کوثری معاون سازمان نهضت سوادآموزی : دست و بال ما را بسته اند ! سازمان باید استقلال داشته باشد ؛ فعالیت ها به صورت برون سپاری است ؛ هم افزایی کم رنگ است !

صدای معلم:

همان طور که خدمتتان عرض کردم چیزی که در اینجا بیان شد مبلغ کمتر از هفتصد هزار تومان برای هر آموزش گیرنده در حالت خوشبینانه اختصاص پیدا می کند . آیا اصلا با این وضعیت می شود روی کیفیت بخشی در سازمان نهضت صحبت کرد ؟ روی تعریف سواد از یک منظر دیگر متناسب با چیزی که یونسکو مطرح می کند مانور داد ؟  البته می دانم شما خودتان هم نسبت به این موضوع منتقدید !

کوثری:

از سال 81 واحدهای سوادآموزی در کل کشور در آموزش و پرورش تجمیع شد یعنی وظایف سوادآموزی در اجرا به آموزش و پرورش واگذار شد. با چه هدفی؟ با این هدف که من صدهزار تا مدرسه دارم ،  تقریبا یک میلیون معلم دارم و صد هزار مدیر مدرسه دارم و این ظرفیت من است. من از این ظرفیت استفاده می کنم .

پایان پذیری سوادآموزی طولانی شد  .چون من این ظرفیت را دارم ظرفیت را به کار می گیرم. تا سال 87 به این نتیجه رسیدم که جواب نداد یعنی کمتر از ده درصد این ظرفیت به کمک سوادآموزی آمد. این ظرفیت جواب نداد. زمان آقای فرشیدی به این نتیجه رسیدند و رفتند ده استان را بررسی کردند ؛ به این نتیجه رسیدند که این تجمیع جواب داد اشتباه بود. نتیجه چه شد؟ یعنی در دولت تجمیع تصمیم گرفته شد در زمان آقای علی احمدی پیشنهاد داده شد به دولت و انتزاع شد. یعنی سوادآموزی دوباره استقلال خودش را در اجرا داشته باشد هم در سیاست گذاری هم در اجرا.

 دو سال سازمان در آن موقع که تجمیع شد، تمام امکانات مانند وسایل نقلیه و ساختمان و نیروی انسانی توانمند همه به آموزش و پرورش رفتند ؛ ما دست خالی ماندیم. و دست خالی شروع کردیم در سال 88 تا 89 انتزاع اتفاق افتاد یعنی دوباره به قبل برگردیم و همان حالت استقلال را داشته باشیم.

 به محض دو سال آماده شدیم تازه رفتیم یک نفسی بکشیم و کار را شروع بکنیم گفتند نه شما درست عمل نکردید !

 اگر ما درست عمل می کردید نتیجه بهتر می شد.

آقای حاجی بابایی آمد گفت اگر ادغام بشود بهتر است. بهتر جواب می دهد.

نهایت ادغام با همان هدف یعنی استفاده از ظرفیت معلم و مدرسه و مدیر مدرسه شد. ما از این سه ظرفیت استفاده می کنیم و سوادآموزی را ظرف مدت سه سال، هدف را عرض می کنم به انجام می رسانیم که دیگر از این حرف و حدیث ها نباشد.

الان تقریبا هشت سال از ادغام گذشته است ؛ ما طبق برنامه ای که در طرح شتاب بخشی طرح ریشه کنی بیسوادی پیش بینی کردیم کمتر از سی درصد از اهداف محقق شد.

 علت آن این است که آموزش و پرورش نیامد .

برای این که عنصرش نیامد و این علت دارد که نیامد. نمی خواهم بگویم که آموزش و پرورش زیر سوال برود. حرفم این است فعالیت های آموزش و پرورش که در قالب آموزش رسمی و فعالیت های سوادآموزی در قالب آموزش غیر رسمی است ، در آموزش رسمی تقاضا وجود دارد عرضه خودش را می کُشد تلاش می کند خودش را با تقاضا تطبیق بدهد باز منتقد نیست. اما در سوادآموزی هر چه هست عرضه است اصلا تقاضایی وجود ندارد.

 باید  یادگیرنده را مجاب بکنیم به سر کلاس بیاید . آموزش مشتری ما در درجه دوم قرار دارد. آموزش ما در درجه دوم قرار دارد. چون معلمین یاد گرفته اند که این سوادآموز دانش آموز باید حاضر باشد ، برپا برجا بشود درس بدهد حالا این معلم بیاید و در خانه ها را بزند ، بیسواد را پیدا بکند بعد از شناسایی او را مجاب بکند برود ثبت نام و بعد مجابش بکند که سر کلاس بنشاند و درس بدهد قطعا همکاری نمی کنند.

این عدم همکاری اینجاست چون با هم هم جنس نیستند. هم سنخ نیستند . عنوان ما فقط آموزش است. این آموزش کجا آن آموزش کجا. به این دلیل موفق نشده است. هشت سال ادغام شد باز نتیجه منفی شد. الآن هم که عرض می کنم همین است.

صدای معلم:

اینها در دفترچه ای که شما در نشست در مورد عملکرد سازمان نهضت سواد آموزی توزیع کردید ، نیامده بود. شما باید طرح موضوع بکنید. فقط در نشست می نشینید و از خودتان و عملکردتان تعریف می کنید !

افکار عمومی باید از کجا متوجه نگرانی ها و آسیب های موجود شود ؟

کوثری:

نه نیامده بود. ما برای وصل کردن آمدیم نی برای فصل کردن آمدیم. دقیقا در جای خودش این کار را کردیم. فضا را ملتهب کردیم فضا سازی ایجاد شد همه این مسیرها طی شد.

صدای معلم :

در کجا ؟ و چقدر موفق بودید ؟

کوثری :

با آموزش و پرورش با سازمان برنامه در دولت. الآن که جناب آقای میرزایی آمده اند خودشان اعلام کرده اند که تقریبا به این مضمون که هم سازمان برنامه از حیث حمایت از اعتبارات سوادآموزی هم آموزش و پرورش از این جهت که مشارکت ها و ظرفیت ها را به کار بگیریم ، به کار نگرفت و پذیرفته اند .

صدای معلم:

شما گفتید سی درصد اهداف محقق شده است. سازمانی که 30 اهدافش محقق بشود آیا یک سازمان ورشکسته نیست ؟

کوثری:

خیر. علت دارد. قبول ندارم. من می گویم شما دست و بال مرا می بندید بعد می گویند شما ناتوانید نمی توانید راه بروید نمی توانید کشتی بگیرید چرا به من توهین می کنید  ؟ دست و بال من را بستید. دست و بال من را باز کنید بعد از من انتظار داشته باش. چون انتظار غیر واقعی دارید. وقتی می گویید سازمان ورشکسته است و ناتوانید به این جهت  منطقی نیست !

صدای معلم:

من در صحبت هایم هم اشاره کردم که سازمان نهضت سوادآموزی جزء معدود سازمان هایی در آموزش و پرورش است که ثبات مدیریتی خوبی را تجربه کرده یعنی خیلی از دوایر و معاونت ها در آموزش و پرورش هستند که خیلی تغییرات و تزلزل مدیریتی دارند . هر سال حدود 7/6 عمر مدیریتی ؛ آمار قابل دفاعی است. ولی الآن بعد از این ثبات مدیریتی  من از آقای محمدزاده این انتظار را داشتم که به سوال من پاسخ صریح بدهند که مشکل ما در آموزش و پرورش چیست ؟ آیا مدیریت هست یا مدیریت نیست ؟ یا مدیریت فرابخشی است ؟ به چه صورتی است. این که نتوانسته از این فرصت به عنوان ثبات مدیریتی بهره ببرد و حداقل مشکل ساختار مدیریتی خودش را حل بکند و بتواند مشکلات محتوایی خودش را در چارت سازمانی حل بکند این نشان می دهد که یک جای کار مشکل دارد.

 من می خواستم ایشان دقیقا اشاره بکنند که مشکل کار کجاست و دقیقا ذوم کنند و بگویند مثلا اینجا یا نزدیک اینجا ولی هیچ اشاره ای نکردند. اصلا سوال مرا جواب ندادند !

کوثری:

موضوع سوادآموزی، اگر استقلال خودش را داشته باشد ، اگر استقلال اجرایی خودش را داشته باشد وظیفه را به بیرون از حوزه سوادآموزی محول نکند مطمئنا بدون تردید پاسخ خواهد داد .

نکته دوم ماموریت سازمان، دو ماموریت اساسی دارد. همیشه می گوییم تعداد بیسوادان چقدر است و چه موقع تمام می شود. یکی از اشتباهات ما همین جاست.

صدای معلم:

شما در دفترچه تان نوشتید قطع مطلق بیسوادی کاهش چندانی نداشته است !

کوثری:

بله درست است. به خاطر این که ما الآن داریم چهار وظیفه را انجام می دهیم و دو وظیفه که اساسنامه برای ما معین کرده است. خواندن، نوشتن، حساب کردن تا چهار عمل اصلی تا پایان دوره ابتدایی و تربیت و بالا بردن سطح فرهنگ و نشر فرهنگ اسلامی. دو تا وظیفه اصلی داریم.

صدای معلم:

وظیفه سومی که شما ذکر کردید تحت عنوان تعلیم فرهنگ اسلامی . این آیا می تواند با تعریف جدیدی که از سواد ارائه می شود و یونسکو دارد ارائه می کند تناسب داشته باشد ؟

 یعنی شما یک وظیفه ای برای خودتان درست کرده اید که مثلا به سازمان تبلیغات ارتباط دارد یا مثلا به حوزه علمیه ارتباط دارد. یعنی شما دارید یک کارهایی انجام می دهید که اصولا به شما ارتباط ندارد و یا در حد مقدورات ، امکانات و ظرفیت شما نیست !

کوثری:

سازمان تبلیغات آموزش مهارت ها را ندارد.

صدای معلم:

منظور من  فرهنگ اسلامی است . آیا سازمان می تواند این را پیش ببرد ؟

کوثری:

آموزش عملی نهضت اسلامی نیست ؟

صدای معلم:

آیا شما نیازی ندارید که این گونه تعاریف و ماموریت ها را  بازتعریف کنید  ؟

چرا سازمان نهضت سوادآموزی متناسب با نیازهای روز حرکت نمی کند ؟ مثلا سواد اجتماعی، مهارت های اجتماعی ... چرا دنبال این نمی روید ؟

کوثری:

الآن به دنبال همین هستیم. الآن صرف آموزش ها سوادآموزی پایه نیست. یعنی خواندن نوشتن نیست. آموزش مهارت های اساسی داریم ،  آموزش حقوق شهروندی را داریم. آموزش مشاغل زود بازده را داریم.

صدای معلم:

آموزش دهنده های شما وقتی با ما صحبت می کنند این چیزها را بیان نمی کنند !

به نظر ما ؛ این گونه  کارکردها را حداقل آموزش دهنده ها که پرسنل شما هستند خودشان آموزش ندیده اند !

کسی که چنین آموزش هایی را ندیده چگونه باید انتقال بدهد و آموزش دهد ؟!

کوثری:

شما می دانید اشکال چیست  ؟

 اشکال در اینجاست که شما می گویید شما و آموزش دهنده ! ما آموزش دهنده ای نداریم !

 من در سازمان نهضت سوادآموزی سیاست گذاری می کنم . اهداف کلان را تعیین می کنم. اعتبارات مربوط به اهداف کلان را به آموزش و پرورش ابلاغ می کنم. نظارت عالی می کنم که این هدف محقق می شود یا نه. اجرایش با آموزش و پرورش است آن هم به صورت واگذاری دارد انجام می شود. یعنی برون سپاری انجام می شود. برون سپاری هم با نتیجه محصول انجام می شود. بنابراین اداره کل باید پاسخ شما را بدهد. اداره کل هم آموزش دهنده ندارد. موسسه است. موسسات واجد شرایط هم با شرایط قرارداد بسته و نیروی انسانی را...  مانند کارعمرانی را انجام می دهد ؛ مثلا شما با مهندس یا یک شرکت قرارداد می بندید که کار ساختمانی شما را انجام بدهد. کارگر و بنا و همه نیروی انسانی را او می آورد. بعد به شما بگویند این کارگر و بنای شما این کارگر شما در صورتی که بنای شما نیست طرف حساب شما با شرکت است ؛ بنابراین من کلیاتش را عرض می کنم. ثبات مدیریت در جای خودش مفروض است و شما هم تایید می کنید کار درستی است. این را می پذیرید.

صدای معلم:

اما به نظر می رسد این ثبات مدیریتی آورده ای برای سازمان نداشته است؟

کوثری:

آورده داشته ولی نکته اینجا است که ما باید دنبال آن علل پایان ناپذیر بگردیم. چرا پایان نمی پذیرد ؟ یک علتش این است که انسداد بی سوادی اتفاق نیفتاده است و ورودی مسدود نشود ....

صدای معلم:

پس مقصر آموزش و پرورش است؟

کوثری:

بله، جامعه هم هست. چرا برای این که سوادآموزی اختیاری است. عرضه محور است. اجباری نیست. چون اجبار نیست عملا آن فرد نمی آید. شما اگر مسئول سوادآموزی باشید چه تدبیری می کنید ؟ یا باید لایحه آموزش اجباری را مطرح کنید که ما پنج سال پیش اعلام کردیم دولت هم مصوب کرد و مجلس مانع شد. " موضوع سوادآموزی، اگر استقلال خودش را داشته باشد ، اگر استقلال اجرایی خودش را داشته باشد وظیفه را به بیرون از حوزه سوادآموزی محول نکند مطمئنا بدون تردید پاسخ خواهد داد . "

هر وسیله ای هدف را توجیه نمی کند. لایحه به مجلس بدهید مجلس مصوب کند.

ما در چهلمین سال به دولت لایحه دادیم دارد بررسی می شود که حداقل در سنین 10 تا 49 ساله سال مسئله اجبار یا ایجاد محدودیت در آن مطرح بشود. پس عدم انسداد ورودی ، اجباری نبودن سوادآموزی . بی سوادی از نظر شما یک معضل اجتماعی هست یا نیست ؟

صدای معلم:

بله. البته الآن کم سوادی معضل بیشتری است تا بیسوادی !

کوثری:

بله. کم سوادی بدتر است. الآن نزدیک بیست میلیون جمعیت در حوزه ابتدایی کم سواد داریم. یعنی سال سوم ابتدایی یا چهارم ابتدایی را گرفته دیگر نیامده است این که سواد نیست ! اقیانوسی است به عمق ده میلیمتر ! معلوم است که بیسوادی اتفاق می افتد.

 یک نکته دیگر که رسانه ها چه نقشی در تبیین اهمیت و ضرورت سواد و سوادآموزی دارند در مضرات و مخاطرات آن ؟

صدای معلم:

نقش بالایی دارند.

کوثری:

دارند اما نقشی ایفا نمی کنند.

صدای معلم :

شما  در این مورد درست می فرمایید . نشست امروز گواه آن بود !

کوثری :

هفته دی ماه که می شود بزرگواری می کنند و اینجا تشریف می آورند .

صدای معلم:

شما دعوت می کنید که می آیند. اگر شما نشست رسانه ای در طول سال بگذارید ممکن است بیشتر بیایند.

کوثری:

ممکن است رسانه ها به ویژه رسانه ملی ما نقش اساسی دارند. دستگاه فرهنگی نقش اساسی دارد. دستگاهی که مخاطب مشترک دارند نقش اساسی دارند. مثل بهداشت و درمان مثل جهاد کشاورزی و خیلی دستگاه های دیگر. آیا مشتری یا افرادی که مخاطب من هستند مخاطب بهداشت و درمان نیستند ؟

 بعضی از مخاطبین من مخاطبان جهاد کشاورزی نیستند یا سازمان های دیگر ؟

 اگر قرار است هم افزایی بشود آنها هم باید نقشی ایفا بکنند. بنابراین چون در این نقش عمومیت ایجاد نمی کند اسم را می گوییم معضل است ولی برای زدودن یک معضل هجمه اجتماعی یا هم افزایی اجتماعی ایجاد نشد که نتیجه اش این است که چرا هنوز پایان ناپذیری و بیسوادی پایان ناپذیر داریم.

 هنوز تا ورودی مسدود نشده قطعا بیسوادی مسدود نمی شود. سرانه سوادآموزی که شما فرمودید ؛ ما هزینه تمام شده را بررسی کردیم هزینه تمام شده ما طبق این جدول می شود . عددی که در سرانه داریم میانگین سرانه سوادآموزی 838 تومان است.

صدای معلم:

پس آمار محاسبه ای من تقریبا درست است. این مبلغ برای شما کفایت می کند؟

کوثری:

بله . کفایت نمی کند به خاطر این که همین را هم که داریم به سختی داریم پیش می بریم. سرانه انتقال 930 هزار تومان است داریم . ششصد ساعت داریم آموزش می دهیم. همان هم به سختی وصول می شود تا پرداخت صورت بگیرد.

صدای معلم:

یعنی تمام سازمان ها به نحوی دچار روزمرگی هستند ؟

کوثری:

نمی تواند روزمرگی باشد. در سوادآموزی روزمرگی نیست. همیشه ابداع داریم. همیشه کار نو داریم. همیشه داشتیم و تا الآن هم داریم. این که آقای خاکسار کتاب های شبکه های مجازی را مطرح کرد می گوید ما بالغ بر پنج هزار عنوان کتاب داریم معنی آن چیست. در همه حوزه ها کار کردیم. حوزه هایی که در حد مخاطب ما باشد. آموزش از طریق تبلت داریم. آموزش مجازی به صورت آزمایشی در دستور کار گذاشتیم داریم اجرا می کنیم. یکی از جوایزی که از یونسکو گرفتیم از همین آموزش از طریق تبلت بود. در سال گذشته جایزه بین المللی گرفتیم. الآن این آموزش ها را داریم.

پیاده سازی و ویرایش : زهرا قاسم پور دیزجی

پایان گزارش/