابطه شغلی و کاری میان زن و مرد قابل تعریف نیست.

- بخشی از ایرانیان از نحوه پوشش و آرایش تا حضور در مکان های بدنام و نحوه استعمال مشروبات الکلی زبانزد خاص و عام‌اند و از دوبی و ارمنستان تا آنتالیا و تایلند حضور پررنگی دارند.

- ایرانیان از رتبه های اول جهان در میزان مصرف لوازم آرایشی و اعمال جراحی زیبایی به شمار می روند.

- بخشی از ایرانیان به واسطه برخی محدودیت‌های اجتماعی خود را بدبخت‌ترین انسانهای کره زمین تصور می‌کنند و به این واسطه از وطن خود بیزارند.

- تصویر بخش بزرگی از ایرانیان از غرب و شرق تصویری دفُرمه و تاسف‌بار است. اینکه در بدو ورود به یک کشور، در سواحل از دیگران عکس و فیلم گرفته یا با تصویر مشروب‌فروشی و خودرو و فروشگاه و... غربی‌ها به دوستان و آشنایان خود فخرفروشی کنند از واقعیت‌های تلخ این جامعه است » .

این که برخی برای درمان و اصلاح این گونه رفتارها و کنش ها تصور می کنند که باید از طریق آموزش ، فرهنگ سازی کرد کمی ساده لوحانه و شاید بیش از حد خوش بینانه باشد .