نقدی بر تحقيق و تفحص از صندوق ذخيره فرهنگيان ( بخش دوم )

خبرگزاری میزان  ( 1 )

 به گزارش خانه ملت، محمد وحیدی با اشاره به کلید خوردن طرح تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان، عنوان کرد: یکی از موضوعاتی که همواره مورد توجه مجلس یازدهم و به ویژه کمیسیون آموزش بوده مسئله صندوق ذخیره فرهنگیان است که مدیریت آن با فراز و نشیب‌های بسیاری مواجه بوده است.

خلاصه قسمت قبل :

در ماده 2 اساسنامه قانوني تير ماه 1402 صندوق ذخيره فرهنگيان آمده است :

موسسه صندوق ذخيره فرهنگيان در اجراي مفاد تبصره 63 قانون برنامه دوم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران به صورت موسسه غير تجاري انتفاعي خصوصي موضوع ماده ( 584 ) قانون تجارت مصوب سال 1311 و بند ب ماده 2 آئين نامه ثبت تشکيلات و موسسات غير تجاري مصوب سال 1377 تاسيس شده است .

موسسه داراي شخصيت حقوقي و مالي و اداري مستقل از دولت و مستقل از موسسات عمومي مي باشد .

در ابلاغيه شماره 3344 مورخ هفتم دي ماه 1367 ( بدون پيوست ) شوراي نگهبان به رياست محترم مجلس شوراي اسلامي آمده است :

اصل 76 قانون اساسي شامل مواردي از قبيل مقام معظم رهبري ، مجلس خبرگان و شوراي نگهبان که مافوق مجلس شوراي اسلامي مي باشند نمي شود .

تفسير شوراي نگهبان از اصل 76 قانون اساسي هم ، گوياي آن است که اصل 76 قانون اساسي مربوط به کشور داري است و ربطي به امور ِ هايپر مارکت محله ي نمايندگان محترم مجلس  يا صندوق ذخيره فرهنگيان ندارد  .

همانطور که با تقويت نهادهاي نظارتي و برنامه ريز و اجازه حضور و بروز رسانه ها به عنوان رکن چهارم دموکراسي ، ملت ايران شاهد تابيدن نور به زواياي تاريک خانه ي فيش هاي حقوقي نجومي مي شوند؛  اميد است در سايه همدلي و همزباني همه نهادهاي حاکميتي ( دولت ، مجلس ، نهادهاي نظارتي ، قوه قضاييه ) و همراهي احزاب و  تشکل هاي مدني اصولگرا ، اصلاح طلب ، اعتداليون ، مستقل ها و ...به عنوان حلقه واسط بين مردم و مسئولين در کنار رسانه ها به عنوان رکن چهارم دموکراسي ، روشنايي و نور به تاريکخانه ها تابيده شود !

***

قسمت دوم :

پرسش کننده :

به نظر مي رسد که شما با نظارت تحقيق و تفحص يا سازمان بازرسي کل کشور  بر عملکرد صندوق ذخيره فرهنگيان ، سرمايه يک ميليون ششصد هزار عضو صندوق ذخيره فرهنگيان مخالف هستيد ؟

پاسخ دهنده :

پرسش شما ، پرسش ِ دقيقي نيست .

پاسخ شما در ظاهر ، بلي است يا به عبارت بهتر بايد بگويم : بسياري از کارشناسان با نظارت تحقيق و تفحص يا سازمان بازرسي کل کشور  بر عملکرد صندوق ذخيره فرهنگيان مخالف هستند .

 ولي  من مخالف نظارت و کنترل نيستم .

مي گويند در سايه نظارت دائمي بر مسير حرکت ِ موشک ها ، فضاپيما ها از کره زمين تا قمرها و سيارات هدايت مي شود .

پرسش کننده :

شما سعي مي کنيد نيت شوم خودتان را با پاسخي دو پهلو پنهان کنيد !

پاسخ دهنده :

رسانه رکن چهارم دموکراسي است . وظيفه رسانه ، تاباندن نور در ظلمت است.  با وجود رسانه و تابيدن نور به درون  ِ  صندوق خانه ها ، تمامي راز هاي پنهان ، فاش مي شوند .

اگر پرسش شما دقيق بود ، پاسخ من ، ذهن شما را مغشوش نمي کرد .  

پرسش کننده :

چگونه  پرسش  مطرح شده ، دقيق مي شود ؟

پاسخ دهنده :

بهتر است پرسش شما درچند قسمت مطرح شود :

1. انواع سيستم هاي نظارت کدامند ؟
2. آيا با نظارت بر عملکرد صندوق ذخيره فرهنگيان موافق هستيد ؟
3. روش هاي نظارت بر يک موسسه خصوصي چيست ؟
4. روش هاي نظارت بر يک موسسه خصوصي که با سيستم قيم مابي رشد کرده است ؛ چيست ؟

پرسش کننده :

انواع سيستم هاي نظارت کدامند ؟

پاسخ دهنده :

1. نظارت مجلس از طريق ِ تحقيق و تفحص يا نظارت قوه قضائيه با سازمان بازرسي کل کشورمي باشد :

يکي از روش هاي نظارت بر نهادهاي حاکميتي ، قواي سه گانه ، سازمان ها دولتي و ... تحقيق و تفحص مجلس در تمام امور کشور داري است .

پژوهشکده شوراي نگهبان در اظهار نظر تفسيري شماه 3344مورخ هفتم دي 1367 شوراي نگهبان پيرامون اصل 76 قانون اساسي نوشت ( 6 ) :

« در نظام های سیاسی مختلف با توجه به نوع و ساختار این نظام ها و عوامل دخیل در آن، هر کدام از قوا روش های خاصی برای اعمال نظارت و تأثیرگذاری بر دیگری به عنوان نظارت برون قوه ای در اختیار دارد که از طرق گوناگون قابل اعمال است. از جمله مهمترین آنها حق تحقیق و تفحص است که نمایانگر نظارت نمایندگان مردم در پارلمان به عنوان یکی از ابزارهای کنترل سایر قوا در راستای استیفای حقوق شهروندان است » .( 6 )

طبق اصل‏ یکصد و هفتاد و چهارم (174 قانون اساسی ) ، بر اساس‏ حق‏ نظارت‏ قوه‏ قضائیه‏ نسبت‏ به‏ حسن‏ جریان‏ امور و اجرای‏ صحیح‏ قوانین‏ در دستگاه‏‌های اداری‏ ، سازمانی‏ به‏ نام‏ « سازمان‏ بازرسی‏ کل‏ کشور » زیر نظر رئیس‏ قوه‏ قضائیه‏ تشکیل‏ گرديده است .

غلامرضا دانشور کارشناس ارشد مديريت در اصول نظارت و کنترل  نوشت ( 9 )  :

يكي از مشكلات كنترل آن است كه استفاده از مكانيسم بازخور پس از انجام عمل، به نتيجه مي پردازد. از اين رو در صورتي كه نتيجه عمل منفي باشد ديگر نمي تـوان  از زيان هاي به وجود آمده جلوگيري نمود. به همين علت برخي از انديشمندان علم مديريت كنترل هاي بازخور را «نوشداروي پس از مرگ» نام نهاده اند.

كنترل پيش نگر ، ساز و كاري اسـت كـه قبل از وقوع خطاها و اشتباهات قادر به تشخيص آنها بوده و از آنها جلوگيري مي كند.

كنترل پيش نگر ، قبل از آن كه به گذشته متكي باشد آينده گرا است و در دنياي متحول امروز كنترل موثري به شمار مي آيد.

2. نظارت بانک مرکزي بر بانک هاي دولتي و خصوصي :

شاید بتوان گفت نظارت بر بانک‌ها و مؤسّسات بانکی غیردولتی از مهمترین کارکردهای دولت در نظام بانکداری کشور است. در این میان، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان ابزار دولت، نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند. بانک مرکزی براساس قانون پولی و بانکی کشور و با هدف نظارت و هدایت فعّالیّت‌های بانک‌های کشور به سوی سرمایه گذاری‌های مولّد تأسیس شده‌است.

3. حاکمیت شرکتی ، فرایندي متعارف به عنوان یک ضرورت در مدیریت استراتژیک کسب‌وکار ها که هدایت و کنترل صحیح شرکت‌ها را به عهده دارد .

حاکمیت شرکتی شامل عوامل داخلی و خارجی است که چارچوبی را برای دستیابی به اهداف شرکت فراهم می‌کند و بر منافع شرکت از جمله سهامداران، مشتریان، تامین کنندگان، قانون گذاران دولتی و مدیریت تأثیر می‌گذارد. هیئت مدیره یک سازمان، مسئول ایجاد چارچوبی برای حاکمیت شرکتی است که رفتار سازمان را با اهداف کسب و کار مطابقت ‌دهد.

مفهوم نظارت در حاکمیت شرکتی چنين تعريف مي شود :

نظارت بیانگر این مورد است که سهامداران مسئولیت پاره ای از تصمیمات شرکت را به هیات مدیره منتقل می کنند؛ یعنی کسانی که در هنگام تصمیم گیری برای انتخاب مجدد اعضای هیات مدیره، در جلسات سالانه بعدی، عملکردشان بررسی و نظارت می شود.

رضا عیوض لو، عضو هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار گفت ( 7 ) :

« هدف از دستورالعمل حاکمیت شرکتی، حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران به ویژه سرمایه‌گذاران اقلیت است. همچنین، حمایت از اثربخشی، کارایی و رشد پایدار شرکت ها از دیگر اهداف مهم این دستورالعمل است.

این مقام ارشد در سازمان بورس، فراهم کردن بستر مطالبه‌گری برای سهامداران اقلیت را از دیگر سرفصل‌های مهم در این دستورالعمل دانست و خاطرنشان کرد: در راستای این اصل، لازم است بستری برای سهامداران اقلیت فراهم شود تا از موضوعات مهم شرکت به موقع باخبر شوند و این موضوعات در مجمع به آن‌ها اطلاع داده شود.

این مقام ارشد در سازمان بورس و اوراق بهادار تصریح کرد: شرکت در راستای رویکرد توسعه بازار لازم است اطلاعات لازم در زمینه مسائل مالی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی را به اطلاع سهامداران برساند و مخارج کامل این سرفصل‌ها افشا شود. همچنین، حسابرس مستقل باید درباره افشای کامل کمک‌های عام المنفعه در بند جداگانه‌ای توضیح دهد.

باشگاه خبرنگاران جوان دوم مرداد 1402 نوشت ( 8 ) :

حاکمیت شرکتی مجموعه‌ای از قوانین و مکانیزم هاست که رفتار شرکت را اداره می‌کند به گونه ای که اطمینان حاصل شود سرمایه گذاران و اعتباردهندگان از گزند سوء استفاده مدیران و سهامداران عمده حفظ می‌شوند و انگیزه کافی برای تامین مالی شرکت ها دارند.

غلامرضا دانشور کارشناس ارشد مديريت در اصول نظارت و کنترل  نوشت ( 9 )  :

در ادارة امور دولتي سنتي، مديران نسبت بـه فرادستان خـود احساس مسئوليت مي كردند و خود را در مقابل آنان پاسخ گو مي دانستند، اما با ظهور مديريت دولتـي جديد، با بهره گيري از ويژگي هاي مديريت بخش خـصوصي، رضايت مـشتري و پاسخ گو بودن مديران نسبت به ارباب رجوع، شكل جديدي از روابط ميان مردم و مديران پديد آمده است.

4. حاکمیت شرکتی + آئين نامه نظام راهبردي شرکتي ( آئين نامه کاهش مديريت سود ، استقلال هيات مديره ، جدايي نقش مدير عامل از رئيس هيات مديره ، ميزان مالکيت سهام مديران موظف ) روش نظارتي نرم تر و موثر تر از نظارت حاکميت شرکتي مي باشد .

5. حکمراني خوب ، نرم تر و موثرتر از روش قبلي در مبارزه با فساد مي باشد .

در بررسی تطبیقی نقش جامعه مدنی تخصصی در مبارزه با فساد در کشورهاي ایران و کره جنوبی آمده است  ( 10 ) : براساس آمارهای بین‌المللی اصلی‌ترین ابزار کشف و کاهش فساد، گزارش‌های مردمی است.

فساد یک پدیده پیچیده اجتماعی، سیاسی، اقتصادي و حتی امنیتی است که باعث ضعف نهادهاي دموکراتیک می گردد و در نهایت، مشکلات زیادي را براي حکمرانی به وجود می آورد. مبارزه با فساد یکی از مهمترین مؤلفه هاي استقرار حکمرانی خوب به شمار می رود.

در مبارزه با فساد، عوامل مختلفی از قبیل دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی نقش دارند؛ اما با توجه به بی طرفی جوامع مدنی، مشارکت آنان در مبارزه با فساد می تواند از موفقیت قابل توجهی برخوردار باشد.

جوامع مدنی تخصصی در مبارزه با فساد، اثرگذاري قابل توجهی داشته اند و توانسته اند موفقیت شایانی در به چالش کشیدن فساد کسب نمایند.

( جامعه مدنی )

در ويکي پديا – حکمراني خوب آمده است ( 11 ) :

 باید عنوان نمود که اصول حکمرانی خوب به‌صورت زنجیرای متصل به هم بوده و اجرایی شدن هر کدام از آنها، مستلزم اجرای سایر اصول می‌باشد. برای مثال نمی‌توان انتظار داشت که مسئولیت‌پذیری و پاسخ گویی بدون وجود شفافیت و حاکمیت قانون جنبه اجرایی چندانی در جامعه داشته باشد.

6. حکمراني شبکه اي ، نرم ترو موثرتر از روش قبلي در مبارزه  با فساد مي باشد .

درآمدي به مفهوم حکمراني شبکه اي ، مطلوبيت ها و چالش ها  از علي نائيني آمده است (12 )  :

  در عمومي ترين کاربرد ، حکمراني بر حرکت از يک رويکرد قبلي به نام حکومت ( رويکرد قانون گذاري بالا به پائين که به دنبال تنظيم رفتار افراد و نهاد ها به شکل مشخص و کاملأ جزئي است . ) به سمت حکمراني که تلاش دارد ( مولفه هاي سيستم را به طوري  تنظيم کند که افراد و نهادها در درون آن عمل کرده ) تا خود تنظيمي به وجود آمده و سيستم به نتايج مورد نظر دست پيدا کند . )

حکمرانی شبکه ای نتیجه تعاملاتی است که در آن شهروندان آگاه و سازمان های اجتماعی برای انتقال اطلاعات مرتبط با اهداف اجتماعی جهت اتخاذ تصمیمات مطلوب به سازمان های دولتی کمک می کنند .

در اینجا سیاستگذاری از طریق شکل های تعاملی اداره کردن، انجام می شود که بازیگران زیادی را از حوزه های مختلف در برمی گیرد. اتکای این مفهوم جدید بر مذاکره میان بازیگران مختلف است که تعاملات آنها به نحوی افزایش یافته که یک الگوی نسبتا پایدار سیاست گذاری و هماهنگی را به وجود آورده اند.

حکمرانی شبکه ای در مقایسه با مدل های سلسله مراتبی و متمرکز که از سازوکار  « دستور و کنترل » برای  پاسخ گویی استفاده می کنند،  « سیاست اجتناب از سرزنش » بازیگران را به کار گرفته و کنترل را به خودشان واگذار می کند. به کارگیری قوانین نرم، عدم استفاده از سازوکارهای تحمیلی رسمی ، استفاده از ابزارهای هماهنگی های نیمه رسمی ( مثل دیالوگ، مذاکره و شوراهای گروهی) و بهره گیری از ارزیابی های " همتا " برای تقویت تعهد بازیگران به اهداف مورد توافق، از دیگر سازوکارهای حکمرانی شبکه ا ی برای اجماع حول اهداف و اولویت های مشترک است .

مروري بر مفهوم حکمراني شبکه اي – مرکز پژوهش هاي مجلس ( 13 ) :

گسترش آگاهی های عمومی و فردی نسبت به خود، جامعه و گسترده شدن توانمندی ها در میان بخش ها و قشرهای مختلف جامعه باعث شده که بسیاری از ساختارهای سنتی بر هم خورده و شکل های جدیدی از تعاملات به وجود آیند و امر حکمرانی و حکومت کردن را نیز متاثر کرده است. در چنین شرایطی و با روند رو به افزایش ارتباطات افقی در جامعه، کشورها به سوی جوامع شبکه ای با شاخصه های وابستگی متقابل، جهت یافتند. حکمرانی شبکه ای ، سیاست را به عنوان نتیجه فرآیند اداره کردن می داند که دیگر کاملا توسط حکومت صورت نمی پذیرد. زیرا فرض خود را بر پیچیدگی و دشواری مسائل و حل آنها قرار داده است. در اینجا سیاست گذاری از طریق شکل های تعاملی اداره کردن، انجام می شود که بازیگران بسیاری را از حوزه های مختلف در بر می گیرد.

اتکای این مفهوم جدید بر مذاکره و تعامل بیشتر میان بازیگران مختلف است.

 تعاملات آنها به نحوی افزایش یافته که یک الگوی نسبتا پایدار سیاستگذاری و هماهنگی را به وجود آورده است.

البته برخی از انتقادات به رویکرد شبکه ای هنوز با پاسخ جامعی روبه رو نشده است؛ از جمله این سوال که «چه نوع شبکه ای در چه شرایطی و با کدام خروجی سیاستی بروز خواهند یافت؟» با این حال امروزه حکمرانی شبکه ای به عنوان یک الگو و حتی پارادایم جدید حکمرانی در کنار الگوهای سابق حکمرانی مورد توجه است و در راستای اعمال و بهینه سازی آن در سطوح حکومت داری و آکادمیک تلاش های گسترده ای صورت می گیرد. رسانه رکن چهارم دموکراسي است . وظيفه رسانه ، تاباندن نور در ظلمت است.  با وجود رسانه و تابيدن نور به درون  ِ  صندوق خانه ها ، تمامي راز هاي پنهان ، فاش مي شوند .

7. قانون سوت زنان ، آخرين حلقه مبارزه با فساد است . ( 5 )

اصطلاح سوت زنی از رفتار ماموران پلیس اقتباس شده است؛ به‌این معنی زمانی که پلیس تخلفی همچون نزاع خیابانی، دزدی و ... مشاهده می کند در سوت خود می دمد تا همه مردم و سایر افسران پلیس برای آگاهی از محل وقوع جرم خبردار شوند.

به گزارش اقتصادنیوز ،مسئله مبارزه با فساد در همه نظر سنجی‌هایی که در خصوص شهرداری صورت گرفته جزء پنج مطالبه اصلی شهروندان از منتخبان مردم  و مدیران شهرداری بوده است. 

براساس آمارهای بین‌المللی اصلی‌ترین ابزار کشف و کاهش فساد، گزارش‌های مردمی است.

 در سال 2012 از بین 12 روش استاندارد کشف فساد ، 43 درصد از موارد براساس گزارش‌گیری مردم کشف شده است و 73 درصد از افرادی که عامل کشف و انهدام فساد بوده‌اند، کارمندان و یا ارباب‌رجوع‌های سازمان ها بوده‌اند، استفاده از بازرسان خارج از سازمان و نظارت نهادهای بالادستی تنها توانسته است پنج درصد از موارد فساد را کشف کند .

 گزارش های مردمی در سال 2005 میلادی منجر به بازپس‌گیری رقمی بالغ بر 10 میلیارد دلار توسط دولت آمریکا شد در حالی که اقدامات سازمان‌های نظارتی توانسته بود 5 میلیارد دلار را به خانه برگرداند.

استفاده از ظرفیت مردم برای کشف و کاهش مفاسد که در دنیا با نام سوت‌زنی شناخته می‌شود تا آنجا اثرگذار بوده است که نه تنها زمینه‌ساز وضع و تصویب بسته‌های قانونی جامعه‌ای برای ایجاد مصونیت و حمایت‌های حقوقی از گزارش دهندگان ِ فساد ، در برابر هرگونه انتقام جویی و بدرفتاری شده است.

پرسش کننده :

با دقت به سيستم هاي نظارتي فوق الذکر  ، از بالا به پائين ، مي توان نتيجه گرفت که نظارت ها  به تدريج نرم تر و موثرتر مي شوند .

تازه متوجه مي شوم که نهادهاي مدني بعنوان حلقه واسط بين مردم و مسئولين ، و رسانه ها به عنوان رکن چهارم دموکراسي ، استفاده از ابزارهای هماهنگی های نیمه رسمی ( مثل دیالوگ، مذاکره و شوراهای گروهی) و .. چه نقشي در مبارزه با فساد دارند و سيستم هاي تحقيق و تفحص ، بازرسي کل کشور و ... کاربرد هاي ديگري دارند .

لذا نياز نيست به پرسش هاي ذيل پاسخ دهيد :

1. آيا با نظارت بر عملکرد صندوق ذخيره فرهنگيان موافق هستيد ؟
2. روش هاي نظارت بر يک موسسه خصوصي چيست ؟
3. روش هاي نظارت بر يک موسسه خصوصي که با سيستم قيم مابي رشد کرده است ،  چيست ؟

پاسخ دهنده :

با اغماض  ، نتيجه گيري شما با نظر بسياي از کارشناسان همسو مي باشد .

پرسش کننده :

مناسب ترين شرايط رشد فساد کدام است ؟

( گفت و گو ادامه دارد )

بخش نخست

منابع :
1. خبرگزاري ميزان : تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان کلید خورد2. محدوده قانوني براي تحقيق و تفحص مجلس از نهادهاي بخش عمومي غير دواتي به ويژه آستان قدس رضوي ، دانشگاه آزاد اسلامي و بنياد مستضعفان3. در سامانه جامع نظرات شوراي نگهبان ، شناسنامه استفساريه در خصوص اصل هفتاد و ششم قانون اساسي ، نظر شوراي نگهبان ( تفسيري ) مورخ هفتم دي 1367 ، استناد قانوني اصل 76

4. سعید شهسوار زاده/ عضو شورای نویسندگان صدای معلم پشت پرده ی هیاهوی رسانه ای در مورد صندوق ذخیره فرهنگیان : "جیغ بنفش ها چه ها که نمی کنند !"پشت پرده ی هیاهوی رسانه ای در مورد صندوق ذخیره فرهنگیان : "جیغ بنفش ها چه ها که نمی کنند !"
5. آخرين حلقه مبارزه با فساد . اقتصاد نيوز .27 تير 1400
6. نشست علمي : قلمرو صلاحيت تحقيق و تفحص مجلس شوراي اسلامي از جهت دستگاه هاي تحت شمول ، از عموميت نظري تا تقييد رويه اي منتشر شده در پژوهشکده شوراي نگهبان شماره مسسل 1401010 تاريخ انتشار 23 اسفند 1401قلمرو صلاحيت تحقيق و تفحص مجلس شوراي اسلامي از جهت دستگاه هاي تحت شمول ، از عموميت نظري تا تقييد رويه اي  منتشر شده در پژوهشکده شوراي نگهبان شماره مسسل 1401010 تاريخ انتشار 23 اسفند 1401
7. حمایت از حقوق سهامداران خرد؛ هدف مهم حاکمیت شرکتی - معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس تشریح کرد
8. باشگاه خبرنگاران جوان دوم مرداد 1402 - حفظ حقوق سهامداران و ایجاد بازاری کارا با اجرای دستورالعمل حاکمیت شرکتی
9. اصول نظارت و کنترل . غلامرضا دانشور کارشناس ارشد مديريت
10. بررسی تطبیقی نقش جامعه مدنی تخصصی در مبارزه با فساد در کشورهاي ایران و کره جنوبی امیرنظام براتی ؛ محمدحسین زارعی ؛ غلامحسین مسعود
11. حکمراني خوب – ويکي پديا
12. درآمدي به مفهوم حکمراني شبکه اي ، مطلوبيت ها و چالش ها علي خواجه نائيني
13. مروري بر مفهوم حکمراني شبکه اي – مرکز پژوهش هاي مجلس
14. در نامه ای به نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح گردید ؛ مطالبات کار گروه مرکب امید آفرینان صندوق ذخیره فرهنگیان صدای معلم منتشر می کند ؛

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید