نقش خانواده در شکل گیری شخصیت فرزندان (مدیریت در خانواده)

  اولین و مهم ترین محیطی که شخصیت و شکل گیری رفتارهای فرزندان را پایه ریزی می نماید خانواده است و اساسی ترین دوران رشد شخصیتی و روانی هر انسان دوره کودکی اوست که گذر مناسب از این دوره تضمین کننده رشد تکاملی وی در مراحل بعدی است.
لذا هم سویی و هم عقیده بودن والدین در انتخاب الگوی تربیتی و پرورشی فرزندان، تعارض در انتخاب رفتار فرزندان را به حداقل می رساند.

الگوهای تربیت فرزندان:
خانواده ها را از منظر برخورد والدین با فرزندان می توان به سه گروه کلی تقسیم نمود:
1) خانواده مستبد ( خودکامه)
2) خانواده مداراگر
3) خانواده آزادمنش

1) خانواده های مستبد دارای ویژگی های خاصی هستند از جمله:
- بر رعایت انضباط سخت و مقررات تاکید دارند.
- تنبیه بدنی را مجاز می دانند.
- فرزندان را در تصمیم گیری های مسایل جاری خانواده مشارکت نمی دهند.
- اجرای دستورات را بدون در نظر گرفتن شرایط، از فرزندان انتظار دارند.
- احترام به شخصیت فرزندان را موجب کاهش سلطه والدین می پندارند.
- به احساسات و عواطف فرزندان توجه نمی نمایند.
- اجازه اظهار نظر به فرزندان نمی دهند.

* این گروه خانواده ها ( خانواده های مستبد) فرزندانی که پرورش می دهند عموما دارای ویژگی های زیر هستند:
- احساس حقارت و کوچک بودن می نمایند.
- شخصیت مستقل ندارند.
- از خود باوری و اعتماد به نفس کمتری برخوردارند.
- به توانمندی های خود واقف نیستند.
- افکار منفی نسبت به دیگران دارند.
- دارای روحیه حساس و دوجانبه ( پرخاشگر یا مطیع بی چون و چرا) می باشند.
- کمتر به خود متکی هستند.
- نمی توانند تصمیم بگیرند.
- استعداد و خلاقیت کمتری از خود نشان می دهند.
- از نظر اخلاقی رشد کمتری دارند.
- از انجام یک وظیفه به خوبی برنمی آیند.
- دارای اختلالات روانی خواهند شد.

2) خانواده های مداراگر  دارای ویژگی های زیر هستند:
- فرزندان آزادی عمل دارند به طوری که به هر چه اراده کنند دست می یابند.
- والدین همواره تسلیم خواسته های فرزندان هستند.
- والدین سعی در برآوردن کامل نیازها و خواهش های فرزندان دارند.
- تصمیم ها بر اساس تمایلات فرزندان گرفته می شود.
- ناکامی و محرومیت برای فرزندان وجود ندارد.

*  این گروه خانواده ها( مداراگر)  فرزندانی که پرورش می دهند عموما دارای ویژگی های زیر هستند:
- احترام به والدین نمی گذارند.
- مسئولیت پذیر نیستند.
- وابستگی شدید به والدین دارند.
- از رشد عاطفی و اجتماعی بسیار پایینی برخوردارند.
- هنگام ورود به جامعه پرخاشگرند.
- لوس و ننر پرورش می یابند.
- خود را مهم تر از دیگران پنداشته و دچار خود بزرگ بینی هستند.

 3) خانواده های آزادمنش نیز دارای ویژگی های خاصی هستند از جمله :
- نظارت و کنترل دقیق بر رفتارهای فرزندان دارند.
- در تکریم به فرزندان دریغ ندارند.
- اجازه اظهار نظر و تصمیم گیری به فرزندان می دهند اما به او فهمانده می شود که تصمیم گیری نهایی به عهده خانواده است.
- در امور خانه با فرزندان مشورت می کنند.
- با فرزندان برخورد منطقی و مستدل دارند.
- از تنبیه بدنی پرهیز می کنند.
- فرزندان را با همه نقاط ضعف و قوت آنها مورد پذیرش قرار می دهند.
- همیشه گوش شنوایی برای حرف های فرزندان دارند.
- زمان مناسب برای هر یک از فرزندان در برنامه های والدین وجود دارد.
- به توانمندی فرزندان احترام می گذارند.
- ابراز توجه و محبت به فرزندان دارند.

* این گروه از خانواده ها (آزادمنش) فرزندانی که پرورش می دهند عموما دارای ویرگی های زیر هستند:
- دارای اعتماد به نفس لازم می باشند.
- برای کسب استقلال خود تلاش می کنند.
- دارای خلاقیت، ابتکار و سازندگی هستند.
- برای ارضاء حس کنجکاوی خود انگیزه لازم را دارند.
- می توانند مسئولیت پذیر باشند.
- معمولا تضادی با والدین ندارند.
- نگران و مضطرب نیستند.
- از والدین حرف شنوی لازم را دارند.
- پذیرش احساسات و عواطف دیگرا ن را دارند.
- فردی آرام با خلق و خوی معتدل هستند.

جزء کدامین گروه از خانواده ها ( مستبد ؛ مداراگر ؛ آزادمنش ) هستیم؟

منبع :

نشریه اشاره شماره 1 ؛ تهیه و تنظیم دکتر بابلی بهمئی مدرس دانشگاه و مشاور خانواده