یکی دو هفته پیش در بزرگداشت خانم توران میرهادی چند دقیقه‌ای سخن گفتم با این موضوع که چه چیزی از تجربه‌های توران میرهادی در این دوره برای جامعه ایران اهمیت دارد.
بحث را با اهمیت تجربه‌های ایرانی شروع کردم، تجربه‌هایی که از آن‌چه در جهان گذشته و می‌گذرد، بهره می‌برد، اما مسئله‌ای را که می‌خواهد به آن پاسخ بدهد، این‌جایی و اکنونی است.
گفتم یکی از چهره‌های موثری که در تجربه‌های مهمش باید تامل کنیم، خانم میرهادی است. از شورای کتاب کودک، فرهنگنامه، مدرسه‌ی فرهاد و ... به عنوان تجربه‌های مهم اسم بردم و گفتم به نظرم با چهار مفهوم می‌توانیم درباره تجربه‌های میرهادی سخن بگوییم:
* کار داوطلبانه
* مشارکت در نهادهای غیردولتی
* استمرار
* و اصالت
سپس درباره کار داوطلبانه فردی نکاتی گفتم و مقایسه‌اش کردم با کار داوطلبانه در قالب نهادهای غیردولتی.
کار داوطلبانه فردی با این‌که اهمیت دارد، اما کار داوطلبانه در قالب نهادها بسیار مهم‌تر و دشوارتر و اخلاقی‌تر است. نیازمند عبور از دستاوردهایی مثل شهرت و اعتبار فردی است که احتمالا خیلی زود به دست می‌آید.
در کار جمعی شما فعالیت‌های زیادی دارید که الزاما نام شخص شما پایش نیست. شما حتی اگر موثرترین فرد نهاد باشید، در ارائه گزارش یکی هستید مثل بقیه. عیار و اعتبار شما را زمان تعیین می‌کند، قضاوت منصفانه و سخت‌گیرانه‌ی روزگاران. کار شما در استمرار خود را نشان می‌دهد.
سپس در اهمیت استمرار به نهادها و نشریات و پروژه‌ها و طرح‌های امیدوارکننده‌ی بسیاری اشاره کردم که جوانمرگ شده‌اند و بی‌فایده چون استمرار نیافته‌اند.
با این توضیح گفتم که در شرایط ویژه امروز ایران کار داوطلبانه در قالب نهادهای غیر دولتی راهگشا و درمان است.
اما شرایط امروز چیست؟
به پیمایش‌ها و پژوهش‌ها اشاره کردم که نشان می‌دهند، شاخص‌های همبستگی اجتماعی افول کرده، پایگاه اجتماعی گروه‌های مرجع بسیار کوچک‌تر شده، شکاف‌های ارزشی و اقتصادی و اجتماعی عمیق‌تر شده.
گفتم برخی از جامعه‌شناسان شرایط کنونی را با مفهوم زوال همبستگی اجتماعی توصیف می‌کنند و برخی از روشنفکران با مفهوم اتمیزم اجتماعی و ازدحام تنهایان.
نخستین قربانی این شرایط، عدالت و اخلاق و انصاف و در یک کلمه فضیلت‌های انسانی است که جامعه بدون آن‌ها دوام ندارد.
گفتم در این شرایط همه‌ی ما استعداد گرفتار شدن در دام خشم و باس را داریم و تجربه کسانی مثل توران میرهادی به ما کمک می‌کند از گرفتار شدن در این دام‌ها رهایی یابیم.
کار داوطلبانه به تنهایی درمان حسرت‌ها و ظلم‌ها و تبعیض‌ها و گرفتاری‌های فردی داوطلبان است. بسیاری را می‌شناسم که دردها و افسردگی‌ها و حسرت‌ها و تبعیض‌ها و رنج‌ها و ستم‌هایی را که بر آن‌ها رفته است با کار داوطلبانه تسکین داده‌اند و تسکینشان به خیر عمومی هم منجر شده است، اما کار داوطلبانه در قالب‌های نهادهای غیر دولتی نه تنها تسکین‌دهنده‌ی درد‌های فردی ماست که می‌تواند ملات این خشت و آجرهای پراکنده باشد، می‌تواند آدم‌های تنها را در قالب گروه‌ها به هم پیوند بدهد و گروه‌ها را در قالب شبکه‌ها. کار داوطلبانه در قالب نهادهای غیر دولتی نه تنها در حوزه تخصصی و موضوعی آن کار اهمیت دارد که تاثیر اجتماعی‌اش در جامعه‌ی امروز ما نیز مهم است.
این فعالیت‌ها باعث همگرایی بیش‌تر و اخلاقی‌تر شدن و عادلانه‌تر شدن و منصفانه‌تر شدن فضای حاکم بر جامعه می‌شود.
در هر زمانی ممکن است وجهی از تجربه‌های چهره‌های تاثیرگذار و بزرگ مورد نیاز باشد و به نظرم در مرور تجربه‌های توران میرهادی این وجه از تجربه‌های او درخشان‌ترین وجه آن است.
کانال فردای بهتر ( مصطفی تاج زاده )
نظرات بینندگان
روحش شاد و یادش گرامی باد.