" فقر کتاب " در مدرسه های ایران همچنان بیداد می کند

چندین سال است که از ساخت مدارس نوین در ایران می گذارد و چندین سال است که انقلاب اسلامی در ایران اتفاق افتاده است. اما چرا ما همچنان در بحث کتاب آن هم در مدارس زیر خط فقر مطلق قرار داریم؟

آیا از مدارس و آموزش و پرورشی که کتاب در اولویت نیست جامعه ای کتاب خوان و اندیشه ورز شکل می گیرد؟

آیا متولیان آموزشی ایران ، اهمیت وجودی کتاب را می دانند؟

آن قدر وضع کتابخانه های مدارس ایران تاسف بار است که حتی بیان و نوشتار پیرامون آن دردناک می نماید. مدارس و سیستم آموزش و پرورشی داریم که کتاب در آن جایگاهی ندارد و تنها یک سری کتاب های درسی برای انتقال ربات وار مطالب مشخصی به دانش آموزان استفاده می شود، به عبارتی هیچ گونه تلاش خاصی برای ارزش کتابخوانی انجام نمی گیرد. انسان ، مدرسه و کتاب ، این سه کلمه یا مقوله مرتبط در جامعه انسان ها منجر به رشد جامعه انسان ها شده است اما هر کدام از این مقولات به طور جداگانه قابل بحث می باشد و به عبارتی می توان هر کدام را جداگانه بررسی کرد که معنای مورد تصور ما از آن ها چه می باشد تا فهم درستی از اهمیت وجود کتاب در مدرسه داشته باشیم.

کتاب

درابتدای کلام، لازم می نماید که خود کتاب از نظر وجودی و هویتی بررسی شود تا مشخص گردد که آیا کتاب های درسی یا هر کتابی را می توان در مقوله کتاب گنجاند؟

  آنچه از تعاریف بر می آید تعریف دقیق و مشخص و مورد قبول همگان وجود ندارد . به طور کلی به نوشته ای که از صفحات مشخص و به هم متصل و منظم که محتوای هدفمند دارد می توان نام کتاب را برداشت کرد پس کتاب درسی یک کتاب است. اما آیا در ارزش گذاری محتوایی کتاب ها همه کتاب ها به یک شکل می باشند؟    

از نظر ارزش گذاری انواع مختلف کتاب چه از نظر تاریخی و محتوایی و کارکردی و ... وجود دارد، و اگر بخواهیم کتاب های درسی را نسبت به کتاب های دیگر ارزش گذاری کنیم می توان با توجه به ساختار محتوایی، پدیدآورندگان، دست چندم بودن مطالب آن، و چیده شده بودن محتوا بر اساس یک سری ایدئولوژی و همچنین از شکل و شمایل به دلیل ظاهری تکراری و جلدهایی نازیبا و یا تکراری و موارد دیگر مانند تقسیم بندی محتوایی و دقت و غیرجذاب بودن این نوع کتاب را در سطح بسیار نازلی قرار داد و می توان این نوع کتاب ها را کتاب های اجباری همگانی ایدئولوژیک دانست که ممکن است افراد یک جامعه به اجبار آن را دردست بگیرند و کتابی که به اجبار در دست گرفته شود هر چند منافعی متصور باشد باز هم می توان گفت این کتاب ها از بسیاری جهات نمی توانند یک کتاب خوب یا حتی قابل قبول باشند و برای فهم این موضوع به این نکته توجه کنید که اگر در یک کتابخانه چنین کتاب هایی باشند مردم و کودکان و یا همان دانش آموز و دانشجو به چه میزان برای آن ها ارزش قائل شده و توجه می کنند و به اختیار برداشته و می خوانند؟

تا اینجا تا حدودی ارزش کتاب های درسی دیکته شده را مورد بررسی قرار دادیم اما هدف از این ارزش گذاری این بود که بدانیم و در نظر بگیریم که کتاب های درسی اجباری نمی توانند به معنای واقعی دانش آموز و انسان را با مقوله ارزش کتاب و لذت کتابخوانی همخوان کنند و حتی ممکن است نتیجه عکس از این کتاب های اجباری حاصل گردد.

در نتیجه یا باید روند کتاب های درسی در مدارس تغییر کند و آزادی انتخاب کتاب به معلم و دانش آموز داده شود و یا اینکه در کنار چنین کتاب هایی، کتاب های پرمحتوا و اصیل و زیبا و متنوع در جلوی چشم افراد باشد تا بتوانند شکل های مختلف و محتواهای گوناگون کتاب را دریابند. مدارس و سیستم آموزش و پرورشی داریم که کتاب در آن جایگاهی ندارد و تنها یک سری کتاب های درسی برای انتقال ربات وار مطالب مشخصی به دانش آموزان استفاده می شود، به عبارتی هیچ گونه تلاش خاصی برای ارزش کتابخوانی انجام نمی گیرد.

پس تا اینجا مشخص شد که کتب درسی نمی توانند به معنای واقعی جایگزین همه کتاب ها گردند و سطح نازلی از کتاب می باشند و این سطح نازل کتاب ها باعث کتاب زدگی کودکان و نوجوانان می گردد.

همان طور که گفته شد یکی از راه های برون رفت از سطح نازل کتاب های درسی و روند آن، وجود کتاب های متنوع و اصیل در کنار دانش آموز می باشد به طور مثال وقتی معلم در کتاب فارسی به درس های مرتبط با شاهنامه یا مثنوی معنوی و یا بوستان و ... می رسد لازم است از همان کتاب ها حداقل یک نمونه در مدرسه وجود داشته باشد و در دیگر کتاب ها و درس ها نیز به همین شکل.

اما با وجود اهمیت وجود کتاب های مختلف و اصیل مرتبط با درس های دانش آموزان در مدرسه به وضوح می بینیم که چنین اتفاقی در مدارس ما نیفتاده است و کتب درسی تنها کتاب آموزشی می باشد که ربات وار باید خوانده شده و به پایان رسانده شود.

آمار هایی در رابطه با وجود کتابخانه در مدارس وجود دارد که بسیار فاجعه بار و دردناک هست و علاوه بر این، همان مقدار کم کتاب هایی که در مدارس است در سطح بسیار نازل و غیر مرتبط با درس ها می باشد به طور مثال کتاب هایی که در مدارس ابتدایی هستند اکثرا کتاب های مذهبی و یا داستانی کودکانه می باشند آن هم کتاب های با محتوا و نویسنده ضعیف. ( برای اطلاعات بیشتر به این لینک مراجعه کنید : https://b2n.ir/x07992  )

بی توجهی به مقوله کتاب در واقعیت امر

بگذارید تا شمه ای از میزان توجه مسئولان به این موضوع را نشان دهم. نگارنده این متن، چند ماه قبل یک نامه اتوماسیونی برای رئیس اداره منطقه فرستاد؛ با مضمون تهیه کتاب برای مدارس که مورد توجه قرار نگرفته و بلافاصله بایگانی گردید. سپس بار دیگر همان نامه اتوماسیونی برای تهیه کتاب به رئیس اداره کل استان فرستاده شد که او هم فرستاد برای معاون فرهنگی و سپس آنجا بایگانی گردید.

در مدرسه نیز بارها از مدیر خواسته شد که هزینه چند کتاب برای مدرسه را تقبل کنند که اصلا توجه نشد و همچنین تلاش های دیگر نگارنده بر این موضوع به هیچ راهی منتهی نگردید. انگار کتاب در این ارگان آموزشی که بر ستون های کتاب پایه گذاری شده است؛ هیچ گونه اهمت خاصی ندارد.

این بی توجهی به موضوع کتاب در مدارس و این سیستم آموزشی چنان هست که کارکرد این سیستم را مسخ کرده و با بحران هویت مواجهه می کند.

اگر این سیستم یک سیستم آموزشی است یکی از مهمترین و یا حتی مهمترین رکن آن در آموزش و تربیت بحث کتاب و کتابخوانی است و چون هیچ کس توجه چندانی به این موضوع ندارد می توان گفت این سیستم یک سیستم آموزشی نیست ؛ ممکن هست نام های دیگری بر آن نهاد؛ اما یک سیستم آموزشی با این تعریف نمی باشد؛ ممکن است یک سیستم مغزشویی یا سیستم اجباری و ... نامید.

پس نگارنده از جامعه و دولت می خواهد که با توجه به این موضوع، نام دیگری برای وزارت آموزش و پرورش ایران در نظر بگیرند.

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید