شورای معلمان و نماینده معلمان ؛ ابتذال و روزمرگی ؟!

چهارمین رکن از ارکان و شوراهای مدرسه ، " شورای معلمان " است .

ماده 15 آیین نامه اجرایی مدارس ، هدف از تشکیل  شورای معلمان را چنین بیان می کند :

به منظور بحث و تبادل نظر و هماهنگی در امور آموزشی، پرورشی و اداری مدرسه و تأمین مشارکت معلمان در حسن جریان آموزشی و پرورشی و اداری مدرسه، شورایی به نام شورای معلمان با شرکت همه‌ی معلمان، مربیان و مشاوران مدرسه تشکیل می‌گردد.

برای این شورا ، 17 وظیفه تعیین گردیده است .

ماده 16 از وظایف این شورا اختصاص  به تعیین  " نماینده معلمان " دارد .

مطابق ماده 16 این آیین نامه ، ریاست شورای معلمان به عهده‌ی مدیر و در غیاب مدیر بر عهده نایب رییس است که توسط شورای معلمان تعیین می‌شود.

 مدیر مدرسه مسؤول تعیین دستور جلسات و پی‌گیر اجرای تصمیماتی است که توسط اکثریت اعضای شورای معلمان اتخاذ می‌شود.

همچنین مطابق ماده 17 ، مدیران مدارس موظف‌اند اولین جلسه‌ی شورای معلمان را حتی‌الامکان قبل از بازگشایی مدارس و حداکثر تا ده روز پس از آن تشکیل دهند. جلسات شورای معلمان حداقل هر ماه یک بار تشکیل می‌شود.

به نظر می رسد تاکنون وظایف شورای معلمان مورد آسیب شناسی دقیق و جدی کارشناسان  و حتی معلمان قرار نگرفته است .

غالبا در نخستین نشست شورای معلمان هر مدرسه " نماینده معلمان " آن واحد آموزشی مشخص می گردد .

نماینده معلمان در « شورای مدرسه » ، « انجمن اولیا و مربیان » و « شورای مالی مدرسه » حضور دارد .

مطابق ماده 87 آیین نامه اجرایی مدارس  ؛ شورای مالی مدرسه در هر سال تحصیلی با عضویت رییس انجمن اولیا و مربیان، نماینده‌ی شورای معلمان و مدیر مدرسه تشکیل می‌شود و باید اسناد هزینه به امضای اعضای شورای مالی برسد.

باز هم مطابق ماده 88 ، برداشت از حساب مدرسه با دو امضا از سه امضای شورای مالی مدرسه (امضای مدیر و یک نفر دیگر از اعضای شورای مالی مدرسه) صورت خواهد گرفت و اعضای شورای مالی در مقابل انجام هزینه‌ها مسؤولیت مشترک خواهند داشت.

همچنین در نشست هایی که در  مناطق ، نواحی و حتی ادارات کل آموزش و پرورش با دعوت از نمایندگان شوراهای معلمان مدارس انجام می شود ؛ جایگاه حقوقی و واقعی نماینده شورای معلمان بیش از پیش مشخص می شود .

چگونگی انتخاب " نماینده معلمان " نیز خود محل بحث و واکاوی است .

با وجود اهمیت مهم این جایگاه ؛ به نظر می رسد معلمان چندان جایگاه و اهمیت آن را جدی نگرفته اند .

در واقع ، « نماینده شورای معلمان » عصاره و نماینده افکار عمومی و وزن یک واحد آموزشی است .

شخصیت ، سواد و وزانت فردی که در این جایگاه قرار می گیرد می تواند آن را مهم و راهبردی و یا آن را کاملا فرمایشی و بی اثر کند .

بسیار کم اتفاق می افتد افرادی که نامزد این جایگاه می شوند برنامه ای برای حل مشکلات و معضلات آن واحد آموزشی داشته باشند .

در نظرات و گفت و گوهای مبادله شده میان همکاران ،  آن چه بیش از پیش مورد توجه قرار می گیر میزان ساعات اشتغال به کار یک همکار در مدرسه است .

غالبا رقابتی جدی میان معلمان در این زمینه دیده نمی شود و نوع برخورد و قضاوت های سطحی برخی از معلمان ، جایگاه واقعی  " شورای معلمان " و " نماینده معلمان " را به ابتذال کشانده است !

حتی مشاهده شده است که در برخی مدارس به جای رای گیری با برگه؛ مدیر مدرسه فردی را پیشنهاد داده و بقیه با ذکر یک صلوات ، نماینده شورای معلمان مدرسه را مشخص کرده اند !

آری !

برخی اوقات ، معلمان خودشان و با رفتارشان ، جایگاه بی بدیل خود را در میان دانش آموزان ، اولیاء دانش آموزان ، مدیر و کادر اجرایی مدرسه و نیز مسئولان آموزش و پرورش تنزل داده اند !

در انتخابات نماینده شورای معلمان یک جور " رودربایستی " میان معلمان وجود دارد .

فرهنگ غلط سازمانی که متاسفانه به صورت یک "نرم و رویه " در مدارس حاکم شده است وظایف این جایگاه مهم را در حد " تنظیم کننده صبحانه همکاران و ناقل پیشنهاد معلمان به مدیر " و یا بحث در مورد " کم و زیاد بودن ساعات زنگ تفریح و زنگ چهارم و... " تقلیل داده است !

روال برگزاری یک جلسه شورای معلمان معمولا به شرح زیر است :

ابتدا مدیر مدرسه، سپس معاونین و مشاوران مسائل و انتظارات خود را بیان می کنند .

این وضعیت غالبا حدود دو سوم وقت جلسه را می گیرد .

با توجه به ساعت تعطیلی مدرسه ، زمانی که نوبت به معلمان می رسد برای صرفه جویی در زمان و این که بحث به درازا کشیده نشود ، معلمان با عرض یک سلام و تشکر از دیگران ، نوبت را به فرد دیگری می سپارند و پایان !

به دلایل مختلف ، بحث های جدی در این شورا مطرح نمی شود .

دیده شده است که برخی از معلمان انتقادات و سخنان منطقی خود را در جلسه مطرح نمی کنند اما پس از جلسه و در روزهای بعد شروع  به نقدهای در گوشی و به اصطلاح " خاله زنک بازی " می کنند .

شورای معلمان محلی برای بیان نقدها و دیدگاه های معلمان در مورد مشکلات مختلف آن مدرسه  و یافتن یک راهکار جمعی برای آن ها است .

اگر قرار است تحول جدی در جایگاه " مدرسه " و نیز " معلمان " صورت گیرد باید از ارکان آن که یکی از آن ها " شورای معلمان " هر مدرسه است آغاز شود .

درست است که مدیر مدرسه مسئول تعیین دستور جلسات است اما معلمان می توانند موضوعات مهم و قابل طرح هر مدرسه را به مدیر پیشنهاد کنند .

مطابق ماده 16 آیین نامه ، مدیر مدرسه پی‌گیر اجرای تصمیماتی است که توسط اکثریت اعضای شورای معلمان اتخاذ می‌شود.

بر این اساس ، معلمان موارد مصوب در هر نشست را باید از مدیر بخواهند و مدیر مدرسه نیز باید در برابر آن پاسخ گو باشد .

برای دیده شدن در سلسله مراتب اداری و سازمانی وزارت آموزش و پرورش ، نخست باید معلمان خودشان و سپس شورایشان را جدی بگیرند .

با تعریف و تعارف در جلسات نمی توان هویتی برای شورای معلمان مدرسه مشخص کرد .

پیشنهاد نگارنده به همه معلمان کاندید نمایندگی شورای معلمان آن است که قبل از همه « آیین نامه اجرایی مدارس » را با دقت مطالعه کنند .

نهادهای تصمیم گیری در وزارت آموزش و پرورش مانند شورای عالی آموزش و پرورش و نیز نهادهای قانون گذاری که مهم ترین آن مجلس و کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس است باید جایگاه مشورتی و حتی نمایشی این شورا را در فرآیند تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های آموزش و پرورش ارتقا بخشند .

یکی از موارد مهم در این زمینه می تواند انتخاب یک نفر و حتی بیشتر در شورای عالی آموزش و پرورش به نمایندگی از سوی نمایندگان معلمان مدارس سراسر کشور باشد .

بدون تردید ، نگاه جدی ، مستمر و مطالبه محور معلمان در قالب نهادهای انتخابی مانند شورای معلمان می تواند منزلت  آنان را به طور قابل ملاحظه ای ارتقا و بهبود بخشد .