کنکور، خود ارزیاب نظام آموزشی ایران

  کنکور امسال با اعلام نتایج اولیه و رتبه های داوطلبان شرکت کننده وارد فاز انتخاب رشته گردید.
آمار و ارقام منتشر شده از مولفه های کنکور امسال، بیش از آنکه نشان از سیستم آموزشی پویا و رشد یافته داشته باشد، بر بیمار بودن این نظام آموزشی، صحه می گذارد.
کنکور را می توان یک ابزار برای راهیابی داوطلبین به سیستم آموزشی دانشگاهی در کشور در نظر گرفت. ولی اگر بیشتر بنگریم و نیک تامل کنیم، می توان با آمار و ارقام منتشر شده، فرضیه های پژوهشی گوناگونی را برای کنکور به عنوان یک مقوله اجتماعی، فرهنگی و آموزشی قلمداد کرد و در بعد آموزشی به  کنکور به عنوان یک "خودارزیاب نظام آموزشی ایران" نگریست.
به دیگر سخن: " کنکور، ارزیاب کلیت نظام آموزشی  ایران است ."

در ذیل سه مقوله پنهان شده در آمار کنکور امسال را مورد بحث قرار می دهیم:
کنکور، خودارزیاب "عدالت آموزشی"
بررسی تاریخ نظام هاي آموزش و پرورش دنیا نشان می دهد که عدالت و عدالت محوري همواره یکی از دغدغه هاي مسئولان تعلیم و تربیت بوده است.
اگر نظام آموزشی را یک سیستم که داراي ورودي(اعم از دانش آموز، معلم، منابع مالی و ...) و خروجی، و فرایندي که در محیط و براي محیط فعالیت می کند در نظر بگیریم، در برقراري عدالت باید نگاهی کلان به همه این اجزاء وجود داشته باشد و بر اساس عدالت گزینش شده باشند؛ فرایندهاي برنامه درسی، مدیریت آموزشی و ارزشیابی تحصیلی عادلانه باشد و همچنین اصل رعایت عدالت در رابطه ي نظام آموزشی با محیط اجتماعی، اقتصادي و سیاسی مدنظر قرار گیرد.
راولز، فیلسوف معاصر آمریکایی دو اصل بنیادي را براي طرح جامعه مورد نظر خود پیشنهاد می کند. در عدالت مورد نظر راولز، شرایط باید به گونه اي سامان یابد که : نظام آموزشی ایران در برنامه هدایت تحصیلی دانش آموزان عملکرد ضعیفی داشته است .

- نخست: هر شخصی داراي حقی برابر براي بیشترین آزادي اساسی سازگار با یک آزادي مشابه براي دیگران است (اصل آزادي)
-  دوم: نابرابري هاي اجتماعی و اقتصادي جامعه که همواره گریزناپذیرهستند، بیشترین منفعت را براي کم بهره ترین افراد به وجود آوردند و مزیت حاصل از مناصب و مراتب مبتنی بر نظام فرصت هاي برابر باشد (اصل برابري)

در مورد مولفه های عدالت آموزشی، مقالات و پژوهش های بسیاری وجود دارد ولی با نگاهی به آمار منتشر شده پس از کنکور، نتیجه فعالیت های صورت گرفته در مقوله عدالت آموزشی را زیر سئوال خواهد برد.

صحبت های پدر ایزدمهر احمدی نژاد، رتبه یک رشته علوم تجربی در کنکور سراسری امسال بسیار جای تامل دارد :
پسرم دوران راهنمایی را در مدارس تیزهوشان و دبیرستان را در مدرسه غیرانتفاعی گذرانده است.
شهریه سال آخر ۲۰ میلیون تومان و ۲سال قبل آن ۱۲ میلیون تومان بود.
جالب است که برنامه های مسئولین وزارت آموزش و پرورش، نشان از دور شدن از برنامه های عدالت آموزشی دارد.
هر چند هر از چندگاهی وزیر و دیگر ارکان وزارتخانه، از تعدیل و حذف مدارس ویژه و خاص صحبت می کنند، ولی در عمل، رفتار ایشان به گونه ی دیگر است.
چندی پیش فاطمه مهاجرانی، رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان گفته بود:
چارت نیروی انسانی در مدارس استعدادهای درخشان مانند نیروی عادی دیده شده که بسیار ضربه زننده است. معلمان متعلق به ما نیستند و یکی دو سالی اینجا می‌مانند و بعد جابه جا می‌شوند و به مدارس دیگر می‌روند.
باید دبیران متخصص در حوزه آموزش تیزهوشان داشته باشیم. این مسیر آغاز شده و امیدواریم شاهد تربیت معلمان تیزهوشان در دانشگاه فرهنگیان در آینده نزدیک باشیم.
تعارضات در رفتار و عمل مسئولین رده بالای آموزش و پرورش در مورد مدارس ویژه نظیر سمپاد، نمونه دولتی و ...، در چند سال اخیر موجب گردیده تا اکثریت قریب به اتفاق خانواده ها در پی ورود فرزاندانشان به این مدارس باشند و خواسته و ناخواسته در دام تبلیغات اقتصادی موسسات آموزشی قرار بگیرند.

کنکور، خود ارزیاب "هدایت تحصیلی"
تحولات ناشي از انقلاب صنعتي نقش ديرين آموزش و پرورش را به كلي دگرگون ساخت و در برنامه ها، محتواي درسي و روشهاي آموزش، تغييرات بنيادين به وجود آورد كه مهمترين آنها همگاني شدن آموزش و پرورش، طولاني شدن مدت تحصيل، ايجاد رشتههاي متنوع تحصيلي و اجراي برنامه هاي مشاوره و راهنمايي در مدارس بود.

راهنمايي تحصيلي را مي توان به عنوان فرآيندكمك به دانش آموزان براي انتخاب رشته تحصيلي مناسب براساس شناخت استعدادها و توانايي هاي خود و امكانات و شرايط محيطي تعريف كرد. تصميم گيري دانش آموز براي انتخاب رشته تحصيلي بستگي به سه دسته اطلاعات ، توانايي هاي شخصي، ويژگي هاي رشته هاي تحصيلي موجود و ارتباط رشته هاي تحصيلي با حِرَف و مشاغل آينده دارد. هر اندازه شناخت دانش آموز از اين سه دسته عوامل واقعي تر و دقيق تر باشد، تصميم وي در انتخاب رشته تحصيلي موفقيت آميزترخواهد بود.

انتخاب رشته تحصيلي در دوره متوسطه انجام مي شود.مدارس دوره متوسطه نقشي دوگانه ايفا مي كنند و گاهي با تعارض نقش ها درگير مي شوند. دوره متوسطه يك مرحله گذار از مدرسه به دنياي كار و زندگي و يا ورود به آموزش عالي است. بنابراين، پوشش دادن اين دو كاركرد ضرورت دارد. اما برنامه نظام مدرسه طوري است كه اجراي اين برنامه ها با كاركرد دوگانه، به ويژه سازماندهي و فراهم ساختن تسهيلات را بسيار دشوار مي سازد.
به طور كلي برنامه هاي هدايت تحصيلي براي دستيابي به دو هدف اجرا مي شوند :
1- دانش آموزان براساس ويژگي هاي شخصي (استعداد، توانش، علاقه و دانش) به مسيرهاي تحصيلي هدايت شوند، به طوري كه رشته تحصيلي هر فرد برازندة شخصيت وي باشد.
2- دانش آموزان بر مبناي نيازهاي جامعه به رشته هاي تحصيلي هدايت شوند، چنان كه تربيت شدگان رشته هاي گوناگون، از لحاظ كمّي و كيفي، بتوانند نيازهاي جامعه به نيروي انساني را برطرف سازند.

بهتر است نگاهی به جدول ذیل بیاندازیم:

توزیع داوطلبان در رشته های تحصیلی، و هجوم به رشته علوم تجربی برای رسیدن به رشته های دانشگاهی زیرمجموعه پزشکی، و عدم اقبال دیگر رشته ها، به ویژه رشته های فنی و حرفه ای در چند سال اخیر، نشان از آن دارد که نظام آموزشی ایران در برنامه هدایت تحصیلی دانش آموزان عملکرد ضعیفی داشته است.

کنکور، خودارزیاب "مهارت های زندگی"
یکی از معتبرترین مدل‌ها برای مهارت های زندگی، مدلی پنج قسمتی است که سازمان بهداشت جهانی حدود دو دهه قبل ارائه کرده و هنوز هم در طراحی سیستمهای آموزشی و نیز برنامه ریزی‌های کلان دولت‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.
سازمان بهداشت جهانی تعریف مهارتهای زندگی را به صورت زیر ارائه می‌دهد:
مهارت های روانی –اجتماعی که به ما کمک می‌کنند با نیازها و چالش‌های زندگی روزمره بهتر کنار بیاییم.
این سازمان، مهارتهای زندگی را به شکل زیر فهرست و دسته بندی می‌کند:
•  تصمیم گیری و حل مسئله
•  تفکر خلاقانه و تفکر نقادانه
•  مهارت ارتباطی و مهارت مدیریت رابطه
•  خودآگاهی و همدلی
•  مدیریت احساسات و هیجانات و مدیریت استرس

پس از اعلام نتایج کنکور، تب انتخاب رشته در بین داوطلبینی که مجاز به انتخاب رشته می شوند، بسیار بالاست.
در این ایام سطح شهر پر می شود از بنرها و تراکت های بسیار که چهره شهر را دگرگون کرده و هر کدام می خواهد گوی سبقت را از دیگری برباید.
اینجاست که نظام آموزشی مورد سئوال اصلی - خودارزیاب کنکور-  قرار می گیرد که:
"آیا پس از گذراندن دوره دوازده ساله تحصیلی، مهارت های زندگی به درستی در دانش آموزان نهادینه شده است، تا بتوانند لا اقل بر اساس آن، یک انتخاب رشته عادی را انجام دهند؟"

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید