" توانايي انسان ها براي برنامه ريزي كردن و ساختن جهاني آباد و مترقی برای آينده شان در واقع همان وجه تمايز انسان از حيوان می باشد. باید به مردم آموزش داده شود كه براي ساختن آينده اشان راهي متصور شوند و بدين طريق رشد يابند { و به آزادی برسند }. " ( پائیلو فریره )
مقدمه
نتايج عملي روش ها و رويكردهاي نوآورانه و تعامل گرا همانند Collaborative Learning که بر مبنای نظریات ساختارگراها ارائه شده اند در دنياي واقعي نمی توانند آن طور كه مورد انتظار می باشد كليت دنياي واقعي را منعكس کرده و نسل فردا را برای زندگی در چنین دنیایی آماده كنند. دلیل اصلی این امر هم این است که تا به حال برداشت درستی از آموزش و تدریس نشده است.
از نظر اینجانب آموزش و تدريس باید به منزله يك پروسه پيچيده اجتماعی سياسي در نظر گرفته شود. بنا بر همین نظر ، اینجانب بر این باور هستم که مدارس و دانشگاه ها باید به نسل فردا و آینده سازان این مرز و بوم کمک کنند که متوجه این واقعیت " هم" شوند که آنان هم در دنیایی که زندگی می کنند سهم و حقوقی دارند و بنابراین باید علاوه بر کسب مهارت های علمی، متفکر، خلاق، منتقد و آگاه به مسایل اجتماعی و به ویژه مسایل سیاسی نیز بار آیند.
آنان همین طور باید بیاموزند که تواضع و نه خود رایی و خودکامگی به همان اندازه نشان دهنده اعتبار آحاد جامعه است که مدارج علمی، موقعیت های اجتماعی و مسئولیت های شغلی آن ها. مهمتر این که آنان باید بیاموزند که ضمن مشارکت جو و مسئولیت پذیر و منصف بودن با هر وسیله ای به مبارزه با منابع هر گونه ظلم و ستم و فساد و تبعیض و غارت و ریا و استبداد به پا خیزند.
بنابراين علاوه بر عوامل اجتماعي - فرهنگي ، عوامل سياسي موجود در جامعه ای كه زبان آموزان در آن زندگي می کنند و يا آموزش مي بينند نیز بايد در پروسه آموزش در نظر گرفته شوند چرا که این عوامل تاثير مستقيم بر رغبت و انگيزه زبان آموزان نه تنها برای ياد گرفتن بلکه برای زندگی کردن دارند و یادگیری و زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می دهند. بر مبنای این باورها و تیوریی که در ذیل به آن می پردازم بود كه اینجانب به ارائه روش تدریس آموزشی سیاسی منحصر به فرد خود که در عمل نوعی کاتالیزور است پرداختم. برای آشنایی با روش تدریس اینجانب به منابع مراجعه کنید.
پایه تئوریک "یادگیری تیمی رقابتی"
"Cognitive Socio-Political Language Learning Theory":
Theory of Language of CTBL
در همین ابتدا باید روشن سازم که بر خلاف ساختار گراها همانند پیاژه، دیویی و ویگاتسکی که معتقدند زبان یک پدیده اجتماعی و نیز ابزاری برای ارتباطات روزمره است و اینکه فراگیران باید در طول فرآیند خلق دانش مسئولیت پذیر باشند ، اینجانب معتقد هستم که :
- زبان یک پدیده اجتماعی- سیاسی می باشد.
- زبان نه تنها ابزاری برای ارتباطات روزمره بلکه ابزاری برای هر نوع انقلاب و رفورم نیز می باشد.
- فراگیران نه تنها باید در طول فرآیند خلق دانش مسئولیت بپذیرند بلکه باید برای رسیدن به جامعه آرمانی خود نیز از هیچ کوششی دریغ نکنند و در این راه هم مسئولیت بپذیرند.
بنابراین اینجانب بر این باور هستم که زبان یک پدیده اجتماعی سیاسی می باشد چرا که زبان نه تنها ابزاری برای محاورات روزمره بلکه ابزاری موثر برای هر نوع تحول و رفرم و انقلاب می باشد. اگر بخواهم بیشتر در این زمینه توضیح دهم ابتدا باید یادآور شوم که زبان ابزاری برای فکر کردن می باشد چرا که بدون کاربرد زبان (حتی به صورت ذهنی) ما قادر به تفکر کردن نیستیم.
به عبارت دیگر ، زبان فرآیند فکر کردن را تسهیل و تسریع می کند و واقعیت این است که خود تفکر- که تنها امری است که در اختیار ما مستضعفان و ستم دیدگان است و کسی نمی تواند آن را از ما سلب کند و به یغما ببرد- نه تنها ابزاری برای یادگیری و رشد بلکه همان طور که گفتم راهی برای هر نوع رفورم و انقلاب و تکامل می باشد. این امر ممکن است چرا که افکار مردم به تدریج نگرش آنها را شکل می دهد و در نگرش آنها قدرت وجود دارد چرا که به طرز قابل توجهی باورهای آنها را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
نکته این جاست که باورهای آنها به اعمال و واکنش های آنها جهت می دهند و اعمال و واکنش های آنها سرنوشت ما را رقم می زنند. بنابراین تفکر می تواند قوی ترین ابزار برای نیل بشر به سوی دنیایی عاری از ظلم و ستم و فساد و ریا و غارت و استبداد باشد. شاید به همین خاطر هم هست که بشر و به ویژه مسلمانان در قرآن کریم امر به تفکر زیاد شده اند.
پیامبر اکرم (ص) هم فرمودند که یک ساعت تفکر بهتر از هفتاد سال ( یک عمر ) عبادت است – ضمیمه 1 را ببینید.
بنابراین نوع تفکری که من از آن سخن می گویم بسیار متفاوت از نوع تفکری است که در روش های تدریس سنتی تشویق می شود و آموزش داده می شود چرا که اینجانب بر این باور هستم که خود تفکر ، پروسه ای بسیار پیچیده است. دلیل این ادعا هم این است که همان طور که هیچ چیز راحت تر از فکر کردن نیست، هیچ چیز هم دشوارتر از خوب و استراتژیک فکر کردن نیست.
همان طور که گفتم لازمه نوع تفکری که من در کلاس هایم برآن اصرار دارم این است که اول از همه ذهن مان را از استعمار افکار و باورهای غلطی که در طول سالیان به ما دیکته شده است پاکسازی نمائیم. تنها در این صورت است که می توانیم با تامل در واقعیاتی که پیرامون ما هستند به حقیقت برسیم. و همانطور که حضرت عیسی مسیح (ع) فرمودند حقیقت ما را به سوی آزادی رهنمون می شود. بنابراین یک ساعت تفکر درست و با کیفیت و هدف مند که ما را به برنامه ریزی و واکنش فعالانه ترغیب کند بهتر از قرن ها کورکورانه عبادت و راز و نیاز کردن به ویژه تحت سیطره حکومت های مستبد و تمامیت خواه می باشد.
تمام آنچه می خواهم بگویم این است که این تئوری من زبان را به عنوان ابزاری برای رهاسازی مظلومین و ستم دیدگان از یوغ ستم و استبداد در نظر می گیرد. به عبارت دیگر از دیدگاه این تئوری زبان اسلحه ای موثر برای ساقط کردن حکومت های مستبد و خودکامه می باشد. بنابر همین تئوری است که یکی از اصلی ترین اهداف روش تدریس اینجانب و مکانیزم های تعریف شده برای آن ارتقاء سطح و کیفیت تفکر نسل فردا با استفاده از زبان و ادبیات و استراتژی هایی که به کار می برم می باشد. تمام مکانیزم های کلاس های من بر ارتقاء کیفیت فرآیند تفکر خلاقانه و انتقادی و تحلیل گرانه تمرکز دارند تا بدین صورت خروجی های کلاس ها ی من بتوانند از نباتات و حیوانات قابل تمییز باشند. برمبنای چنین پایه تئوریکی است که در روش تدریس اینجانب فراگیران فرصت های زیادی برای کسب دانش، تجزیه و تحلیل آن، درک و فهم آن، کاربرد آن، ارتقاء آن، ارزیابی آن و قضاوت در مورد آن از طریق " کاربرد زبان " در محیط هایی شاداب و پویا و تحت حمایت دوستانشان دارند.
در کلاس ها ی اینجانب ، فراگیران نه تنها فرصت دارند که به توضیحات و ادله های دوستانشان در تیم هایشان گوش دهند و در سبک تفکر و استراتژی های یادگیری و مهارت های اجتماعی آنها تفکر نمایند بلکه این فرصت را هم دارند تا در تعامل با آنها از زبان استفاده نمایند و یا به عبارت دیگر بلند فکر کنند. آنها در بحث های کلاسی باید لایه های بالاتری از تفکر خود را به کار گیرند و به ارائه دلیل و برهان برای ایده ها و راه حل ها و نظرات خود نیز بپردازند.
بنابراین در روش تدریس اینجانب فراگیران با روش ها ی موثرتری در تفکر کردن آشنا می شوند که این خود به آنها کمک می کند که در آینده نقش موثرتری در جامعه خود ایفا نمایند.
خلاصه اینکه از نقطه نظر تئوری اینجانب زبان به عنوان یک پدیده اجتماعی سیاسی می تواند پایه و اساس سعادت و یا فلاکت بشر باشد. به عبارت دیگر زبان در تعامل با دیگران ارتقا می یابد و به نوبه خود به ارتقاء مهارت تفکر افراد می انجامد و یک فرد با قدرت تفکر بالا که ذاتا منطقی خواهد بود بهتر می تواند به رشد و شکوفایی جوامع پویا و شاداب و در نتیجه به صلح جهانی کمک کند. بنابراین معلمان و مدرسان باید در انتخاب نوع کلمات و جملات و ادبیات زبانی خود بسیار دقت کنند چرا که می توانند با نوع زبان و ادبیات خود دنیا را متحول سازند.
همانطور که در شکل 1 مشاهده می شود از نظر اینجانب تعاملات اجتماعی سیاسی، ارتقاء مهارت های زبانی و استدلالی، یادگیری، روابط موفق و توسعه جوامع پایدار و صلح جهانی رابطه پیوسته و تنگاتنگی با یکدیگر دارند.
شکل 1. رابطه بین تعاملات اجتماعی، توسعه مهارت های زبانی، مهارت های تفکر، یادگیری، روابط موفق و توسعه و صلح جهانی
بنابراین هدف روش تدریس اینجانب صرفاً ارتقاء مهارت های زبانی و دانش فراگیران و یا ارتقاء استراتژی های یادگیری آنها و یا حتی مهارت های اجتماعی آنها نیست. اینجانب معتقد هستم که موفقیت در دنیای پیچیده کنونی چیزی بیشتر از این موارد را می طلبد. و آن چیز ارتقا مهارت ها و کیفیت تفکر نسل فردا می باشد که در کلاس های اینجانب در فعالیت هایی تعاملی در محیط هایی اجتماعی که بحث و گفتمان و تبادل آراء و نظرات و درگیری فعال فراگیران و شرکت انها در فعالیت های گروهی از قبیل ریسک کردن، تست کردن پیش فرض ها، تصمیم گرفتن، حل مسائل و قضاوت کردن را می طلبند میسور می شود.
شهروندان فردا در کلاس ها ی اینجانب طوری تربیت می شوند که بتوانند فعالانه و با آگاهی در فعالیت های اجتماعی سیاسی شرکت کنند و در این گونه فعالیت ها و در کار و زندگی اهل ریسک کردن باشند همان طور که تشویق می شوند اهل ریسک کردن در تفکر کردن نیز باشند. آنها قادر خواهند بود که با قدرت تفکر و تجزیه و تحلیل گریی که دارند اطلاعات درست و نیز حق را از اقیانوس اطلاعات غلط و باطل که آنها را احاطه کرده است تشخیص دهند و حتی اگر شده زندگی خود را فدای حق و حقیقت کنند. آنها قادر خواهند بود با اعتماد به نفس با مسائل و مشکلات فرارو روبرو شوند و نهایت تلاش خود را برای مواجهه موفق با آنها به کار گیرند. ضمن اینکه آنها طوری تربیت خواهند شد که شهامت پذیرفتن اشتباهات خود و عواقب آن را نیز داشته باشند. اینها بخشی از آن است که اینجانب "توانمند کردن نسل فردا" نامیده ام.
بنابراین نامرتبط نخواهد بود که اگر بگویم روش تدریس من یک کاتالیزور است چرا که این پتانسیل را دارد که فراگیران بی انگیزه و ناامید و پسیو و تنبل امروز را به ایجنت های تغییر و توسعه و آبادانی تغییر دهد. ایجنت هایی که هدفشان ساختن فردایی بهتر و آبادتر و آزادتر و متمدن تر نه تنها برای خود بلکه برای هم نوعان خود خواهد بود.
نتیجه
تمام کسانی که در اصول و اسلوب حکومت داری تفکر و تامل کرده اند متقاعد شده اند که سرنوشت حاکمان در رابطه مستقیم با نوع شیوه آموزش جوانان است. ... و اینجانب به این نتیجه قطعی رسیده ام که به کار گیری روش تدریس اینجانب که بر پایه تئوری آموزش سیاسی می باشد انحطاط باقی مانده حکومت های ارتجاعی و استبدادی عصر حجری را در دنیای متمدن و مترقی امروز به دنبال خواهد داشت.
** این مقاله ترجمه قسمتی از دهمین کتاب اینجانب می باشد که در منابع آمده است.
منابع
1. Hosseini, S.M.H. (1390). Beyond the Present Methods and Approaches to ELT/Education:The Crucial Need for a Radical Reform. Tehran: Jungle Publications
2- "یادگیری تیمی رقابتی": اسلحه آموزشی من! – آماده چاپ
3- "وظایف معلمان و اساتید در عصر و شرایط حاضر" /Available at http://www.farhangiannews.ir/view-20441.html4. http://beyondelt.blogfa.com
4 -وب لاگ شخصی نویسنده (دکتر حسینی)
نظرات بینندگان
در قسمتی از مقاله فرمودید که : ... ابتدا باید یادآور شوم که زبان ابزاری برای فکر کردن می باشد چرا که بدون کاربرد زبان (حتی به صورت ذهنی) ما قادر به تفکر کردن نیستیم...
به نظر شما افراد استثنایی که قادر به ارتباط برقرار کردن با دیگران به صورتی زبانی و شنیداری نیستن قادر به تفکر کردن نیستن؟