ضرورت بازگشایی و استمرار فعاليت مدارس ؛ پیامدهای زیان بار دور ماندن كودكان از محيط مدرسه به قدري گسترده هستند كه خطرات آن بيشتر و پايدارتر از ابتلا به كرونا برآورد مي‌شود

به نام خداوند جان و خرد
بازگشایی و استمرار فعاليت مدارس: تربيت در كنار سلامت
گفتمان بازگشایی مدارس در حال حاضر به یکی از مهمترین گفتمان‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در کشور تبدیل شده است. نقش حیاتی و منحصر به فردی که مدارس در جامعه ایفا می‌کنند، بازگشایی و استمرار فعاليت مدارس را یکی از مهمترین اولویت‌های جوامع قرار داده است، اولویتی که مورد تأکید مجامع بین المللی و همین‌طور مراکز شناخته شدۀ بهداشتی و علمی در جهان است.

آنچه خبرگان حوزه تعليم و تربيت در سطح جهاني بر آن اتفاق نظر دارند، رعايت همزمان حق تربیت و حق امنیت به عنوان حقوق اولیه همه انسان‌ها است. البته، اين اتفاق نظر به فراهم شدن شرايط مقيد است كه در رأس همه شروط،  همكاري صميمانه اوليا و مربيان قرار دارد.
 در شرايط كنوني، مسئولان  نظام آموزش و پرورش با درك پيامدهاي زيانبار دوري كودكان از محيط مدرسه، بر « فعال بودن مدارس و اولويت حضور دانش آموزان در مدارس »  به عنوان تضمين كننده «حق تربيت» تأكيد و اهتمام مي‌وزرند. ادامه فعاليت مدارس، به ويژه آموزش حضوري، منوط به كسب آمادگي كافي مسئولان  همه سطوح وزارت آموزش و پرورش است، تا ضمن پيشگيري از ابتلاي معلمان و دانش‌آموزان به ويروس كرونا، تلاش كنند در يك فرايند تدریجی، آموزش حضوری را جایگزین آموزش مجازی كرده و از افت تحصيلي و نيز بازماندن ميليون‌ها دانش‌آموز از تحصيل جلوگيري كنند

مدرسه به عنوان بازوي اجرايي نهاد تعليم و تربيت، خدمات مهم و بي‌بديلي را در حوزه‌های مختلف تربيت (جسمی، عاطفي، اجتماعي، رواني و شناختي) کودکان و نوجوانان ارائه می‌کند. روشن است که اختلال در كاركرد مدرسه مي‌تواند به پيامدهايي زيان بار و جبران ناپذير منجر شود. بنابراين، براي مواجهه مؤثر با محدوديت‌هاي ناشي از شيوع ويروس كرونا، استفاده از همه فرصت‌هاي آموزشي ضروري است.

بسنده كردن به آموزش مجازي  پاسخگوی کارکردهای مختلف نظام آموزش و پرورش نیست، به ويژه زماني كه زیرساخت‌ها و پلتفرم‌های مطلوب برای آموزش مجازي فراهم نشده باشد.

وقتي جمعیت کثیری از کودکان از تحصیل حضوری باز بمانند، احتمال بازگشت آنها به مدرسه کمتر و دشوارتر خواهد شد. از طرف ديگر، پیامدهای زیان بار دور ماندن كودكان از محيط مدرسه به قدري گسترده هستند كه خطرات آن بيشتر و پايدارتر از ابتلا به كرونا برآورد مي‌شود.
 شواهد علمی نشان می‌دهد که تعطیلی طولانی مدت و گستردۀ مدارس با فراموشي و اتلاف 50 تا 70 درصدی آموخته‌های  دانش‌آموزان؛ تشدید مشکلات کودکان آسیب پذیر از نظر ذهنی، اقتصادی، اجتماعی و روانی؛ تشدید استرس ناشی از این همه گیری بر سلامت روانی کودکان محروم و نابرخوردار؛ افزایش خشونت خانگی و سوء رفتار با کودکان به سبب استرس ناشی از COVID-19 ؛ افزایش مشکلات سلامت روان والدین و مشکلات رفتاری کودکان در خانه؛ افزایش انواع کودک آزاری های جسمی و عاطفی؛ افزایش شروع مصرف مواد در سنین پایین تر؛ افزایش چاقی و بی‌تحرکی کودکان؛ افزایش اعتیاد به اینترنت و عود مصرف مواد و الکل در بزرگسالان و والدین؛ افزایش مصرف سیگار در نوجوانان؛ در معرض خطر قرار گرفتن افراد مسن خانواده به سبب نگهداری از کودکان و همین‌ طور خسارت‌های اقتصادی ناشی از تعطیلی مدارس و الزام والدین به نگهداری آنها در خانه مي‌شود. 

يافته‌هاي مطالعات انجام شده (ECDC ، CDC)، نشان می‌دهند که حدود 5% موارد ابتلا به COVID-19 از میان کودکان سنین کمتر از 18 سال بوده است. اغلب بدون نياز  به بستری شدن بهبود يافته‌اند و میزان مرگ و میر دراين گروه کمتر از یک دهم درصد بوده است.

کودکان پیش از دبستان و ابتدایی در معرض خطر کمتری هستند و به همین دلیل برخی از کشورهای اروپایی مراکز پیش دبستانی را تعطیل نکردند و اغلب آنها از خرداد 1399 این مراکز را بازگشایی كردند.

به طور کلی، در اکثر کشورها شیوع سرمی ( میزان پاتوژن در سرم خون ) پایین‌تری را در کودکان، در مقایسه با بزرگسالان،  گزارش کرده‌اند.

بررسی ها بر روی موارد شناسایی شده در محیط های مدارس نشان می‌دهند که انتشار ويروس از کودک به کودک در مدارس شایع نیست و عامل اصلی عفونت‌های COVID-19 در کودکان، حضور آنان در مدرسه نيست. این امر به ویژه در موردکودکان دبستاني و پیش دبستاني صادق است .

در گزارش‌هاي مطالعات(ECDC ، CDC) عنوان شده که اگر فاصله گذاری فیزیکی و سنجه‌های بهداشتی مورد استفاده قرار گیرند، احتمال  انتشار ويروس در محیط مدرسه  به صفر نزديك مي‌شود.

مطالعات انجام شده در کشورهای اروپایی(ECDC  ) نشان می‌دهند که بازگشایی مدارس با افزایش  قابل توجهي در انتشار اجتماعی COVID-19  همراه نیست و بعید است که تعطیلی مؤسسات آموزشی و مراکز مراقبت از کودکان سهم اختصاصي در انتشار COVID-19  داشته باشد، زیرا اغلب کودکان، حتی در محیط خانه، به درجات بسیار خفیفی ازاین ویروس مبتلا می‌شوند. انتشار ثانویه درمدارس، از کودک به کودک یا از کودک به بزرگسال نادر بوده است. کشورهایی که مدارس آنها بازگشایی شده، شاهد افزایش موارد ابتلا در محیط های مدارس نبوده‌اند .در مواردی که COVID-19  در کودکان شناسایی شده است و تماس ها مورد پیگیری قرار گرفته‌اند، هیچ بزرگسالی در نتیجۀ تماس با كودكان مبتلا نشده است. بنابراين، کودکان عامل اولیۀ انتشار و انتقال ويروس به بزرگسالان در محیط مدارس نیستند.
با توجه به آنچه بيان شد، بازگشایی مدارس در مناطقي که کنترل همه‌گیری در آنها ضعیف است، باید به رعايت انضباط خاص مشروط شده و همراه با احتیاط باشد. بازگشایی و ادامه فعاليت مدارس از نظر اجرایی، نیازمند فراهم شدن شرایط و استلزاماتی است که مسئوليت آن به عهده وزارت آموزش و پرورش در سطح ستاد، استان، منطقه و مدرسه است.

توصیه‌های کلیدی برای ادامه فعاليت مدارس در سال تحصيلي 1400-1399
ضمن تشكر صميمانه از تدابير و اقدامات  سنجيده وزير محترم و تلاش‌هاي متعهدانه معاونان وزير، مديران استانها و مناطق آموزش و پرورش، مديران مدارس و معلمان ارجمند براي بازگشايي مدارس،  براي ادامه فعاليت مؤثر مدارس در سال تحصيلي 1400-1399 ، هشدارها و پيشنهادهايي به شرح زير ارائه  مي‌شود:

1) دل مشغولی و نگرانی های جامعه و خانواده‌ها برای حصول اطمینان از بازگشایی و ادامه فعاليت ایمن مدارس کاملا به جا وقابل درک است. صيانت از  جسم و سلامت معلمان و دانش‌آموزان ضرورت دارد و تعلل و سهل انگاری در رعایت دستورالعمل‌ها و پروتكل‌هاي بهداشتی(به روز شده)  قابل اغماض نيست. نظارت دقيق برحسن اجراي دستورالعمل بازگشايي مدارس مورد تأكيد است. بديهي است كه همكاري صميمانه مقامات محلي، خیرین و صاحبان فکر و اندیشه با اوليا و مربيان براي اجراي بهينه دستورالعمل‌هاي بهداشتي در سطح مدرسه بسيار مهم و ضروري است.

2) ادامه فعاليت مدارس، به ويژه آموزش حضوري، منوط به كسب آمادگي كافي مسئولان  همه سطوح وزارت آموزش و پرورش است، تا ضمن پيشگيري از ابتلاي معلمان و دانش‌آموزان به ويروس كرونا، تلاش كنند در يك فرايند تدریجی، آموزش حضوری را جایگزین آموزش مجازی كرده و از افت تحصيلي و نيز بازماندن ميليون‌ها دانش‌آموز از تحصيل جلوگيري كنند. بررسی و سنجش آمادگی مدارس نیازمند تدارک چک لیستی در مدارس است تا به طور روزمره و هفتگی توسط فردی مسئول مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد تا اجرای بهينه اقدامات مورد پایش قرار گیرد. مناطق و حوزه های ستادی نیز به منظور پایش اجرای دقیق پروتکل‌های بهداشتی و استمرار آنها باید نظارتی محسوس و نامحسوس بر مدارس داشته باشند. اطلاعات میزان انتشار، باید از مراجع بهداشتی محلی ذی صلاح هر دو هفته یک بارکسب شوند. بنابراین بازگشایی مدارس باید با توجه به دو عامل مهم آمادگی مدارس و میزان انتشار به صورت منطقه ای و محلی صورت گیرد. مناطق آموزش و پرورش و مدارس با همکاری مراجع ذی صلاح بهداشتی محلی باید در این تصمیم¬گیری همکاری  داشته باشند. يافته‌هاي مطالعات انجام شده (ECDC ، CDC)، نشان می‌دهند که حدود 5% موارد ابتلا به COVID-19 از میان کودکان سنین کمتر از 18 سال بوده است. اغلب بدون نياز  به بستری شدن بهبود يافته‌اند و میزان مرگ و میر دراين گروه کمتر ازيك هزارم بوده است.

3)  با توجه به دو عامل آمادگی مدارس و میزان انتشار اجتماعی ویروس، چهار وضعیت مختلف براي ادامه فعاليت مدارس قابل پيش بيني است: 

(1) تعطیلی کامل آموزش حضوري در مدرسه و بسنده كردن به آموزش مجازی صِرف، (2) آموزش ترکیبی به صورت آمیخته، (3) آموزش ترکیبی با غلبۀ آموزش حضوری، و (4) آموزش حضوری کامل. حرکت از هر یک از این وضعیت ها به سمت وضعیت بهتر متأثر از میزان انتشار اجتماعی COVID-19 و همین طور سطح آمادگی مدرسه برای اقدامات پیشگیرانه و کاهش احتمال انتشار ويروس است. توجه به پویایی های دو عامل آمادگی مدارس برای رعایت پروتکل های بهداشتی و میزان انتشار اجتماعی ویروس، عوامل تعیین کننده در بازگشایی ایمن مدارس، حفظ سلامتی دانش آموزان، پیشگیری از انتشار COVID-19 و استمرار و توسعۀ بازگشایی ها خواهد بود.

اولویت دادن وزارت آموزش و پرورش بر آموزش حضوری و تأکید بر بازگشایی مدارس، سیاستی سنجیده و شایسته است که اجراي موفقيت آميز آن مستلزم پشتیبانی مالی و تجهیزاتی و ارزيابي مستمر شرايط بافت و اجرای دقیق سیاستهای کاهش انتشار COVID-19 در مدارس می باشد. اجرای دقیق این سیاستها ضمن حمایت از سلامت دانش¬آموزان و پیشگیری از انتشار بیماری، موجب جلب اطمینان خانواده ها برای انتخاب آموزش حضوری در مدارس و بازگشت نظام آموزشی به سمت شرایط عادی و طبیعی و اجتناب از زیانهای ناشی از تعطیلی گستردۀ مدارس خواهد شد.
تذكر: اسناد پشتيبان اين مکتوب، به وزارت آموزش و پرورش  ارسال شده است.
کارگروه مطالعات فوری پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش
25 شهریور 1399

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید