گروه اخبار/
تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا خبری است که بارها از رسانه‌های مختلف منعکس شده است، اما کارشناسان بسیاری این اقدام را راهکاری مقطعی می‌دانند که کاری از پیش نمی‌برد. این در حالی است که برخی مدارس و مهد کودک‌های خصوصی از این تعطیلی اجتناب می‌کنند و به کار خود در روزی که تعطیل اعلام شده است، ادامه می‌دهند؛ دلیل این کار خود را نیز خواست والدین اعلام می‌کنند، در حالی که کارشان قانونی نیست. معلمان بسیاری هم از این مساله گلایه دارند و تعطیلی مدارس را عاملی در راستای افزایش فشار کاری می‌دانند که ممکن است به خشونت ورزی در مدرسه نیز منجر شود. بحث تغییر تقویم آموزشی و انتقال شروع مدارس از پاییز به تابستان هم یکی از مسائلی است که در دست بررسی قرار دارد.
محمود صادقی، عضو هیات رئیسه فراکسیون امید و عضو کمیسیون آموزش مجلس در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید:
«بحث تغییر تقویم آموزشی در مراحل ابتدایی خود است و اینکه چقدر به نتیجه برسد مشخص نیست، اما با توجه به اوضاع فعلی در مورد آلودگی هوا، به طور کلی انتظار می‌رود راه حل‌های مقطعی کنار گذاشته شود. به طور کلی اقدامات مقطعی مثل تغییر تقویم آموزشی را مثبت تلقی نمی‌کنم.»
یکی از مباحث مطرح در رابطه با آلودگی هوا، تغییر تقویم آموزشی است. نظر شما در مورد لزوم تغییر تقویم آموزشی چیست؟
این بحث در مراحل ابتدایی خود است و اینکه چقدر به نتیجه برسد مشخص نیست، اما با توجه به اوضاع فعلی در مورد آلودگی هوا، به طور کلی انتظار می‌رود راه حل‌های مقطعی کنار گذاشته شود و پیش‌بینی‌های لازم صورت بگیرد. به نظر می‌رسد تدابیری از این دست، خیلی راهگشا نباشد، چون برای مثال ما اگر زمان مدارس را تغییر دهیم، دانشگاه‌ها چه می‌شود؟ سایر مردم که ارتباطی با مدارس ندارند، چه می‌شوند؟
من به طور کلی اقدامات مقطعی مثل تغییر تقویم آموزشی را مثبت تلقی نمی‌کنم. بنابراین دولت باید به دنبال راه حل‌های بنیادی و اساسی باشد. انتقال مدارس به تابستان هم مسائل و مشکلات خاص خود را دارد و تغییر تقویم آموزشی راه‌حل چندان موثری به نظر نمی‌رسد.
وقتی اعلام می‌شود مهد کودک‌ها و مدارس به دلیل آلودگی هوا تعطیل هستند، برخی مهدها و مدارس خصوصی از تعطیلی اجتناب کرده و دلیل این کار را خواست والدین اعلام می‌کنند. آیا چنین اقدامی قانونی است؟
زمانی که اعلام می‌شود مدارس و مهد‌کودک‌ها تعطیل هستند، هیچ فرقی میان مراکز دولتی و خصوصی وجود ندارد و همه باید از قانون و تصمیم دولت تبعیت کنند. اینکه بگوییم دلیل سر باز زدن از تعطیلی، خواست والدین است، منطقی نیست و باید توجه داشت که این تعطیلی رسمی است و در مورد همه مراکز لازم‌الاعتبار است.
بسیاری از معلمان معتقدند تعطیلی مدارس، نظم تدریس آنها را به هم می‌زند و این مساله بعدها باعث افزایش فشار کار می‌شود که ممکن است به خشونت ورزی منجر شود، آیا جایگزین دیگری برای تعطیلی مدارس وجود دارد؟
همان‌طور که پیش‌تر گفتم، معتقدم تعطیلی مدارس راه حل مناسبی نیست، به این معنا که ممکن است مانع پرداختن به مسائل بنیادی و دائمی شود، معلمان هم در این زمینه حق دارند، چون نظم آموزشی آنها به هم می‌خورد. بنابراین این نوع راهکارها، حالت تسکینی دارند و کاری از پیش برده نمی‌شود. دولت و شهرداری‌ها باید نسبت به تکالیف خود در مورد انتقال آلاینده‌ها به خارج از شهر عمل کنند. شهرداری در تغییر کاربری‌ها تخلفاتی کرده و منشا چنین آلودگی‌هایی شده است. افزایش جمعیت نیز بیش از حد استاندارد آن در رابطه با جمعیت‌پذیری شهر است و باید با چنین مسائلی، برخوردهای اساسی صورت بگیرد، وگرنه با روش‌هایی مثل تعطیلی مدارس، ما به تسکینی موقت دست می‌یابیم که این امر از پرداختن به اقدامات اساسی و بنیادین نیز جلوگیری می‌کند.
باز هم به اظهارات معلمان استناد می‌کنم: گفته می‌شود آموزشی که تعطیلی‌های پیاپی داشته باشد، از سوی دانش‌آموزان جدی گرفته نمی‌شود. به نظر شما این تعطیلی‌ها چه تاثیری بر امر آموزش دارد؟
به طور مسلم چنین تعطیلی‌هایی باعث افزایش بی نظمی در روند آموزش می‌شود، چون این تعطیلات برنامه ریزی نشده هستند و در کار معلمان اختلال ایجاد می‌کنند. همچنین انتقال مفاهیم آموزشی دچار خدشه می‌شود و معلمان حق دارند از این مساله اظهار ناراحتی کنند. تعطیلات زیاد و خارج از عرف به زمان آموزش و یادگیری دانش‌آموزان هم لطمه می‌زند و تاثیر آن از هر جنبه آموزش را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
زمانی که مدارس به دلیل آلودگی هوا تعطیل می‌شوند، دانش‌آموزان از این تعطیلی خوشحال می‌شوند و به نوعی خود را ممنون آلودگی هوا می‌دانند. چرا آموزش و پرورش ما برای دانش‌آموزان جذاب نیست؟
این مساله یک بحث دیرینه است و محیط آموزشی ما به گونه‌ای شکل نیافته که برای بچه‌ها جذابیت داشته باشد. همیشه هم همین‌طور بوده و دانش‌آموزان عمدتا به دنبال تعطیلی هستند. این امر ریشه در شیوه‌های آموزشی ما دارد و از روش‌های تربیتی مدارس هم می‌توان به عنوان عاملی دیگر یاد کرد. نگاه دانش‌آموزان به مساله آموزش در ایران به مثابه یک تکلیف است و باری تحمیلی برای آنها به همراه دارد. بنابراین هم فضای آموزشی و هم روش‌های آموزشی و تربیتی مناسب نیستند و تعطیلی مدارس با آلودگی هوا و مسائل دیگر، مورد استقبال دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. این روش‌های آموزشی و تربیتی که مناسب نیستند با تعطیلی مدارس فشرده‌تر می‌شوند و باعث می‌شود دانش‌آموزان بیش از پیش از مدرسه گریزان شوند.
دانش‌آموزان امروز بزرگسالان فردا هستند و ممکن است رفتاری در راستای آلودگی داشته باشند، آموزش و پرورش چه نقشی در تربیت آیندگان در رابطه با آلودگی‌های زیست‌محیطی به ویژه آلودگی هوا به عهده دارد؟
یکی از کارهایی که به عنوان اقدامی زیربنایی در این زمینه محسوب می‌شود، همین فرهنگ سازی‌هاست. این کار می‌تواند در محیط‌های آموزشی و تربیتی مثل مدارس و مهد کودک‌ها دنبال شود و بچه‌ها به عنوان بزرگسالان آینده آموزش داده شوند و زندگی را به گونه‌ای سامان بدهند که آلاینده‌ها کاهش یابند. استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، اصلاح الگوی مصرف و... باید در مدارس مورد توجه قرار بگیرند. منابع و امکانات هر کشوری جزو ثروت‌های آن کشور محسوب می‌شود که نباید نسبت به آنها بی اعتنا بود و باید برنامه ریزی در این زمینه مدنظر باشد. مدارس به دلیل ارتباطی که با نسل آینده و تربیت آنها دارند، بستری مناسب برای این برنامه‌ریزی هستند. آموزش و پرورش نهادی است که در شکل‌گیری یا تغییر رفتار افراد جامعه نقشی موثر دارد و اگر اصلاح الگوی مصرف در آن مورد توجه قرار گیرد، می‌تواند اقدامی موثر در راستای کاهش آلودگی هوا باشد. به طور معمول ما بیش از حد مورد نیاز سوخت و انرژی مصرف می‌کنیم که این مساله، خود به عاملی در ایجاد آلودگی هوا تبدیل می‌شود. بهترین موقعیت برای انتقال مفاهیمی از این دست، شروع فرهنگسازی از مدارس است و همان‌طور که در بالا اشاره کردم، ما در بحث آلودگی هوا نیازمند اقدامات اساسی و بنیادین هستیم و یکی از این اقدامات می‌تواند از مدارس و برای دانش‌آموزان پی گرفته شود.
فرم این آموزش باید به چه شکل باشد؟
این آموزش می‌تواند به اشکال مختلفی صورت بگیرد؛ هم می‌توان آن را در متون آموزشی مورد توجه قرار داد و هم در قالب روش‌های تربیتی مدارس و مهد کودک‌ها به بچه‌ها آموزش داده شود. سهم محیط‌های آموزش در این امر می‌تواند حتی با فرم‌های ساده تمرین شود.
به نظرتان اقداماتی در قالب اردوهای آموزشی و به طور کلی برنامه‌هایی که جنبه عملی تری نسبت به گنجاندن این مسائل در متون درسی دارند، مناسب‌تر نیست؟
منظور من از روش‌های تربیتی که به آن اشاره شد، برنامه‌هایی از این دست است که می‌تواند زمینه‌ای برای آموزش ملموس و تجربی حفظ محیط زیست باشد و در رابطه با اصلاح الگوی مصرف نتیجه بخش واقع شود. تعبیه فضای مناسب برای تفکیک زباله‌ها، بازدیدهای طرح شده در قالب اردو از مناطق حفاظت شده یا کارخانه‌های بازیافت، حضور افراد تعلیم دیده در حیطه محیط‌زیست و... اقداماتی از این قبیل است. به طور کلی برنامه‌هایی که جنبه عملی‌تری دارند، مناسب‌تر هستند.
روزنامه آرمان
نظرات بینندگان