اعتیاد به اینترنت یا شبکه های مجازی

 اينترنت به عنوان مهم‌ترين و تأثيرگذارترين ابزار و رسانه به‌خصوص در نسل جوان امروز جهان است.از زماني که اين تکنولوژي وارد فضاي زندگي انسان شده تا به امروز که به يک تکنولوژي بين المللي تبديل شده است علي رغم تمام محاسن و مزاياي آن، يک سري آسیب ها و نگراني‌هايي را نيز بر خانواده‌ها و جامعه تحميل نموده است. انسان‌ها و به‌ طور خاص نوجوانان و جوانان مي‌توانند ساعت‌ها در مقابل رايانه یاگوشی تلفن همراه بنشينيد و در دنياي wwwها و چت هابه سير و سفر بپردازند و به هيچ‌وجه هم گذر زمان را احساس نكنند.

تعریف اعتیاد به اینترنت(Online (Cyber Addiction:
استفاده بیش از حد از اینترنت و اپلیکیشن های موبایلی مثل وایبر،تانگو، واتس آپ،انستاگرام و...در زندگی و وابستگی به آن به صورتی که در انجام کارهای روزانه مشکلاتی پیش آید،این اختلال نوعی از مشکلات روانی محسوب می‌شود.
تعریف انجمن روان پزشكي آمريكا از اختلال اعتياد به اينترنت: براي اينكه تشخيص وجود اختلال اعتياد به اينترنت در فردي مسجل شود، لازم است كه او طي 6ماه،حداقل سه نشانه ازعلايم زير را نشان دهد:
1 -نشانه هاي تحمل: بيمار در اين دوره براي اينكه بتواند خود را راضي كند، ساعات زيادي را با اينترنت یاموبایل مشغول است و هر روز زمان بيشتري را اختصاص مي دهد چرا كه هر چه اين روند را ادامه مي دهد، راضي نمي شود.
2- لازم است كه دو يا تعداد بيشتري از نشانه هاي ترك طي چند روز تا يك ماه پس از كاهش تعداد ساعات كار با اينترنت مشاهده شوند. اين كار سبب خواهد شد كه شخص پريشان و آشفته شده و در عملكرد زندگي شخصي، اجتماعي و شغلي اش اختلال بوجود آيد. اين علايم شامل: اضطراب، افكار وسواسي راجع به اينكه الان در اينترنت و جهان مجازي چه چيزي در حال وقوع است، روياپردازي درباره اينترنت و حركات آگاهانه يا ناآگاهانه انگشتان به حالت تايپ روي كيبورد.
3 نشانه هاي ترك با از سر گرفتن كار با اينترنت فروكش خواهند نمود.
4 -شخص در ابتدا با خودش قرار مي گذارد كه مدت معيني با اينترنت كار كند ولي معمولاً اين زمان خيلي طولاني تر خواهد شد.
5 -او بر اثر بيماري بسياري از وظايف شغلي يا اجتماعي و سرگرمي و تفريحاتش را به فراموشي مي سپرد و دچار افت تحصیلی و انزوای اجتماعی می شود.
6- ممكن است كه شغل و موقعيت اجتماعي اين فرد بر اثر كار بيش از اندازه و بيمارگونه با اينترنت یاموبایل به خطر افتاده و حتي آنها را از دست بدهد. 

نشانه های دیگراعتياد  Online

1- معتاد به اينترنت زماني كه بخواهد آن را ترك كند يا زمان حضور در اينترنت را كاهش دهد، احساس بي قرراي نموده تحريك پذير و عصبي مي شود.

2- اينترنت پناهگاه برای بيماران می شود و آنها براي فرار و خلاصي از بار شکست، افسردگي، اضطراب يا درماندگي به شبكه گسترده جهاني پناه مي برند.

3- معتادان به وب یا اپلیکیشن براي پنهان كردن ميزان واقعی، تعداد ساعات كارشان با اينترنت به خانواده شان دروغ مي گويند.

4- بيماران به دفعات و بدون توجه به هزينه گذراندن اوقات شان با اينترنت، از آن استفاده مي كنند.

مقایسه اعتياد به مواد مخدر با اعتياد به اينترنت: هر دو اين ناهنجاري ها بيماري هاي روان شناختي هستند كه دوره هاي تحمل، ترك و اختلال در عملكرد اجتماعي را دارند. هر دو نوع معتادان در ابتدا با ميزان معيني از ابزار شروع مي كنند ولي به تدريج آن مقدار معين ديگر پاسخگوي نياز آنها نخواهد بود و ناچار مقدار بيشتري استفاده مي شود تا همان اندازه لذت و خوشي حاصل شود(تحمل).نشانه هاي لرزش دست ها، اضطراب، دمدمي مزاجي و افسردگي پس از ترك حالاتي هستند كه هر دو معتاد پس از قطع ،تجربه مي كنند و انجام وظايف گوناگون شغلي و اجتماعي هر دو گروه، هم از نظر كيفي و هم از نظر كمي تنزل خواهد نمود. 

آمار معتادان اینترنت:
انجمن روان پزشکي آمريکا در گزارش سالانه‌ی خود، اعتياد به اينترنت در ميان نوجوانان و جوانان را از مهم‌ترين اختلالات رواني و رفتاري سال2014 عنوان کرده است.
تحقيقاتي که بر روي 3000دانش آموز نوجوان در مدت دو سال صورت گرفت، نشان داد 25 درصد از شرکت‌کنندگان در اين تحقيق تقريبا به اينترنت اعتياد دارند. پس از دو سال بررسي، محققان دريافتند که مهم‌ترين عامل اعتياد دختران به اينترنت، ترس از اجتماع و استرس و اضطراب در ميان آنها بوده است. همچنين در پسران نيز خصومت و فقرمدیریت فراغت، عامل اصلي گرايش آنها به بازي‌هاي آنلاين و استفاده از اينترنت بيش از 15ساعت در هفته بوده است.
اعتياد آنلاين موجب لطمه زدن به وضعيت درسي دانش‌آموزان، کاهش روابط خانوادگي و افزایش طلاق عاطفي ميان افراد مي‌شود که بايد به عنوان يک نگراني جدي تلقي شود.
در ایران نیز بر طبق آمارها ۲۴ درصد از کاربران به اينترنت معتادند.یک عضو انجمن جامعه‌شناسان ايران در این‌باره می گوید: اعتياد به اينترنت بين سنين ‌١0 تا ‌20 سالگی در مقايسه با ساير سنين بيشتر است و معتادان به اينترنت، در مجموع ‌٢5 درصد يا يك چهارم كاربران اينترنت را تشكيل مى‌دهند(این آمارقبل از پیدایش وایبرو تانگوو...بود).

تشخيص اعتياد به اينترنت
سرپرست مرکز درماني اعتياد به الکل و مواد مخدر در دانشگاه استنفورد در اين مورد مي‌گويد: «اگر فردي متوجه شد که قادر نيست يک روز را بدون استفاده از اينترنت سپري کند، شکي نيست که اين فرد به استفاده از اينترنت معتاد شده است».

ريشه‌های اعتياد به اينترنت
نظرات مختلفي در ‌باره زمینه های اعتیادبه اینترنت وجود دارد. برخی صاحب نظران معتقدند چيزي که باعث اعتيادآور شدن اينترنت گرديده، «اجتماعي شدن کاذب» است. به عقيده‌ی آنان جنبه‌هايي از اينترنت که کاربران بيشترين وقت خود را در آنها سپري مي‌کنند، با تعامل اجتماعي مجازی مرتبط است؛ به عنوان مثال، کاربران با انسان‌هاي همانند و دلخواه خود از طريق وایبریا تانگو و...،گروه‌هاي مباحثه،چت،بازي آنلاين و مانند آن وارد تعامل اجتماعي مجازی مي‌شوند.
البته انسان‌ها و مخصوصا جوانان ساعت‌ها وقت خويش را براي کتاب خواندن، تماشاي تلويزيون و مکالمه تلفني صرف مي‌کنند، و حتي گاهي از خانواده و دوستان و محيط خويش غافل مي‌شوند، ولي آيا مي‌توان گفت که آنها معتاد تلفن و تلويزيون هستند؟ البته نه. سرّ اختلاف اينترنت با ديگر رسانه‌ها و خصيصه‌ی اعتيادزاي آن در اين است که جوان هنگام کار با اينترنت به دنبال «هويت يابي» و «تعامل اجتماعي» است و اين میل به فرآيند اجتماعي شدن است که آن را اعتيادآور مي‌سازد.
دسته ای ديگر از متخصصان و محققان مسائل اينترنت، ريشه‌ی فريبندگي و اعتيادآور بودن اينترنت را در مدلي تحت عنوان ACE به سه عامل پيوند مي‌دهند.

اين سه عامل عبارتند از:
گمنامي: آيا تا به حال اصطلاح «شما به اندازه رازهايتان نگران هستيد» را شنيده ايد؟ مسئله اعتياد به اينترنت نيز چنين است،اگرنوجوانان موضوع چت و ارتباط مجازی را باوالدین خوددرمیان نگذارند،مخفی ماندن ارتباطات باعث گمراهی آنها می شود.
راحتي و آسودگي: شما درخانه خود مي توانيد با نوک انگشتانتان با دنيا ارتباط داشته باشيد. با چند ضربه انگشت مي توانيد داستان هاي علمی، رابطه دوستی، بازي ها و کتاب هاي بزرگسالان را به داخل خانه خود بياوريد.
اگر آگاهانه رفتار نکنید به دلیل راحتی به آن معتاد می شوید.
گريزازواقعیات: آنان معتقدند: «اگر افراد در زندگي روزمره روز بدي داشته باشند، مي توانند با مراجعه به اينترنت به تسکين و آسودگي ظاهری و فریبنده برسند". بعضي از افراد معتاد، اينترنت را به عنوان يک مسکن و بعضي ديگر به عنوان آزاد شدن يک باره هورمون آدرنالين مي دانند. بالاتر از اين شما در اينترنت مي توانيد هر چيزي يا شخصي باشيد. شما مي توانيد وزن تان را کمتر بگوييد، اگر چه سنگين وزن باشيد. خود را مجرد معرفي کنيد، اگر چه متاهل باشيد، شما مي توانيد يک زندگي تخيلي و خيالي داشته باشيد. از اين جهت، اينترنت مي تواند باعث گمراهي افراد شود.»

انواع اعتياد اينترنتي:

محققان شش نوع اعتياد اينترنتي شایع را شناسايي کرده‌اند:
1ـ اعتياد به بازي‌هاي شبکه‌اي: شامل قمار بازی و يا در حراج شرکت کرده و يا خريد کنند.
2ـ اعتياد به روابط انساني روي شبکه: ارتباطات روي خط در اتاق‌هاي گفت و گو، اهميت بيشتري نسبت به روابط فاميلي پيدا کرده‌اند. به علاوه گفت  و گوهاي روي خط با آشنايان اينترنتي، به دنبال خود، هزينه‌ی ارتباطات در دنياي حقيقي را نيز افزايش مي‌دهد. به اين نکته توجه کنيد که کاربران پس از ديدار کسي روي اينترنت مشتاق ديدن "واقعي" او مي‌شوند که بالطبع هزينه‌هاي مرتبط را خواهد داشت. ديدن کسي که معلوم نيست همان کسي است که روي اينترنت خود را معرفي کرده است يا دروغ گفته است؟
3ـ اطلاعات نامحدود: ميزان اطلاعات در دسترس اينترنت، نامحدود و بي شمار است. بعضي کاربران ممکن است دچار وسوسه‌ی دست يابي به اطلاعات و طبقه‌بندي آنها شوند. حرکت روي «وب جهاني» و استفاده از جست و جوهاي گسترده در بانک‌هاي اطلاعاتي ممکن است تمام فعاليت‌هاي يک کاربر را شامل شود و البته بروز مراحل بحراني شوق و وسوسه براي جست و جوي بيشتر.
4ـ اعتياد به رايانه: مثل بازي‌هاي رايانه‌اي غير شبکه‌اي مي‌تواند براي بسياري از افراد وابستگي شديد به همراه بياورد.
5ـ اعتياد به عکس و فیلم‌های اينترنتي: عکس‌ها و فیلم هاي مستهجن و شهوت‌آور غیرآموزشی (پرنوگرافی) بر روي اينترنت و اپلیکیشن های موبایلی اعتیادآورند. نوجوانان از جمله کساني هستند که معمولا وقت زيادي را صرف ديدن يا جمع‌آوري و مبادله عکس‌هامي‌کنند.اين کودکان و نوجوانان ممکن است براي ارسال عکس و فيلم نامناسب افراد سوء استفاده‌گر به ديگران، فريب بخورند.
6- تجاری ‌سازی اهدای تخمک انسانی :شرکت های تبلیغاتی با توجه به صنعت تبلیغات و گره خوردن این صنعت با مسائل جنسی در فضای سایبر و با استفاده از موضوعاتی همچون مدلینگ و تبلیغات مستهجن، اقدام به تجاری سازی و فروش تخمک های دختران و زنان خوشگل به خانواده های اروپایی و آمریکایی برای تولد فرزند زیبا کرده اند.خانم "شلی اسمیت" مدیر برنامه اهدای تخمک در لوس‌آنجلس می‌گوید: «این کاری وحشتناک، غیرانسانی و هراس‌آور است... بدترین بخش برای من، فکر کردن به پدیده‌ای زشت تر می‌باشد، چرا که با رشد بازارهای خرید و فروش اینترنتی تخمک، گویی ما با یک گلوله برفی در حال بزرگ شدن مواجه هستیم که ممکن است بهمنی مخرب به همراه آورد.
اعتیاد سایبری در کارشناسان کمتراز توده های مردمی ونوجوانان است زیرا نوجوانان برای تفریح کاذب وسرگرمی از اینترنت استفاده می کنند درحالی که کارشناسان بیشتربرای کسب اطلاعات علمی وپژوهشی به اینترنت مراجعه می نمایند.

علايم اعتياد اينترنتي
اعتیاد به اینترنت مانند هر نوع بیماری و اعتیاد دیگری، همراه با علائم و ویژگی‌هایی است:
ـ عدم احساس گذشت زمان، در زمان روي خط بودن.
ـ استفاده از ساعات خواب و استراحت براي اتصال به اينترنت.
ـ آشفتگي و عصبانيت در زمان بروز وقفه بين زمان‌هاي اتصال به اينترنت.
ـ کنترل چندباره و مرتب پست الکترونيکي یااپلیکیشن موبایلی در هر روز.
ـ کج‌خلقي کردن وخشم در صورت منع شدن از اتصال به اينترنت.
ـ استفاده از زمان انجام تکاليف و کارهاي روزمره براي استفاده از اينترنت.
ـ ترجيح اينترنت بر بودن با خانواده.
ـ سرپيچي از زمان تعيين شده جهت استفاده از اينترنت.
ـ دروغ گفتن در خصوص مدت زمان اتصال به اينترنت و يا اتصال دزدکي، زماني که کسي در اطراف نيست!
ـ سردرد وسرگیجه وکاهش قدرت تصمیم گیری.

جمع بندی مطالب
1- در مجموع می‌توان گفت آن دسته از افرادي كه استفاده‌ی اعتيادي از اينترنت مي‏ كنند، احساس مسئوليت كمتري نسبت به جامعه و محيط پيرامون خود دارند، بيشتر دچار انزواي اجتماعي مي‌گردند، دچار ناكامي تحصيلي و كاري بيشتري مي‏ شوند، از حمايت ‏اجتماعي كمتري برخوردار هستند و احساس خودارزشي آنان نيز پايين‏ تر است.
2- آن دسته از افرادي كه استفاده‌ی اعتيادي از اينترنت مي‏ كنند، احساس مسئوليت كمتري نسبت به خود و خانواده دارند و از زير بار آن شانه خالي می کنند. از سوي ديگر، اين عامل مجددا" موجب تشديد اعتياد اينترنتي خواهد شد.
3- آن دسته از افرادي كه معتاد به اينترنت هستند دچار فقدان حمايت ‏اجتماعي‌اند. از سوي ديگر، همين عامل به عنوان عامل تأثيرگذار بر تشديد اعتياد اينترنتي تبديل خواهد شد. 

راه کارهای پیش گیری از اعتیاد اینترنتی
1-آموزش وآگاه سازی کاربران از معایب استفاده بیش ازحد و ناجور ازاینترنت.آگاهی از اینکه استفاده نادرست از اینترنت باعث بروز سردرد،ضعف چشم و آرتروز گردن و...می شود.
2-فراهم کردن اینترنت پرسرعت که زمان استفاده از اینترنت راکاهش می دهد.
3-آشنابودن همه اعضاء خانواده ازکاربری اینترنت به منظور نظارت آگاهانه برکارکرد اینترنتی فرزندان،دادن اتاق های تک نفره و خصوصی به نوجوانان خطر اعتیادبه شبکه های مجازی را به دنبال دارد.

4-افزایش سرگرمی های سالم مثل گردشگری،طبیعت گردی،شادی های دسته جمعی و...
5-تربیت متخصص درمانگر و ایجادمراکز درمانی  اعتیاد به اینترنت.