شاخص های نیاز در آموزش و پرورش و 35 سالی که بیهوده سپری شد ؟!

مقدمه
سال تحصیلی دیگری در حال آغاز است و فرهنگیان همچنان سوار بر مَرکب وعده و وعید ، سردرگم و مستأصل و نومید ، با دلسردی وصف ناپذیر منتظر شروعی دیگر اما خیلی شبیه به سنوات قبل هستند. هر آغازی به انرژی و پتانسیل بیشتر و تازه و چندوجهی نیاز دارد تا افراد بتوانند به تکرار مکرّات نیفتند و یا قادر باشند نگاهی نو به مسایل و جوانب شغلی خود داشته باشند. مهر ماه این سالها دیگر کمتر رنگ و بویی از شور و نشاط دارد چون مشکلات و معضلات وزارتخانه بسیار بیشتر و عمیق تر از نگاه سطحی و گذرای عده ای مسئول و غیرمسئول است.

افزایش شدت فقر و بازگشت به مدارس دولتی !
در خبرگزاری تسنیم مطلبی با این عنوان درج شده است :
" در حالی که هم اکنون در شهر تهران کوله ‌پشتی ۷۰۰ هزار تومانی و مدادرنگی ۲۰۰ هزار تومانی به فروش می‌ رسد در مناطق محروم کشور پرداخت ۱۶ هزار تومان بابت هزینه کتاب‌های کلاس اول دبستان برای خانواده دانش‌آموزان معضل است ! "
که برای همین علت و بسیار دلایل دیگر کودکان جذب آموزش نمی شوند و یا بعد جذب در مدتی کوتاه ، ترک تحصیل می کنند . این واقعیت تلخ جامعه ای است که در اوج تضاد طبقاتی در تمامی ابعاد اعم از آموزش و فرهنگ و اقتصاد ، مردمان آن ناباورانه به فاصله های دور از هم می نگرند. دارایان در ریل افزونی و توانمندی و نداران در ریل ناتوانی و نقصان .
اما هر واقعه ای تلخ ، گاهی اثرات ناخواسته مثبتی هم برجا می گذارد و نتیجۀ چنین شکافی ، افزایش گرایش مردم به مدارس دولتی است ! در حالی که ریاست جمهور سعی بر حذف مدارس دولتی دارند ، شواهد موجود در سطح جامعه و برخی از سایت ها ، بیانگر گرایش طبقات متوسط و متوسط رو به پایین به مدارس دولتی است. هر چند که بیم آن می رود برای جلوگیری از این عقب گرد ، هزینه و یا شهریه مدارس دولتی نیز افزوده شود، اما باید بسیار دقیق بود که این حرکت باعث کاهش کیفیت شدید آموزشی نگردد.
آموزش و پرورش ایران همچون کشتی سوراخ شده است که وقتی کف دست یا پای خود را روی یکی از آنها می گذاری تا آب وارد کشتی نشود که مبادا غرق شوید ، از سوراخ های دیگر آب وارد کشتی می شود و شما فقط وقتی شانس زنده ماندن خواهید داشت که شنا کردن بلد باشید البته اگر کوسه و نهنگی در اعماق آب به سوی شما در حرکت نباشد. آری سوراخ های کشتی آموزش و پرورش ، تهدید جدّی برای تداوم حیات آن است چون بیشمارند.

معجزه وزیر
میرزایی وزیر آموزش و پرورش گفت : " مقداری کسری در مورد نیروی انسانی وجود داشت که خوشبختانه با تمهیدات و توافقی که با ادارات کل استان‌ها به عمل آمده ، مشکل کمبود نیروی انسانی تا ابتدای مهر ماه حل می‌شود." (1)
راستی یا معجزه گر هستید و یا بسیار خوش بین. مگر کسری بودجه است که در عرض یک هفته مشکل حل شود ؟ هر چند که حل این مهم نیز برای وزرات آموزش و پرورش محال است ، اما شما چگونه و با چه شگردهایی کمبود معلم در دوره های مختلف آموزشی را تأمین خواهید نمود؟
آن هم تا مهر ماه یعنی کمتر از یک هفته ؟ ظاهرا کودتایی فرهنگی بی سرو صدا علیه من معلم ، صرفا با نام تأمین نیرو به هر بهایی در راه است.

چند مصداق عینی از کمبود شدید معلم به روایت معاونان
اخبار کمبود نیروی انسانی و یا معلم در آموزش و پرورش متفاوت ، متناقض و غیرشفاف است . اما به چند مورد اشاره می نمایم:
رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی گفت: حدود ۴۴ هزار و ۶۰۰ نفر بازنشسته داریم که امسال از سیستم خارج می‌ شوند . ۶ هزار و ۶۰۰ نفر معلمی داریم که به دلیل افزایش جمعیت دانش آموزی مورد نیاز است جمع این ها بیشتر از ۵۰ هزار نفر کمبود معلم می‌شود.(2)
( 103 هزار کمبود معلم در این دوره وجود دارد )

" سونامی بازنشستگی و کمبود معلم در آموزش و پرورش چند سالی است که در صدر اخبار این وزارتخانه قرار دارد. البته مسئولان آموزشی برای این موضوع راهکارهای بسیاری را در نظر گرفته‌اند، آنها درباره ردیف استخدام رسمی از طریق سازمان برنامه و بودجه، دانشگاه فرهنگیان یا به شکل آزمون آزاد صحبت‌هایی را انجام داده‌اند و در سوی دیگر معاونان وزیر آموزش و پرورش برای خروج از بحران کمبود معلم خبرهایی از خرید خدمات آموزشی و یا افزایش سن بازنشستگی تا 35 سال داده‌اند. به گزارش ایسنا ، علی الهیار ترکمن با اشاره به ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری ، تأکید می‌کند: " روال بازنشستگی فرهنگیان مطابق سنوات قبل است و در صورت تمایل اشخاص و نیاز دستگاه با رعایت شرایط سنی ، همکاران می‌توانند تا ۳۵ سال ادامه خدمت دهند. همچنین ساماندهی نیروی انسانی برای مهرماه ۹۸ شروع‌ شده است ، شمار فارغ‌التحصیلانی که به ما می‌پیوندند ، حق‌التدریس‌ها ، رسمی و پیمانی‌ها، سربازمعلم‌ها و خرید خدماتی‌ها نیز مشخص است و بر اساس سازوکارها به تفکیک هر استان جلساتی برگزار و موارد را مطرح می‌کنیم که با بررسی‌های انجام‌ شده برای مهرماه ۹۸، 18 هزار ورودی دانشجو معلم و سه هزار و 500 سرباز معلم خواهیم داشت." ( 3)

"چهاربند در خصوص وضعیت کمبود نیرو گفت : 35 سال است که در آموزش و پرورش با شاخص‌های نیاز توافق نکرده‌ایم و این دولت و آن دولت ندارد. مشکل ما در آموزش و پرورش این است که مسائل را با عینک سیاسی می‌بینیم و باید فارغ از گرایش‌های حزبی و سیاسی به نیازهای این دستگاه توجه داشت. برخی دوستان سفارش می‌کنند برخی از این آمارها را نگویید اما چرا نباید بگوییم باید واقعیت‌های آموزش و پرورش را شفاف بگوییم اگر قرار است 370 هزار نفر تا سال 1400 بازنشسته شوند اقتضائات تأمین آن بر عهده ما نیست و این افراد به حجم بار صندوق بازنشستگی اضافه می‌شوند از سوی دیگر استخدام نیروی جدید بار مالی را به همراه خواهد داشت.
چهاربند افزود: چگونه می‌ شود با تعدیل شاخص‌ها و نیازها انتظار کیفیت را داشت و این زنگ خطر است و دیگر نمی‌پذیریم که بحران کیفیت را به ما هشدار دهند و آستانه تحمل را طی کرده‌ایم و هیچ دستگاهی نمی‌تواند 194 هزار نفر کمبود نیرو را از داخل خود تأمین کند. اگر قرار است الکترونیکی کردن خدمات بدنه دولت را کاهش دهد این مسئله در آموزش و پرورش نمی‌تواند اتفاق بیفتد و آموزش الکترونیک نمی‌تواند جای آموزش معلم را بگیرد. (4)

وقتی کمبود معلم در آموزش و پرورش هست این موضوع به طور مستقیم و غیرمستقیم به من معلمی که کلاس درس می روم نیز مربوط است. معلم این سرزمین دهه هاست که با وعده سرخرمن ، سرپا و دلبسته به امید واهی ، عمر سپری می سازد. ماه دیگر ، مهری دیگر ، سال جدید، این ماه ، این هفته ، آخر شهریور ، اول مهر ماه و...... این ها برچسب هایی از رؤیای وزرای دیروز و امروز است. این وزرا تصور می کنند که تنها درد و مصیبت معلمان زیر فقر قرار گرفتن آنهاست لذا این واقعیت را مستمسک گفته ها و وعده های خویش می سازند. بله، من معلم در قعر خط فقر به طور معجزه آسا اما با فلاکتی وصف ناپذیر پایان امروزم را به آغاز فردا پیوند می دهم. اما طرح ها و قوانین تحمیلی به من معلم از قد و اندازۀ شرح وظایف شغلی ام بسیار بالاتر رفته است. حل کمبود معلم توسط وزیر پس از 11 روز از آغاز وزارت و اتحاد ایشان با مدیران کل سراسر کشور ، یعنی تحمیل طرح معلم تمام وقت ، استخدام اشخاصی که سلسه مراتب معلم متخصص را طی نکرده اند و افزایش سن بازنشستگی تا 35 سال خدمت. من معلم موظف به تدریس بیش از 24 ساعت نیستم حال به طور اختیاری یا اجباری . مشکلات این وزارتخانه آنقدر زیاد و جذابیت آن کم است که مدت خدمت یک معلم به ده سال نرسیده ، شروع به شمارش معکوس و انتظار پایان مدت خدمت می رسد و شما قصد دارید به این شکنجه 5 سال دیگر بیفزایید بدون هیچ نوع تغییر خوشایند برای معلمان . هر چند که استاندارد جهانی سن اشتغال مابین 14 تا 64 سالگی است ، اما آیا برای من معلم دیگر استانداردهای لازم برای تداوم شغل صِدق می کند؟ همچون رضایت شغلی ، داشتن قدرت پس انداز، همسنگی درآمدم با وکلا و پزشکان ، برخورداری از رفاه اجتماعی ، تأمین و برخورداری از امکانات بهداشتی و سلامتی ، تضمین آیندۀ فرزندانم و....

باید قبول کرد که نمی توان کمبود نیرو را از داخل وزارتخانه تأمین نمود. نیروی جدید باید از بیرون و به غیر از شاغلین موجود به آموزش و پرورش وارد شود. راهکار اصلی برای این مهم فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه های سراسری است . اگر قرار بود نیروهای فعلی اعم از سربازمعلم ها و حق التدریس ها و آموزش دهندگان نهضت سواد آموزی و..... این کمبود را جبران کنند تاکنون می بایست اجرایی می شد. پس اما و اگرها وقتی چنین اجازه ای را نمی دهند شما چگونه یک دفعه همه چیز را کون فیکون می نمایید و در عرض یک هفته باقیمانده به مهر ، کسری نیرو را جبران می سازید.؟ ذات و ماهیت یک چیز یا خوب است یا بد ، نمی توان عیار آن را به نسبت آرا و نظرات وزرا ، تغییر داد. اگر مثلا نیروهای حق التدریس و نهضت برای آموزش و پرورش مقبولیت دارد ، یک بار برای همیشه بعد 4- 5 سال هر یک از آنها را استخدام نمایید و به تأمین نیرو از این دو کانال و یا کانال های دیگر ، صورت قانونی بدهید تا همه را از بلاتکلیفی برهانید و یا همچنان به دادن شعار قداست کلاس و مدرسه و مهارت و تخصص معلم ادامه دهید. در هر حال موجه و غیرموجه ، آموزش و پرورش را از این بلاتکلیفی بدون راهکار رهایی دهید و با افزایش مدت خدمت معلمان و یا تثبیت طرح معلم تمام وقت به صورت اجباری ، نارضایتی شغلی را تعمیق نبخشید.

قداست قانون به عدالت و قدرت تعمیم آن بستگی دارد ، قانون وقتی چنین توانی ندارد بر طبق نظر شخص وزیر یا اجرا می شود و یا کنار گذاشته می شود. یک بار برای همیشه کانال های مجاز تربیت و جذب و استخدام نیروی انسانی در آموزش و پرورش را تعریفی قانونی نمایید تا از اِعمال سلایق فردی و مقطعی در امان بماند. هر حرکت سلیقه ای آسیب جدّی و عمیق بر پیکر آموزش و پرورش و بر تمامی اجزای آن وارد می سازد. عدم تعادل نظام آموزشی از مجموع حرکت های ناصحیح نتیجه می شود و اثرات سوء آن در کل جامعه نمایان می گردد. قربانی ساختن یک بخش برای حل ظاهری بخش دیگر یعنی ماندگاری و رسوب مشکلات حل نشده. زمان برگزاری آزمون استخدامی اوایل خرداد ماه است که با مشخص شدن نتایج تا آخر آن بتوان طی سه ماه تابستان به طور فشرده دوره های آموزشی لازم را برای معلمان جذب شده برگزار کرد. یک آمادگی اولیه برای شروع سالتحصیلی و مابقی دوره ها در ادامه ارائه گردد. این که یک فرد فقط با شرکت در یک آزمون ورودی بتواند معلم شود به قابلیت های فردی و میزان علاقه و استعداد او بستگی دارد و تضمینی برای این ریسک بجز تفاوت های فردی ممتاز ، وجود ندارد.

جناب وزیر ،
راه حل شما برای رفع کسری نیروی انسانی از حیث کمی و کیفی تا چه میزان به ساختار بیمار و نحیف آموزش و پرورش آسیب خواهد رساند؟ ترکیب و تداخل مشکلات به منزلۀ حل آنها نیست ، برعکس این امر موجب پیچیدگی و غامض شدن موارد است . فراموش نکنیم که معلم لیدر آموزشی - پرورشی کودکان و نوجوانان در کلاس درس و مدرسه هست ، شما از لحاظ سلسله مراتب ، مافوق من معلم هستید اما قدرمسلم می بایست قوانینی برتر از شما هم وجود داشته باشد که بتواند با حدود و ثغور خود از من معلم در داخل قلمرو سرزمینی حمایت کند و حافظ منافع شغلی و حرفه ایم باشد و به تعبیری دیگر منافع من در این جامعه چیست و نگهبان آن کیست ؟


1) پورتال آموزش و پرورش . کد خبر : 917637 . 20 شهریور 1398.
2) خبرگزاری میزان . کد خبر : ۵۲۲۲۹۰ . 17 خرداد 1398.
3) کمبود 103 هزار معلم در دوره ابتدایی اول خرداد 1398 . شناسه خبر: 473045 . گزارش ایران.
4) https://tn.ai/1711436. خبرگزاری تسنیم .

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید