چند صباحي است كه مساله خشونت در مدارس ايران، كانون توجه رسانه ها، مردم و محافل مختلف قرار گرفته است و خبرهايي با گستردگي عميق رسانه اي در معرض انتشار واقع گرديده و دامنه توزيعي و پخش اخبار به شكلي بوده و هست كه چنين در ذهن ها تداعي مي شود كه خشونت در مدارس ايران به مرز خطرناکي رسيده است و رفتار خشونت آمیز توسط معلمان تبدیل به یک هنجار فرهنگی شده و حتي رفته رفته از معلمان، تصويري از يك شخصيت پرخاشگر معرفي مي شود( البته خشونت هایی که گاها در مدارس در قالب خشونت های فیزیکی و بدنی مشاهده می شود از لحاظ تربیتی و روان شناختی مذموم بوده و نیازمند اقدامات اساسی و فوری می باشد).
در پرداختن به مفهوم سازه خشونت چنين بر مي آيد كه هرگونه رفتاری که با هدف وارد نمودن آسیب به یک یا بیش از یک فرد يا امري صورت گیرد رفتار خشونت‌آمیز نام می‌گیرد و یا اینکه گفته شده که رفتار خشونت‌آمیز به عنوان رفتار تهاجمی فیزیکی عمدی و حتی کلامی در مقابل فرد دیگر تعریف شده‌است. در پرداختن به مفهوم خشونت در هر حال آنچه که از آن برداشت می شود؛ یک شیوه ارتباطی و مقابله ای خشن، ناکارآمد، آسیب رسان و غیر اخلاقی بوده که دو عنصر جریان ارتباطی را(فرد خشونت طلب و فرد قربانی) را در یک چرخه آسیب رفتاری قرار می دهد. در این نوشتار هدف پرداختن به مفهوم خشونت و ابعاد آن نمی باشد؛ بلکه قصد اصلی توجه به این مساله است که آیا خشونت در مدارس ایران تبدیل به یک پدیده شده است؟ آیا معلمان رفته رفته تبدیل به افراد و شخصیت های خشن شده اند؟ آیا تصویر معلمان در ذهن دانش آموزان و خانواده های آن ها به صورت یک کاراکتور خشن تداعی می شود؟
در پاسخ به این مساله که وضعیت خشونت در مدارس ایران چگونه می باشد باید گفت که پاسخ گویی به این سوال مستلزم انجام یک کارپژوهشی منظم با رویکرد کمی و کیفی می باشد که تاکنون چنین فعالیت علمی قابل دفاعی در این عرصه انجام نیافته است؛ اما آنچه که در این میان مهم است توجه به چند واقعیت مهم می باشد که برای علاقه مندان آموزش و پرورش ایران به خصوص کنشگران آن قابل لمس و درک می باشد که در سطور پایین به آن پرداخته می شود:
۱. معلمان نیز مانند همه افراد و گروه های اجتماعی دارای توانایی ها و مهارت های مشخص روان شناختی و نیز ظرفیت های مرتبط با آستانه تحمل و تاب آوری هستند که این خصیصه ها و ظرفیت ها را متناسب با پیشینه های شخصیتی، تربیتی، اجتماعی و حتی شغلی کسب نموده اند که چنین ویژگی هایی متناسب با شرایط زمانی نیز قابل تغییر می باشند.
۲. معلم ها به عنوان افراد کنشگر اجتماعی مانند همه گروه ها و قشرهای اجتماعی متاثر از شرایط و نظام های اجتماعی، فرهنگی، افتصادی و سیاسی هستند که برآیند چنین نظام هایی بر ویژگی هایی شخصیتی و راهبردهای مقابله ای و حل مساله ای آن ها اثر می گذارد.
۳. تامل بر آمار معلمان شاغل در وزارت آموزش و پرورش (نزدیک به یک میلیون نفر)، آمار دانش آموزان (حدود سیزده میلیون نفر) و نیز تعداد واحدهای آموزشگاهی (حدود صدوهفت هزار واحد) مشخص می سازد که با توجه به موارد مورد اشاره در ارتباط با خشونت در مدارس، می توان اذعان نمود که امر خشونت در مدارس ایران به صورت یک پدیده گسترده مطرح نمی باشد.
۴. مساله بسیار مهم در ارتباط با ماهیت کار معلمی و شرایط آموزشگاهی در برگیرنده این واقعیت است که کلاس درس به عنوان نمونه کوچکی از جامعه، معرف رفتارها و شرایط حاکم بر محیط های اجتماعی و خانوادگی می باشد و دانش آموزاننیز با چنین پیشینه های مختلف خانودگی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در مدارس حاضر می شوند و این واقعیت از آن جهت مهم می باشد که وجود شرایط فوق، وضعیت خاصی را در مدارس و کلاس های درس ایجاد می کند، به طوری که خشونت ها و ناهنجاری های مختلف موجود در جامعه و خانواده ها و حتی پیامدهای اختلافات و تعاملات نامناسب خانوادگی توسط دانش آموزان وارد محیط های آموزشی می شود که مدیریت و کنترل چنین محیط هایی، مستلزم مهارت های خاص مدیریتی و صرف انرژی مضاعفی می شود که می تواند شرایط سختی را متوجه متولیان آموزش و پرورش سازد.
۵. رفتار معلم ها به عنوان یک انسان تحت تاثیر عوامل مختلف اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و اقتصادی می باشد که متاسفانه جامعه فرهنگیان ایران در شرایط کنونی از جایگاه اجتماعی و اقتصادی مناسبی در مقایسه با بسیاری از مشاغل دولتی برخوردار نبوده و وجود چنین شرایط نامناسب مرتبط با مسایل اجتماعی و اقتصادی – معیشتی، توانسته وضعیت ناخوشایندی را در این گروه حرفه ای ایجاد کند و نکته بسیار مهم تامل بر این واقعیت می باشد که برآیند رفتار شغلی و آموزشی و تربیتی معلمان علیرغم وجود مشکلات گسترده، ستودنی است که اکثریت غالب معلمان در ارتباط با دانش آموزان از نقش حرفه ای خود غافل نشده اند و بیش از هر گروهی نسبت به مسایل و مشکلات دانش آموزان حساس بوده و با آن ها همدلی و حتی همدردی می کنند .
۶. نکته مهم دیگر در ارتباط با مساله مورد بررسی، توجه به اقتدار معلمان است که وجود چنین اقتداری در کیفیت مدیریت کلاسی می تواند بسیار مهم باشد. متاسفانه در شرایط کنونی بنابه دلایل مختلف، اقتدار معلمان رو به افول بوده و استمرار چنین واقعیتی بر شرایط مدیریت کلاسی تاثیر منفی گذاشته که می تواند روند مدیریت های کلاسی و فرآیندهای آموزشی و پرورشی را با مشکل مواجه سازد.
۷. شاید این جمله تنها توسط یک معلم قابل درک باشد که قسمت عمده ای از پرخاش های معلمان نسبت به دانش آموزان از خصیصه دلسوزی آن ها ناشی شود و اینکه معلمی وقتی مشاهده می کند که دانش آموزش نسبت به آینده خود حساس نبوده و وقتش را به بطالت می گذراند و از دانش آموزان دیگر عقب می ماند؛ در یک چرخه ارزیابی شناختی، آرامش خود را از دست داده و ممکن است وارد یک فاز ناخوشایند رفتاری شود.
۸. باید قبول کرد که در شرایط امروزی، حجم مشکلات رفتاری و سازشی دانش آموزان وارد مرحله حساسی شده و بسیاری از عوامل اجتماعی و نیز شرایط تحولی – رشدی، وضعیت نامناسبی را از لخاظ مدیریت بر رفتارهای دانش آموزان وارد ساخته و کیفیت و کمیت چنین رفتارهایی هر روز وارد مرحله جدیدی می شود و نمودهای چنین معضلی، خود را بیش از هرجایی در آموزش و پرورش و کلاس های درس نشان می دهد و معلمان و مجموعه مدیران مدارس به صورت عمده کانون مواجهه با چنین مشکلاتی می باشند.
9. نکته بسیار مهم دیگر که می بایستی مورد توجه افکار عمومی و نیز تصمیم گیران قرار گیرد؛ خشونت های دانش آموزان و والدین نسبت به معلمان و عوامل مدیریت های آموزشگاهی می باشد که قسمت عمده آن ها در رسانه ها منعکس نمی شود؛ چرا که جامعه فرهنگیان همواره در بسیاری از موارد با نگاه تربیتی و چشم پوشانه به چنین رفتارهایی نگاه می کند که نمونه های خشن آن ها از توهین های کلامی، کتک زدن تا قتل معلمان در سال های اخیر مشاهده شده است.
۱۰. همه ناظران اجتماعی و علاقه مندان به آموزش و پرورش متفق القول هستند که فرهنگیان کشور از نظر جایگاه اجتماعی، اقتصادی و حتی حقوقی با مشکلات گسترده ای مواجه هستند که متاسفانه تاکنون اقدام جدی و بنیادی در رفع چنین مشکلاتی به عمل نیامده که استمرار چنین وضعیتی می تواند شرایط نامناسبی را بر محیط های آموزشی و پرورشی فراهم آورد.
۱۱. ترسیم یک کلاس درس و یا یک محیط آموزشی با تراکم دانش آموزی بیشتر، فقدان زمینه های انگیزش تحصیلی در تعداد قابل توجهی از دانش آموزن به دلیل پایین آمدن منزلت کسب دانش و معرفت در جامعه، وجود تنوع مشکلات رفتاری و ارتباطی در بسیاری از دانش آموزان، گسترده بودن انتظارات حرفه ای و اداری از معلمان، مشخص نبودن فلسفه آموزش و پرورش در نظام آموزشی به صورت صریح و راهبردی، افول اقتدار حرفه ای شغل معلمی در جامعه، سست شدن جایگاه شغل معلمی در جامعه، کاهش ظرفیت های انگیزش شغلی در معلمان به دلیل مشکلات متعدد، ضعیف بودن نظام آموزش های حرفه ای ضمن خدمت در آموزش و پرورش و بسیاری از مشکلات مختلف می تواند شرایط نامناسبی را در مدارس در گستره زمانی آینده ایجاد کند که یکی از نمودهای چنین معضلی، افزایش خشونت در مدارس می باشد.
با توجه به موارد فوق می توان گفت که اولا خشونت در هر شکلی و توسط هر کسی قابل توجیه نبوده و رفتارهای پرخاشگرانه تعداد معدودی از معلمان نیز قابل قبول نمی باشد و بیش از هر چیزی مستلزم بررسی های آسیب شناسی می باشد؛ ثانیا وضعیت خشونت در مدارس ایران در قالب یک پدیده اجتماعی و به صورت جدی قابل تبیین نمی باشد و ثالثا اکثریت فرهنگیان ایران علیرغم شرایط ناعادلانه اقتصادی و معیشتی از نقش های حرفه ای و تربیتی خود غافل نبوده اند.
لذا باید تاکید کرد که هر فرد و یا گروهی که علاقه مند به مسایل آموزش و پرورش و نیز آینده کشور هست باید تمام تلاش خود را در وهله اول در راستای ارتقای جایگاه آموزش و پرورش به خصوص جایگاه خطیر فرهنگیان نماید.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
نظرات بینندگان
با هیچ معیاری نمیتوان این شیوه آموزشی رو توجیه کرد.
به نظر بنده بی قانونی و فشار نیروهای ستادی و اداری برای ارائه کارنامه به ظاهر خوب، باعث تنش میان معلمان و دانش اموزان شده است.
دانش اموزان سر کلاس سیگار می کشند و در اخر کلاس با گوشی خود فیلم مبتذل نگاه می کنند
با معلم که هیچی حتی با پدر و مادر خود هم درگیر می شوند
به هیچ چیزی ارزش و احترام نمی گذارند
اهل نماز یا روزه هم که نیستند
چطور می توان انتظار صبر و تحمل بالا از معلم را داشت
بهتر بود می نوشتید :
خشونت در ایران (واقعیت ها و ادعاها)!
یا
خشونت نوع بشر در جهان امروز و مقایسه با ادوار مختلف
تاریخی!
آیا اصولا خشونتی که نوع بشر نسبت به هم نوع خود اعمال
می کند با سایر درندگان و گزندگان قابل قیاس است یا نه؟