بازنگاهی بر کتاب دوزخیان روی زمین فرانتس فانون در بررسی انقلاب در جوامع عقب مانده

بازنگاهی بر کتاب دوزخیان روی زمین فرانتس فانون در بررسی انقلاب در جوامع عقب مانده

بررسی کتاب از منظر شکل گیری و محتوای کتاب

دوزخیان روی زمین (به فرانسوی: Les Damnés de la Terre) کتابی نوشته فرانتس فانون، نویسنده اهل مارتینیک (یکی از مستعمره های فرانسه در آمریکای مرکزی) است که با مقدمه ای از ژان پل سارتر در سال 1961 چند روز قبل از مرگ فانون منتشر شد و به سرعت به 15 زبان ترجمه گردید. این کتاب آخرین کتاب فانون می باشد که کتاب بلافاصله و در اولین فرصت توسط علی شریعتی با مقدمه‌ای از ژان پل سارتر به زبان فارسی در سال 1336 ترجمه شد؛ البته ترجمه دیگری به قلم ابولحسن بنی صدر به تاریخ 1356 ش وجود دارد که تفاوتی با ترجمه علی شریعتی ندارد.

این نوشتار تحلیلی به بررسی استعمار، از خود بیگانگی استعمار شده و جنگ های آزادیبخش می پردازد. او نقشی را که خشونت بین استعمارگر و استعمارشده ایفا می کند؛ مطالعه می کند و از مبارزه ضد استعماری از جمله از طریق خشونت و رهایی جهان سوم دفاع می کند. این کتاب همچنین با پیش‌بینی خاصی تناقضات ذاتی اعمال قدرت در دوران پسااستعماری (پساانقلاب) در آفریقا را آشکار می‌کند. به همین دلیل است که فانون همچنین به خاطر نگاه آینده‌نگر او به دولت-ملت آفریقایی پسااستعماری شناخته می‌شود. این کتاب که در بحبوحه جنگ الجزایر نوشته شد، زمانی که در فرانسه منتشر شد؛ ممنوع شد اما به عنوان مرجعی برای جنبش‌های آزادی‌بخش ضد استعماری و خودمختاری عمل کرد.

او از ضرورت خشونت در فرآیند انقلابی به عنوان گامی اساسی در کسب استقلال دفاع می کند. درک نادرست از نظریه خشونت او در تاریخ نگاری فرانسه در اواخر دهه 1960 و 1970 نهفته است. از نظر او فرهنگ ملی در جریان و از طریق مبارزات آزادیبخش ملی ساخته می شود: این چیزی است که مردان را برای خلاصی از شر استعمارگران متحد می کند.

عناوین بخش های کتاب :
جلد اول:
قهر
قهر در موقعیت بین الملل
در عظمت و ضعف خودجوشی
جلد دوم:
نابختیاری های وجدان ملی
درباره فرهنگ ملی
اساس مشترک فرهنگ ملی و مبارزات رهائی بخش
جنگ استعماری و اختلالات دماغی

بررسی کتاب از منظر کارکردی

می توان گفت این کتاب از نظر کاربردی برای جامعه ایران و اهداف انقلابی و تحولات آن، آن قدر جذاب و کارکردی بوده است که شریعتی به محض انتشار آن، آن را ترجمه کرده است و این در حالی است که او کتاب های ترجمه زیادی ندارد، اما آنهایی که ترجمه کرده است بسیار گزینشی و با هدف خاصی بوده؛ و با توجه به مرام و مسلکت این اندیشمند، می توان گفت که او این کتاب را با هدف انقلاب و تغییر در جامعه ایران ترجمه کرده است.

فانون و شریعتی هر دو نویسنده و هم زمان و آشنا بوده اند و هر دو در انقلاب الجزایر فعالیت هایی داشته اند؛ انقلابی که 1 میلیون کشته داشته است. این هم زمانی و هم فکری از دلایل دیگر ترجمه سریع این کتاب بوده است؛ هر چند شریعتی خود برعکس فانون مخالف کنار زدن سنت ها و مذهب بود و عقیده اش بر این بود که با توجه به اتصال مردم با مذهب، بهتر است از آن در جهت انقلاب استفاده کرد.

آن چیزی که این کتاب را آن قدر کاربردی برای جوامع عقب مانده یا استعمارشده یا استثمارشده مانند ایران می کند؛ تحلیل های منطقی و جامع فانون در رابطه با این جوامع است که از خلال این تحلیل ها قبل یک انقلاب، انجام انقلاب و بعد از انقلاب را تفسیر و تعبیر می کند. با وجود این که این کتاب با توجه به یک کشور استعمارزده آفریقایی نوشته شده اما از نظر ویژگی کشور عقب مانده بودن و تحت سلطه بودن ایران برای تحلیل جامعه ایران نیز قابل استفاده است به حدی که هم اکنون نیز این موضوع صدق می کند.

به طور مثال تحلیل های او در نشان دادن وضع کشورهای عقب مانده در دوران پس از انقلاب کاملا با وضع ایران همخوانی دارد و نشان می دهد که چگونه این گونه کشورها به بی راهه می روند و فساد و تباهی وجود آنها را می گیرد و با زمان قبل از انقلاب نه تنها تفاوتی نکرده اند بلکه بدتر هم می شوند، به عبارتی بسیاری از تحلیل های اندیشمندان غربی بر پایه ساختار اجتماع خودشان بوده است اما در این کتاب ما نگاه تازه و جامعه شناختی بر وضع جوامع عقب مانده داریم که می توان گفت به خوبی ساختار اجتماعی و حرکتی این جوامع را آشکار می کند؛ و همچنین نثر این کتاب به قدری روان و داستان گونه است که هر فردی می تواند از پس خواندن و فهم آن برآید.

منبع : ویکی پدیای فرانسوی/کتاب دوزخیان روی زمین اثر فرانتس فانون
کتاب دوزخیان روی زمین نوشته فرانتس فانون و ترجمه علی شریعتی چاپ 1336

(می توانید متن را با نام شخص دیگری نیز منتشر کنید)

« دیدگاه ها و نظرات افراد و گروه ها لزوما نظر صدای معلم نیست ؛ این رسانه آماده انتشار پاسخ مسئولان و افراد مخاطب می باشد »

« آخرین اخبار و تحلیل ها در حوزه آموزش و پرورش ایران و جهان در صدای معلم »

کانال تلگرامی صدای معلم

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید