سلیمان حییم در سال ۱۲۶۶ در تهران در خانوادهای یهودی به دنیا آمد. پدرش اسحاق و مادرش خانم هردو از یهودیان شیراز بودند.
تحصیلات ابتدای خود را ابتدا در یک مکتب سنتی و سپس در موسسهای متعلق به مبلغان مسیحی به نام «موسسهی آموزشی نور» گذراند.
در سال ۱۲۸۵ در نوزدهسالگی وارد کالج آمریکایی تهران شد (دبیرستان البرز کنونی) و بعد از فارغالتحصیلی در همان جا به تدریس زبان انگلیسی مشغول شد. » ( 2 )
« حییم از آغاز کار تدریس، تالیف فرهنگ کوچک انگلیسی به فارسی را آغاز و مدت زیادی را صرف آن کرد و مورد تشویق وزیر فرهنگ وقت، علیاصغر حکمت قرار گرفت و حتا حکمت ترتیب چاپ فرهنگ را داد. از سال ۱۳۰۱ به دنبال ورود مشاوران آمریکایی به ایران و آغاز کار آرتور میلسپو بهعنوان مشاور وزارت مالیه، حییم با سمت مترجم در آنجا مشغول شد. » ( 3 )
« در سال ۱۳۰۱ به عنوان مترجم در وزارت مالیه استخدام شد.
در سال ۱۳۰۳ ازدواج کرد و در طول زندگی خود صاحب چهار دختر و دو پسر شد.
در سال ۱۳۱۰ به استخدام شرکت نفت در آمد و رئیس بخش ترجمهی شرکت شد.
از اواسط دههی ۱۳۳۰ به عنوان رئیس بخش خرید شرکت نفت کار کرد. اما به خاطر سختگیری در نظارت بر مناقصهها و سایر مراودات مالی، در این سمت نتوانست دوام بیاور و ناچار استعفا داد.
نخستین فرهنگ خود (فرهنگ جامع انگلیسی- فارسی) را در سال ۱۳۰۸ منتشر کرد.
فرهنگ فارسی به عبری او در زمان حیاتش منتشر نشد و در اوائل دههی ۱۳۹۰ برای نخستین بار انتشار یافت.
سلیمان حییم در طول زندگی خود به انتشار فرهنگهای انگلیسی-فارسی و فارسی-انگلیسی در سه اندازهی بزرگ (دوجلدی)، یکجلدی و کوچک اقدام کرد. علاوه بر این فرهنگ فرانسه-فارسی، عبری-فارسی و فرهنگ ضربالمثلهای فارسی به انگلیسی را نیز تدوین و منتشر کرد.
ناشر کتابهای او «کتابفروشى یهودا بروخیم و پسران» بود که این فرهنگ و دیگر فرهنگهای او را از نظر حروف چینی و صحافی با بهترین نحو منتشر میکرد.
سلیمان حییم علاوه بر تدوین فرهنگ لغت، نمایشنامهای به نام آخرین معشوق سلطان عبدالحمید را هم ترجمه کرده و خود چند نمایشنامه با موضوعات تاریخی نوشته است: یوسف و زلیخا، اِستَر و مردخاى، روت و نَعومى، خشایارشا. برخی از این نمایشنامهها را خود روی صحنه آورد و در بعضی از آنها نقشهایی ایفا کرد.
در بهمن ۱۳۴۸ با زندگی وداع گفت و در آرامگاه یهودیان تهران به خاک سپرده شد.
انتشارات «فرهنگ معاصر» اکنون فرهنگهای حییم را بارها تجدید چاپ میکند. برخی از فرهنگها توسط کریم امامی ویراستاری و بهروز شده است.
سلیمان حییم به ادبیات فارسی عشق میورزید و خود در سبکهای مختلف به زبانهای فارسی، انگلیسی و عبری شعر میگفت. به خصوص به سرودن شعرهای مناسبتی علاقه داشت.
هرگاه از کار لغت و فرهنگنویسی فراغت مییافت تار مینواخت و بدین وسیله رفع خستگی میکرد. اصول موسیقی ایرانی را میشناخت و آن چه را خارج از اصول موسیقی بود «موسیخی» میخواند. با آشنایی کامل به ردیفهای ایرانی آنها را با تار و کمانچه مینواخت و گاه نیز با صدای لطیف خود همراهی میکرد.
در جوانی از هواداران مسیو شموئیل حییم (۱۲۷۰-۱۳۱۰، از فعالان سیاسی جامعهی یهودیان ایران و نماینده کلیمیان در مجلس شورا که در سال ۱۳۱۰ در دورهی رضاشاه به جرم توطئه علیه امنیت کشور اعدام شد) بود. در زد و خوردها و مبارزات انتخاباتی مجلس شورای ملی با سرودن شعر و شبنامه کردن آنها با وکالت مراد اَریّه ( (۱۲۷۷ـ ۱۳۷۲، سرمایهدار، رئیس انجمن کلیمیان و نماینده کلیمیان در مجلس شورای ملی در دورههای پانزدهم، هجدهم، نوزدهم و بیستم) مخالف میکرد. اما خود شخصاً هرگز نامزد وکالت مجلس نشد.
سلیمان حییم به منظور تکمیل فرهنگ عبری به فارسی و نشر آن مدت چهار سال رنج دوری از همسر و فرزندان را متحمل شد و در اورشلیم اقامت گزید تا در آن شهر با واژهشناسان محلی آشنا گردد و به تحقیقات خود ادامه دهد. حییم زبان عبری و متداول جدید را از طریق خودآموزی فرا گرفته بود.
در انجمنهای خانه و مدرسه مشارکت میکرد. نخستین مرد یهودی بود که ثروت ناچیز خود را بین فرزندان پسر و دختر به طور مساوی تقسیم کرد. از مخالفان سرسخت مراسم ارسال خنچه و حمل جهیزیه عروس توسط باربران ویژه بود و این عمل را تظاهری ناشایست میدانست. »
منابع :
( 1 ) کریم امامی، از پست و بلند ترجمه، ج۲، ص۱۹۹، تهران ۱۳۷۲ـ۱۳۸۵ش.
( 2 ) وینش
( 3 ) امرداد
( 4 ) وینش
نظرات بینندگان
با مرحوم حییم (حیّم) در سال چهارم
دبیرستان در سال ۵۹ آشنا شدم. دبیر
زبان مان می گفت : همه جا یک لغت نامه را لازم خواهید داشت پس حتما یک لغت نامه حییم تهیه نمایید.
هنوز اون را دارم . اما هرگز یادمان ندادند که تدوین گر آن را هم بشناسیم.
جناب آقای پورسلیمان ،
ممنون که در این خصوص ، یار و یاور
شدید . لذت بردم. سپاس
خانم امامی
ابتدایی ترین وظیفه آموزش همین معرفی تاریخ واقعی به دانش آموزان است .
سپاس از شما .
پایدار باشید .