آیا عدم ارائه آمار دقیق باعث رشد آسیب های اجتماعی می شود ؟

   مقدمه :

در بند ۳۲ ماموریت‌های دفتر سلامت و پیشگیری از آسیب‌‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش بر تلاش برای شناسایی انواع آسیب‌های اجتماعی در مدارس، اولویت‌بندی آنها و برنامه‌ریزی برای مقابله با آنها تاکید و در بند ۳۷ نیز به عنوان آخرین بند از ماموریت‌های این دفتر، به پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، روانی و جسمانی دانش‌آموزان اشاره شده است، اما برخلاف این ماموریت‌ها، مسوولان آموزش و پرورش تاکنون کمترین شوق و انگیزه را برای اطلاع‌رسانی در این خصوص از خود نشان داده‌اند. .
مشکل آسیب‌‌های اجتماعی در مدارس از آنجا حساس‌تر می‌شود که شناختی از این آسیب‌ها و نیز آمارهای دقیق در این زمینه وجود ندارد و این آسیب‌ها اگر هم مطابق بند ۳۲ ماموریت‌های دفتر سلامت و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش اولویت‌بندی شده‌اند، اما در اعلام آن چندان رغبتی دیده نمی‌شود.( 1)
وقتي آمار ˏ تکان دهنده منتشر نمي شود ، کفاش معاون پروررشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش به راحتي اعلام مي کند که خودکشي چند دانش آموز ي در يک سال بحران نيست !" متاسفانه از ابتدای سالجاری تاکنون 13 مورد خودکشی دانش آموزان رسانه‌ای شده است و این درحالی است که حمیدرضا کفاش، معاون پروررشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش، می‌گوید: در نظام تربیتی حتی وقوع یک مورد خودکشی و ناهنجاری‌ هم زیاد است و همه سیستم را متاثر و رنجور می‌کند اما در جامعه 13 میلیونی دانش‌آموزی در یک سال، چند مورد خودکشی بحران نیست "
.( 2 )
    
از طرف ديگر تا آمار دقيق از آسيب هاي اجتماعي و سهم هريک از آنها مشخص نباشد ، برنامه ريزي مناسب و روشني براي کاهش آنها امکان ندارد . دکتر ایمانی، کارشناس مسائل آموزشی و تربیتی:
در عین حال نباید منکر این قضیه شد که بدون شناخت دقیق آسیب‌های اجتماعی و بدون تعیین سهم هر کدام از عوامل اجتماعی در بروز این آسیب‌ها و نیز بدون همکاری مناسب نهادهای مسئول، نمی‌توان امیدوار بود که برنامه‌ریزی مناسب و روشنی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و افزایش ضریب ایمنی دانش‌آموزان در مقابل این آسیب‌ها صورت گیرد. ( 1)
یکی از این موارد نامشخص در زمینه شرح وظایف دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش و ستاد مبارزه با مواد مخدر است که چندی پیش بر سر محتوا و چگونگی چاپ و توزیع کتاب‌های آموزش مهارت‌های زندگی دچار اختلاف شدند و حاصل این اختلاف تاخیر در ارائه برنامه‌های منسجم مهارت‌های زندگی و مقابله با آسیب‌های اجتماعی در مدارس است. ( 1) 

1.  آمار تکان دهنده مجلس از روابط جنسی در ایران ارسال شده در: ۱۳۹۳/۰۵/۱۸
به گزارش پارسینه، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران با استناد به نامه‌ای از وزارت آموزش و پرورش، نتایج تحقیق بر ۱۴۱ هزار و ۵۵۵ دانش آموز دختر و پسر دوره متوسطه در سال تحصیلی ۱۳۸۷-۱۳۸۶را منتشر کرد .
بر اساس این تحقیق، ۱۰۵ هزار و ۴۶ نفر دانش آموز یعنی ۷۴.۳ درصد دارای رابطه «غیر مجاز با جنس مخالف» بوده‌اند .    
همچنین طبق این گزارش، در سال تحصیلی ۱۳۸۶-۱۳۸۷ از ۱۴۱۵۵۲ دانش آموز (دختر و پسر) دوره متوسط در کل کشور تعداد ۲۴۸۸۹ نفر (۱۷٫۵ درصد) دارای روابط همجنس گرایی (لواط و مساحقه) بودند.
به نوشته این گزارش، بر اساس اظهارات کارشناسان در سال ۱۳۸۸ در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی سن روسپي گری بالای ۳۰ سال بود، اما اکنون سن روسپی گری به ۱۵ سال به بالا رسیده است.

تحقیقات دانشگاه شهید بهشتی نشان داده است که آمار روسپی گری بین زنان متاهل بیشتر از مجردهاست و ۱۱ درصد روسپیان شهر تهران با اطلاع همسرانشان دست به روسپی گری می زنند.
در سال های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ آمار کشف باندهای فساد ۳۰ الی ۳۵ درصد افزایش داشته است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین به یک تحقیق انجام شده توسط محمود گلزاری، عضو هیات دانشگاه علامه طباطبایی اشاره کرده است.
بر اساس این تحقیق، ۸۰ درصد دختران مورد پرسش در چند دبیرستان دخترانه تهران گفته‌اند که رابطه با جنس مخالف را تجربه کرده‌اند.
به گزارش پارسینه، محمود گلزاری، معاون ساماندهی امور جوانان وزیر ورزش و جوانان، ۲۱ اردیبهشت امسال نیز گفته بود که بر اساس گزارش‌های آموزش و پرورش، ۴۰ درصد دانش‌آموزان رابطه با جنس مخالف را از ۱۴ سالگی شروع کرده‌اند.
به گفته وی، ارتباطِ پیش از دانشگاه دختران و پسران نسبت به ۳۰ سال پیش، سه برابر شده و زمان شروع رابطه جنسی نیز به دوره راهنمایی رسیده است.
تهیه کنندگان گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید کرده‌اند که این آمار گوشه‌ای از حقیقت را نشان می‌دهد نه همه آن را.( 3 )

2. نتایج یک پژوهش سال 91 درباره آسیب‌های اجتماعی میان دانش آموزان پایتخت منتشر شد.
یک پژوهش علمی در خصوص رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران، کمترین و بیشترین رفتارهای پرخطر شایع میان دانش آموزان را برشمرد.  (  2  )
این تحقیق ، نشان می‌دهد که رده سنی نوجوانان مورد بررسی میان 15 تا 18 سال بودند که نیمی از این جمعیت دختر و نیمی دیگر را پسران تشکیل می‌دادند که از این میان 31.9 درصد 15 ساله، 30.8 درصد 16 ساله، 28.7 درصد 17 ساله و 8.6 درصد 18 ساله بودند که از قومیت‌های گوناگون فارس، آذری، لر، کرد و سایر موارد در نمونه بررسی وجود داشتند.(  2  )

بیشترین و کم‌ترین رفتارهای پرخطر
به گزارش‌ آنا،نتایج حاصل از این بررسی نشان می‌دهد تجربه قلیان کشیدن با 51.5 درصد، استعمال سیگار با 35.2 درصد، تجربه رابطه جنسی با میل خود 30.4 درصد، کتک کاری در بیرون از خانه (جز مدرسه) با 28.1 درصد و تجربه مصرف الکل با 27.4 درصد به ترتیب همه گیرترین رفتارهای پرخطر در میان دانش آموزان مورد بررسی بودند. هم‌چنین تجربه مصرف کراک و هرویین هر یک با 1.5 درصد، مصرف کوکایین با 2 درصد، متادون 2.9 و تریاک 3.3 درصد به ترتیب کم‌ترین میزان شیوع رفتارهای پرخطر را در میان دانش آموزان مورد بررسی دارند.( 2 )

علل همه‌گیری رفتار‌های پرخطر در دانش آموزان
بر اساس نظریه‌هایی که در زمینه علل رفتارهای پرخطر مطرح است، تحلیل‌های گوناگونی می‌توان در این زمینه ارائه کرد و بر همین اساس راهکارهایی برای کاهش این رفتارها پیشنهاد کرد. نخست اینکه باید به نقش عوامل فردی، خانوادگی، آموزشگاهی، اجتماعی و عوامل مربوط به همسالان توجه کرد. در این میان به ویژه با توجه به گرایش برخی از نوجوانان به گریختن از زیر بار دستورات و ممنوعیت‌های اجتماعی و در سطح کوچک‌تر دستورات پدر و مادر، باید با آگاهی مناسب از این ویژگی از برخورد آمرانه و مستقیم دستوری با نوجوانان تا آنجا که شدنی است، خودداری کرد.

همچنین روابط نیرومند خانوادگی و پشتیبانی‌های عاطفی مناسب پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده از نوجوان، نقش به سزایی در مقاوم شدن نوجوان در برابر رفتارهای پرخطر دارند. بنابراین گسترش سطح روابط خانوادگی و پدید آوردن تجربه‌های مشترک با همه اعضای خانواده می‌تواند در این زمینه اثرگذار باشد.( 2)
به گزارش ‌آنا،در بین رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان رفتارهایی مانند همراه داشتن چاقو و پنجه بوکس در مدرسه و اقدام به خودکشی نیز دیده می‌شود که به همراه داشتن سلاح سرد در پسران 20.4 درصد و در دختران 7.9 درصد گزارش شده و اقدام به خودکشی در پسران 9.1 درصد و در دختران طی یک سال 10.4 است.( 2 )

 3. علل و عوامل پيدايش آسيب هاي اجتماعي
سؤال این است که آسیب ها و انحرافات اجتماعی چگونه پدید می آیند و عوامل پیدایش آسیب ها و انحرافات اجتماعی کدامند؟ بررسی و ریشه یابی انحرافات اجتماعی از اهمیّت زیادی برخوردار است. انحرافات و مسائل اجتماعی امنیت اجتماعی را سلب و مانعی برای رشد و توسعه جامعه محسوب می شود. ( 4 )
شهرنشینی لجام گسیخته، گسترش حاشیه نشینی و فقر، اتلاف منابع و انرژی را به دنبال دارد. حاشیه نشینی در شهرها، با جرم رابطه مستقیم دارد. تنوع و تجمل، اختلاف فاحش طبقات اجتماعی ساکن شهرهای بزرگ، تورّم و گرانی هزینه های زندگی، موجب می شود تا افراد غیر کارآمد که درآمدشان زندگی ایشان را کفاف نمی دهد، برای تأمین نیازهای خود، دست به هر کاری هر چند غیر قانونی بزنند. از دیگر عوامل محیطی جرم، می توان فقر، بیکاری، تورّم و شرایط بد اقتصادی نام برد که بر همه آحاد جامعه، اقشار، گروه ها و نهادها تأثیر گذاشته و آنان را تحت تأثیر قرار می دهد .   ( 4 )
از دیدگاه جامعه شناسان و روان شناسان بی کاری یکی از ریشه های مهم بزهکاری و کجروی افراد یک جامعه است. ( 4 )
از سوی دیگر، امروزه فشارها و مشکلات اقتصادی، احتمال دو شغله بودن یا اشتغال نان آوران خانواده در مشاغل کاذب یا غیر مجاز را افزایش داده است. همین مسئله منجر به کم توجهی آنان نسبت به نیازهای جوانان، رفع مشکلات روحی و روانی و تربیت صحیح و شایسته آن ها گردیده است. در این زمینه، انعکاس شرایط افسانه ای برخی زندگی ها و نمایش فاصله های طبقاتی توسط رسانه ها نقش مؤثری در ازدیاد این مشکل دارند.  ( 4 )

دکتر زاهدی :
 یکی از علت های اصلی آسيب هاي اجتماعي  را مسائل اقتصادی دانست و افزود: «با برنامه ریزی دقیق می توان موانع اقتصادی را برطرف کرد. اما علل اجتماعی را نباید نادیده گرفت. فقدان سرمایه اجتماعی و یا تقلیل رفتن آن از علل ایجاد آسیب های اجتماعی است». (  8  ) گروه همسالان و دوستان الگوهای مورد قبول یک فرد در شیوه گفتار، کردار، رفتار و مَنِش هستند. فرد برای اینکه مقبول جمع دوستان و همسالان افتد و با آنان ارتباط و معاشرت داشته باشد، ناگزیر از پذیرش هنجارها و ارزش های آنان است. در غیر این صورت، از آن جمع طرد می شود. تأثیر گروه همسالان، همفکران، همکاران و دوستان در رشد شخصیت افراد کمتر از تأثیر خانواده نیست؛ چرا که فرد پس از خانواده، منحصرا زیر نفوذ اين  گروه قرار می گیرد.  ( 4 )
«جوان ما بین خانواده، مدرسه و جامعه سرگردان است، خود ما بسترساز این بحران هویت هستیم، از نوجوان 16 ساله چه انتظاری داریم وقتی در این فضاهای متناقض قرار می گیرد ».(  8  ) اين فاکتور ، از يک سو نشان مي دهد برعکس آنکه ما منزل خود را تميز مي کنيم و آشغال آن را بيرون مي ريزيم ! در تربيت دانش آموزان نمي توانيم  فقط فرزندان خود را تربيت کنيم و کاري به نا اهلاان محل يا دانش آموزان ديگر نداشته باشيم .
به عبارت ديگر ، فرآيند تربيت ، يک فرآيند عمومي است . محیط نیز از جمله عوامل تأثیرگذار در پیدایش رفتارهای شایسته و یا ناشایست است. اگر در منزل و خانه، کوچه، خیابان و مدرسه، و محیط پیرامون زمینه و شرایط مساعدی برای بزهکاری وجود داشته باشد، فردی را که آمادگی انحراف در او وجود دارد، به سوی جرم و ارتکاب رفتار بزهکارانه سوق می دهد. ( 4 )

دکتر زاهدی :
اسلام دین مداراست، پیامبر اسلام، پیامبر رحمت است، فرهنگ ما نیز فرهنگ غنی ایثار، محبت، صفا و صمیمیت است. علاوه بر فرهنگ اسلامی، در فرهنگ ایرانی نیز جز این ها نیامده است، مگر پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک غیر از این می گوید. این فرهنگ اسلامی و ایرانی با این ویژگی های مثبت باید از ابتدایی ترین سطح در کتاب ها و زندگی تک تک ما وارد شود».(  8  ) اين نکته نشان مي دهد که فقط و فقط در صورت ايجاد عزم ملي براي جلو گيري از آسيب هاي اجتماعي و ارائه طرحي جامع موفق مي شويم .
ارائه طرح هاي محدود چاره ساز نمي باشد .
امام صادق علیه السلام با بیان حکیمانه ای به این دوره از زندگی نوجوان اشاره می کنند و می فرمایند: «اَلْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سنین وَ عَبْدٌ سَبْعَ سنین وَ وَزیرٌ سَبْعَ سنین.» کودک هفت سال اول، سیّد و فرمان رواست. او را آزاد بگذارید تا استقلال در عمل پیدا کند. در هفت سال دوم، آمادگی خاصی برای الگوپذیری دارد؛ چه اینکه هنوز در مرحله دیگر پیروی قرار دارد و الگوپذیر است. از این رو، سعی کنید در این دوره، الگوهای مناسبی در اختیارش قرار دهید و محیط تعلیم و تربیت او را هرچه بیشتر غنی و اصلاح کنید تا از طریق مشاهده الگوهای مفید و جذّاب، رشد کند. اما در مورد دوره نوجوانی می فرماید: «وزیرٌ سبع سنین»؛ یعنی دوره «پیروی دیگران بودن» او سپری شده و با آغاز نوجوانی، دوره دست یابی به هویّت خویشتن آغاز شده است. او را آزاد بگذارید تا خود انتخاب کند و حتی در مورد مسائل گوناگون زندگی با او مشورت کنید و از او نظرخواه باشید.( 4 )

4. ضرورت اجراي برنامه هاي پيشگيرانه از آسيب هاي اجتماعي دانش آموزان
- کج روي هاي اجتماعي، آلودگي به مواد مخدر، بزهکاري، سرقت و به دنبال آن ترک تحصيل، فرار از مدرسه وبرخي ديگر از مفسده هاي آشکار و پنهان از جمله آسيب هاي اجتماعي هستند که مستلزم چاره انديشي اساسي به ويژه از دوران مدرسه است. ( ۵ )
جلوگيري از بروز اين آسيب ها نيازمند برنامه ريزي نهادهاي مرتبط با کودکان و نوجوانان و درراس آن ها آموزش وپرورش است. «تدوين پيش نويس سند پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي دانش آموزان» شايد با همين احساس مسئوليت شکل گرفت. ( ۵ )

5.  پيش نويسي براي پيش گيري
مدرسه به عنوان جايگاهي که وظيفه آموزش وپرورش کودکان و نوجوانان را در ساعاتي از شبانه روز بر عهده دارد مهم ترين مکاني است که مي تواند بر جلوگيري از آسيب هاي اجتماعي تاثيرگذار باشد. از اين رو به گفته نادر منصور کيايي پيش نويس سند راهبردي پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي دانش آموزان با هدف ايجاد وحدت رويه، تعيين اهداف کلان، طراحي سياست هاي اجرايي، طراحي استراتژي ها و ترسيم چشم انداز در زمينه پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي تدوين شد و به زودي پس از نهايي شدن اين سند در تمام استان ها به دبيرخانه شوراي عالي آموزش وپرورش ارسال مي شود.

به گفته مدير کل دفتر مراقبت در برابر آسيب هاي اجتماعي وزارت آموزش وپرورش پيش نويس سند راهبردي پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي دانش آموزان در قالب ۳ هدف کلان، ۷ استراتژي، ۹ راهکار اجرايي و ۳۶ برنامه و پروژه، طراحي و تدوين شده است و تا سال ۱۳۹۵ مبناي برنامه ريزي هاي دفتر و ادارات کل آموزش وپرورش کشور قرار مي گيرد.( ۵ )

طراحي و اجراي برنامه هاي پيش گيري مبتني بر الگوي آمايش سرزمين

۞، گسترش نرخ پوشش برنامه هاي پيش گيري، توسعه برنامه هاي مبتني بر شواهد در زمينه پيش گيري، گسترش مشارکت هاي مردمي از طريق الگوهاي اجتماع محور در زمينه پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي و توجه ويژه به مشارکت خانواده ها در برنامه هاي پيش گيرانه از جمله اهداف تعيين شده در اين سند هستند.( ۵ )

۞آمايش سرزمين : راهکار هر استان ، هر شهر ، هرمحله با استان ، شهر يا محله ديگر متفاوت مي باشد در نتيجه  بايد براي هر شهر و محله مطالعه علمي صورت بگيريد لذا تمرکز زدايي و فراگير عمل کردن لازمه برنامه جامع است .
به طور مثال بايد اذعان داشت :
معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان کرمانشاه گفت: سند جامع پیشگیری از آسیب های اجتماعی دانش آموزان کرمانشاهی تدوین شده است.  (  6  )  
نقشه خطر پذیری محله ها و مناطق مختلف استان و شهر کرمانشاه در اداره مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی تدوین شده که در آن آسیب هایی را که متوجه دانش آموزان در این مناطق است مشخص می کند. (  6  )  زاهدي آسیب های اجتماعی را مثل یک زخم دانست که اگر آن را از جریان هوا دور نگهداریم، آلوده و عمیق‌تر می‌شود.

این استاد دانشگاه راه‌حل رفع آسیب‌های اجتماعی را كار كردن بدون حب و بغض دانست و گفت: «كه نمی‌توانیم روی آسیب‌های اجتماعی سرپوش بگذاریم بلكه باید توان علمی خود را بكار بگیریم و علل آن را بشناسیم، سپس ارائه طریق كنیم». (  8  )

6. آموزش وپرورش فرصتي براي آموزش مهارت ها
مدرسه يکي از مورد وثوق ترين محيط هاي اجتماعي است. از سوي ديگر مردم و خانواده ها نيز در زمان حضور فرزندانشان در مدرسه، با اين محيط در ارتباط هستند. بنابراين دانش آموزان در سني قرار دارند که اگر اطلاعات کافي به آن ها داده شود، به ندرت در سنين بالاتر درگير آسيب هاي گوناگون از جمله آسيب هاي ناشي از مواد مخدر مي شوند.
آموزش و پرورش بهترين فرصت براي آموزش و ارائه اطلاعات به دانش آموزان مي باشد .
 گروه هاي هدف اين طرح اولياي مدارس، دانش آموزان و اولياي دانش آموزان ، سه ضلع مثلث، مکمل خوبي براي اين برنامه هستند .
در سياست هاي کلي آموزش و پرورش که توسط رهبري ابلاغ شده چند بند وجود دارد که به طور مشخص به بحث پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي و مهارت هاي زندگي پرداخته، بنابراين آموزش وپرورش بايد براي پرورش نسل خلاق و کارآمد و موثر از اين سياست ها و برنامه هاي کلي استفاده کرده و در جهت تربيت افراد مسئوليت پذير و آگاه گام بردارد.
آموزش وپرورش بايد درˏ کلاس هاي خود را براي توسعه برنامه هاي مبتني بر افزايش مهارت هاي اجتماعي و پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي باز کند.(  5  ) نهاد خانواده، آموزش وپرورش، اقتصاد، سياست و نهاد اعتقادي ۵ نهادي هستند که نقش بسيار بارزي در خصوص مسائل مختلف اجتماعي در سطح کشور دارند و به همين دليل آسيب هاي اجتماعي که در سطح جامعه ديده مي شود نسل نو مارا در آموزش وپرورش تهديد مي کند.
متاسفانه آموزش وپرورش دير به فکر تدوين چنين سندي افتاده است.

اگر پذيرفته ايم که آموزش و پرورش يکي از نهادهاي اجتماعي است خيلي پيش از اين بايد سندي براي مقابله با آسيب هاي اجتماعي تنظيم مي شد. البته فراموش نکنيم که درآموزش وپرورش حتي اگر يک مورد آسيب داشته باشيم باز هم زياد است و باز هم آموزش و پرورش بايد براي مقابله با آن برنامه و سند داشته باشد چرا که با رها کردن اين افراد در جامعه و چرخه فساد، باز هم توليد فساد مي شود و افراد ديگري نيز درگير مي شوند. (  5  )

7. آموزش و پرورش و پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي
آموزش و پرورش مي تواند پدر ومادرها را در قالب انجمن اوليا و مربيان جمع کند و براي مقابله با آسيب هاي اجتماعي فرزندانشان آگاه سازي داشته باشد.
 وزارت آموزش وپرورش، در جهت مديريت آسيب هاي اجتماعي، برنامه هاي مختلفي را در سطح مدارس اجرا مي کند که محور و رويکرد آن ها، «پيشگيري اوليه» است که در قالب هاي متنوع آموزشي، فرهنگي و ترويجي، از قبيل کارگاه هاي آموزشي، جشنواره ها، نمايشگاه ها، محصولات فرهنگي- آموزشي، طراحي و به اجرا در مي آيد.  (  5  ) موسسات آموزشي نقش موثري در بهداشت رواني و فراهم آوردن محيطي سالم در جهت رشد فکري و شکوفايي انديشه ها دارند که براي ايفاي چنين نقشي معلمان و مسئولان مدارس بايد از سلامت رواني کافي برخوردار باشند.

به همين دليل بايد از همکاري و همفکري اولياي کودکان، خود بچه ها و مسئولان مدارس به صورت مشترک استفاده شود و در هر واحد آموزشي يک شورا و يا انجمن براي بررسي و برنامه ريزي مسائل تربيتي و فکري دانش آموزان آن مدرسه تشکيل شود تا به موقع و به جا پيش گيري هاي لازم به عمل آيد.  (  5  )

8. پیشنهادات
الف. اقدامات پیش گیرانه   
در اینجا برای پیشگیری از ارتکاب عمل بزهکارانه توسط افراد به ویژه نوجوانان یا جوانان پیشنهاداتی ارائه می شود:(  3  )
*  هماهنگ کردن بخش های عمومی و خصوصی که در زمینه پیش گیری از وقوع جرم فعالیت دارند؛ مانند نیروی انتظامی، کار و امور اجتماعی، آموزش و پرورش، شهرداری ها، شوراها، امور جوانان، بهزیستی و... به منظور اجرای برنامه عملی پیش گیرانه و هماهنگی بیش تر؛
* آگاهی دادن به خانواده ها برای نظارت و کنترل علمي تر آنان بر فرزندان
* اطلاع رسانی شفاف رسانه های جمعی برای تشویق جوانان درباره تسهیلات و فرصت هایی که جامعه برای آنان قرار داده است؛

ب. راهکارهای شناسایی مشکلات نوجوان و جوانان
* شناخت نیازهای روانی و کیفیت ارضای این نیازها در شادابی و نشاط فرد بسیار مؤثر است و ارضا نشدن آن و یا ارضای ناقص آن، اثرات نامطلوب بر جای گذاشته و زندگی را به کام فرد تلخ می کند و فرد را به انحراف می کشاند.(  3  )
*  توجه به مشکلات عاطفی، روانی، همچون افسردگی، خیال بافی، بدبینی، خودکم بینی، خودبزرگ بینی، زود رنجی، خودنمایی، ترس، اضطراب، پرخاشگری، حسادت، کم حرفی و وسواس.

ج. وظایف خانواده:
*  دوستی با فرزند و حذف فاصله والدین با فرزندان، به گونه ای که آنان به راحتی مشکلات و نیازهای خود را به والدین بگویند؛
* تقویت اعتقادات فرزند، به ویژه در کودکی و نوجوانی، در کنار پای بندی عملی والدین به آموزه های دینی؛اخلاقي ، اجتماعي
*  ایجاد سازگاری در محیط خانه؛

د. وظایف سایر نهادها
علاوه بر خانواده، سایر نهادها از جمله مجموعه حاکمیت، آموزش و پرورش، نهاد قضایی، بهزیستی و... نیز در این زمینه وظایفی دارند که به برخی از آن ها اشاره می گردد:
* تقویت ارتباط میان والدین دانش آموزان با مربیان و عدم واگذاری مسئولیت تربیت فرزندان به مدرسه یا خانواده به تنهایی؛
*  تقویت مراکز مشاوره ای مفید و کارامد در مدارس؛
* ضرورت آشنایی نیروهای نظامی و انتظامی با انحرافات اجتماعی و راهکار هاي علمي

* تقویت نظارت های اجتماعی رسمی و دولتی و نیز نظارت های مردمی و محلي
* برنامه ریزی اصولی و صحیح برای اشتغال در جامعه، رفع بی عدالتی، و پی گیری منطقی نیازهای جوانان، تأمین امنیت و نیاز شهروندان؛
* جلوگیری از مهاجرت های بی رویه به شهرهای بزرگ و جلوگیری از پرداختن جوانان به اشتغال های کاذب مثل کوپن فروشی، سیگار فروشی، نوارفروشی و...؛(  3  )
* ایجاد مراکز آموزشی، ورزشی، تفریحی، مشاوره ای برای گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان که شاد زيستن را تجربه کنند( بدون آنکه توسط خانواده يا اجتماع با نصحيت بمباران شوند .)
*  ایجاد بستر مناسب برای ایجاد بیمه همگانی، بیمه بی کاری، و برخورداری نوجوانان و جوانان از تسهیلات اجتماعی و...؛(  3  )
*  از آن رو که از جمله عوامل مؤثر در ارتکاب جرم، بی کاری و فقر می باشد، می بایست با برنامه ریزی دقیق، که نیاز به عزم ملی دارد، نسبت به اشتغال در جامعه و ریشه کنی فقر و بی کاری اقدام لازم و بایسته صورت گیرد.   (  3  )
حالا که آموزش و پرورش با تأخير سند جامع پيشگيري آسيب هاي اجتماعي را تدوين نموده است براي جبران تأخير ، با تکيه به همه امکانات و نگرش فراگير و علمي راه پيش رو را با گام هاي استوارطي نمايد .

9. جهاني فکر کنيم و منطقه اي عمل کنيم : ( چالش هاي جامعه جهاني و راهکار هاي مناسب منطقه اي چيست ؟

* توسعه شهری و بحران شهری شدن، تغییرات پرشتاب، بروز تنشهای قومی،مذهبی و نژادی منطقه ای، مهاجرت های بین المللی، افزایش فقر و تبعیض، چالش های اخلاقی مرتبط با  رشد پژوهش و فناوری که  نياز به داوري هاي اخلاقي در محيطهاي پژوهشي ، مديريتي و درمانی دارد و افزايش روز افزون نگراني هاي زيست محيطي و تغییرات اقلیم از مهم ترین واقعیات جهان در حال تحول امروز است. (  7  )
* در خصوص موضوعات مرتبط با برنامه بین المللی مدیریت دگرگونی های اجتماعی یونسکو ( MOST) که از مهمترین اولویت های آن تلاش برای مردم سالاری، توسعه و مدیریت پایدار شهرها، حفظ محیط زیست و رویارویی با چالشهای تغییرات آب و هوایی ،مبارزه با خشونت علیه کودکان ، مطالعات زنان، تاسیس بانک مشکلات اجتماعی و پیوند بین پژوهش و سیاست گذاری اجتماعی می باشد، امروزه با توجه به سرعت روز افزون توسعه ارتباطات و تغییرات گسترده اجتماعی ، غالب جوامع با چالشهای جدیدی مواجه شده اند که برای شناخت و مدیریت این چالشها باید ضمن تحلیل مستمر متغیرهای اجتماعی ، آینده پژوهی ، بررسی نیازهای جدید ، برنامه ریزی ویژه ای در حوزه اجتماعی تدوین و اجرا نمود .

بدون شک این روند در دهه اینده با تغییرات و آثار اجتماعی پیچیده تری بروز خواهد کرد. آموزش و توانمند سازی در حوزه سبک زندگی با تمرکز بر مولفه های اجتماعی به ویژه در گروه زنان و جوانان یکی از مهمترین و موثرترین راهکارهای مدیریت چالشهای مذکور میباشد. . (  7  )
* تاکید و توجه ویژه به تعامل و ارتقای مشارکت جوانان در فضای سیاست گذاری و پژوهش و ایجاد فرصت و تلاش برای کارآفرینی و اشتغال زایی جوانان از دیگر اهداف بلندمدت جمهوری اسلامی ایران می باشد که بايد  در زمینه ارتقای مشارکت داوطلبانه جوانان در فعالیتهای اجتماعي و فراهم آوردن بستر تعاملات اجتماعی برای جوانان برنامه ريزي و اقدام عاجل صورت بگيرد . (  7  )
برنامه سلامت اجتماعی با تمرکز بر آموزش و توانمند سازی و بهبود سبک زندگی به ویژه در زنان و جوانان به دنبال توسعه مسئولیت های اجتماعی ، مشارکت در مدیریت و کاهش اسیب های اجتماعی ، حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی ، توسعه ورزش همگانی به ویژه در بانوان ، ترویج روحیه نشاط و شادابی در فعالیت های اجتماعی ، توسعه تشکل های غیر دولتی و استفاده مطلوب از فناوری ارتباطات بوده بستر لازم را برای حضور فعالانه جامعه در ارتقای شاخصهای اجتماعی فراهم می آورد . (  7  )
اجرای برنامه های سلامت اجتماعی توسط دانش آموزان مدارس ، شبکه زنان داوطلب سلامت محله و جوانان در تشکل های غیر دولتی فعال در حوزه سلامت عملا موجبات مدیریت چالش ها و آسیب های اجتماعی را در سطح جامعه فراهم و شاخص های سلامت جامعه را افزایش می دهد . تعامل با نهادهاي مدني داخلي و جهاني در ارتباط تنگاتنگ با نظام بهداشتی ایران يک راهبرد اساسي مي باشد .(  7  )
*  در حوزه ورزش و تربیت بدنی تعامل با نهادهاي مدني داخلي و جهاني مورد توجه قرار گیرد.

بدیهی است توجه به چالش های اجتماعی بسیار در جوامع در حال توسعه اهمیت به ورزش به عنوان اهرمی برای تشویق جوانان در مشارکت های اجتماعی و تلاش برای به حداقل رسانیدن موانع موجود ارزشی و فرهنگی علی الخصوص در ورزش بانوان و همچنین ارتقا و توسعه برنامه های آموزشی و تربیتی با استفاده از محتوای ورزش و تربیت بدنی هم موجبات نشاط و سلامت اجتماعی جامعه را فراهم آورده و هم بتواند در ایجاد صلح و پیشبرد پیام های صلح آموز بین المللی عاری از هرگونه ملاحظات سیاسی تاثیر گذار باشد.   (  7  )
*  در خصوص اخلاق زیستی و اخلاق در علم و فناوری همواره این اذعان در محافل علمی و بین المللی  وجود دارد که پیشرفت های بی حد و مرز در علم و فناوری طبیعتا اگر با خردورزی و اخلاق مداری همراه نباشدآثار مخرب بسیار زیادی را برای بشریت و علی الخصوص نسل آینده خواهد داشت که نیازمند توجه ویژه نهاد هاي مدني داخلي و جهاني بوده و می باشد. (  7  )
امروز جهان با دو جنگ مواجه است، یکی جنگ انسان ها با انسان و دیگری جنگ انسان با محیط زیست و  ریشه هر دو جنگ رفتار، نوع نگاه، فعالیت‌ها و اقدامات انسان هاست. لذا برای کاهش و یا فروکش کردن این دو جنگ نیازمند به تغییر نگاه و رفتار انسان ها هستیم و ترویج اخلاق مداری در علم و پژوهش، علوم زیستی و علوم پزشکی و علی الخصوص تدوین بیانیه ای برای توجه ویژه به جنبه های اخلاقی تغییرات اقلیم از رویکردهای لازم و بسیار مفید نهاد هاي مدني داخلي و جهاني  و مسئولين می باشد. 

10 . نتيجه گيري :
* با توجه تهديد ها و فرصت هاي متفاوت در هر استان ، شهر يا محله ، با الهام از معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان کرمانشاه ، بايد نقشه خطر پذیری استان ها ، شهر ها و محله ها توسط نهاد هاي مدني ، مراکز دانشگاهي ، شورا هاي شهر و روستا ( در کلان شهر تهران ، با کمک شوراياري هاي محلي ) ، شهرداري ها و دهداري ها ، واحدهاي امور جوانان ، بهزيستي ، بهداشت ، ورزش ، حفاضت از محيط زيست و... آمايش سرزميني سند راهبردي پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي دانش آموزان تکميل شود .

*  قطعأ مجريان سند راهبردي پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي دانش آموزان بايد  از همه ظرفيت هاي جامعه ازجمله پدر و مادر ( روحانيون و علما ، وکلا ، پزشکان ، کارگران و کشاورزان ، حقوق دانان نهاد هاي مدني جامعه به خصوص نهاد هاي مدني معلمان ، روان شناسان ، اساتيد دانشگاه ، ..... ) بهره مند شوند .رفع مشکل ملي ،نياز به عزم ملي دارد.يعني بايد از همه ظرفيت هاي جامعه بهرهمند شويم !
به عبارت بهتر ،
 رسانه ها به عنوان رکن چهارم دموکراسي و همه نهادهاي مدني به ويژه نهادهاي مدني فعال در حوزه آموزش و پرورش ، به عنوان حلقه واسط بين مردم و مسئولين ، دانشگاه ها ، حوزه هاي علميه ، نهاد هاي پژوهشي ، قلم به دستان ، هنرمندان ، ورزشکاران ، پزشکان ، اساتيد دانشگاه ها ، وکلا و حقوق دانان ، کارگران کشاورزان ، نقادان و مصلحان اجتماعي و... که بزرگترين سرمايه هاي زندگي شخصي خود ( دانش آموزان ) را به آموزش و پرورش امانت مي دهند تا پس از 12 سال بزرگترين سرمايه اجتماعي جامعه ( نيروي انساني کار آمد و متعهد ) تحويل بگيرند وظيفه و حق دارند در برنامه ريزي و اجراي سند راهبردي پيش گيري از آسيب هاي اجتماعي دانش آموزاننقش آفريني کنند .

منابع :

( 1) رشد آسیب‌های اجتماعی مدارس بدون آمار
مجله الکترونیکی
 پنج شنبه ۱۰ تیر ۱۳۹۵ / Thursday, 30 June, 2016

(  2  ) نتایج یک پژوهش سال 91 درباره آسیب‌های اجتماعی میان دانش آموزان پایتخت منتشر شد
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس: وزارت آموزش و پرورش درباره رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دغدغه داشته باشد
سه‌شنبه 6 بهمن 1394 - 12:36
 
( 3 ) آمار تکان دهنده مجلس از روابط جنسی در ایران
ارسال شده در: ۱۳۹۳/۰۵/۱۸/

( 4 ) علل و عوامل پیدایش آسیب های اجتماعی و راه های پیشگیری از آن
مجلات معرفت، شماره 91 , فولادی، محمد

( ۵ ) ضرورت اجراي برنامه هاي پيشگيرانه از آسيب هاي اجتماعي دانش آموزان
دانش پور-

(  6  ) تدوین سند جامع پیشگیری از آسیب های اجتماعی دانش آموزان استان کرمانشاه
معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان کرمانشاه خبر داد:۴۴۶۱
تاریخ انتشار: ۳۰فروردين ۱۳۹۵ - ۲۱:۰۳
کرمانشاه » سیاسی

(  7  ) به گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو، دکتر شیدا مهنام در کیسیون علوم اجتماعی سی و هشتمین کنفرانس عمومی یونسکو که از روز سه شنبه 10 نوامبر (19 آبان) سخنرانی کرد.
پنجشنبه ، 21 آبان 1394 ، 15:22
آسیب اجتماعی زخمی برای جامعه(  8  )  
دکتر محمد زاهدی اصل از اساتید روانشناسی اجتماعي عنوان کرد:
http://aftabnews.ir/vdcd5505.yt0sz6a22y.html