بررسی وضعیت تحقیق و پژوهش در آموزش و پرورش ( بخش اول )

مقدمه

می خواهیم نگاهی داشته باشیم به وضعیت تحقیق و پژوهش در آموزش و پرورش و جامعه امروز و در این راستا بهتر دیدیم که بی پرده و شفاف حرف ها را بزنیم ، شواهد را بیاوریم و بعد هم نتیجه گیری کنیم.
در این چند صفحه، نگاهی انتقادی و با طنزی پنهان به وضعیت تحقیق و پژوهش در جامعه امروز داریم که از دید نگارنده به هیچ عنوان اوضاع جالبی ندارد  و به عبارت دیگر در حال احتضار است.
 این نوشتار اگر چه با زبان طنز است اما به اندازه کافی تلخ است. آن چنان که امیدوارم کام مسئولین را به اندازه کافی تلخ کند تا شاید گرهی از این کلاف پیچیده و سردرگم باز شده و جامعه بهتر و بیشتر در مسیر پیشرفت قرار گیرد .
شاید بتوان سطرهای آینده  را به نوعی یک کاریکاتور دانست از آن جهت که سعی در بزرگ کردن عیوب و نشان دادن آن به خواننده داشته و در این راه از هیچ کوششی دریغ نمی کند. از نقاط قوت رد شده و فقط به ذکر نقاط ضعف بسنده کرده است. خود من بالشخصه در این شرایطی که جامعه ما با آن درگیر است چنین ادبیاتی را بیشتر ترجیح می دهم. ادبیات انتقادی که مانند یک کاریکاتور عیوب را بزرگ جلوه داده و دعوت به حذف و رفع آن می کند.  این کاریکاتورها و این گونه نثرها به جهت نشان دادن ایراد ها و کاستی های جامعه مانند روشنایی یک رعد و برق می ماند که برای یک لحظه کجی راه را ، جهت درست را و نقشه راه را به بیننده نشان می دهد و همین مقدار هم برای یک درمانده و ابن السبیل کفایت می کند و مگر رعد و برق در یک شب ظلمانی با یک راه گم کرده چه کاری دارد جز اینکه راه را نشانش دهد و جز اینکه به دردش می خورد؟ این وسط  ممکن است چند درخت هم بسوزد که این تقصیر رعد و برق نیست و به تر دامنی درختان بر می گردد.
و من الله التوفیق

***

پژوهش چیست؟
طبق تعریف ویکی پدیا یا دانشنامه آزاد اینترنتی پژوهش یا تحقیق یک روند هوشمندانه، هوشیارانه و سامان مند برای یافت، بازگویی و بازنگری پدیده‌ها، رخدادها، رفتارها و انگاشته ها است. پژوهش همچنین برای استفاده از پدیده‌های موجود برای دست یافتن به راهکارهای عملی و فناوری‌ها به‌کار می‌رود. به طور معمول پژوهشگر نتایج پژوهش خود را در مجله‌های علمی ارائه می‌دهد. پژوهش در دو بعد «یافت پرسش پژوهش» و دیگر «پاسخ دادن به آن» می‌باشد.
این یک تعریف استاندارد و کلی درباره یک فرآیند است که به روشنی مراحل کار را نشان می دهد. بهتر است این سوال را به گونه دیگر مطرح کنیم:
تعریف پژوهش در جامعه امروز ما  چیست ؟
طبق شواهد پیدا و ناپیدا  و وضعیت موجود در مدارس، دانشگاه ها و اکثر مراکز آموزشی  از نظر من تحقیق یک فرآیند خاص است که صرفا برای اخذ نمره یا رتبه شغلی انجام شده و در سایر امور تقریبا محلی از اعراب ندارد. میزان کار و انرژی صرف شده و البته زمان طی شده در این فرآیند ارتباط مستقیم با سواد کامپیوتر و اینترنت و در غیر این صورت ارتباطات اجتماعی و دسترسی به کافی نت ها و مراکز تکثیر دارد.  موضوع ، منابع و شرایط تحقیق به هیچ عنوان ملاک ارزشیابی نبوده و عواملی از جمله زیبایی ، وزن ، تعداد صفحات و ایضا ارتباطات اجتماعی در طی مرحله و توفیق در دست یابی به نمره یا درجه مهمتر است!!
اگر نگارنده متهم به بدبینی نشود باید قبول کنیم  که اوضاع امروز تحقیق و پژوهش در کشور ما اگر از تعریف فوق بدتر و بغرنج تر نباشد، بهتر نیست!!
بار دیگر به تیتر و عنوان این مقاله نگاهی بیندازیم: "تحقیق و پژوهش در آموزش و پرورش"
آیا این جمله در آموزش و پرورش امروز ما ، محلی از اعراب دارد؟
چند درصد دانش آموزان و یا فرهنگیان ، مقاله ها یا  تحقیق هایشان را به صورت استاندارد و با رعایت حقوق تولید کننده و با تکیه بر دانش ، اطلاعات عمومی و جست و جوگری خودشان انجام می دهند؟
چند درصد تحقیق ها و مقالاتی که تحویل واحد پژوهش ادارات و یا کارگزینی های ادارات می شود تا کارمند با آن رتبه شغلی بگیرد واقعا حاصل دسترنج و تحقیق خود کارمند است؟
چند درصد از تحقیق ها و مقالات تحویل داده شده به ادارات و کارشناسی های مربوطه در ارتباط با ارتقاء شغلی واقعا بررسی ، ارزیابی و یا حداقل خوانده می شود؟
چند درصد از دانش آموزان و دانشجویان اهل تحقیق و پژوهش هستند و با اصول و قواعد آن آشنا می باشند؟
پاسخ این سوال ها – اگر منصفانه و به دور از مصلحت اندیشی باشد- مطمئنا یک نشانه بد برای یک جامعه متمدن است که در آن بسیاری چیزها از جمله تحقیق و پژوهش به بازی گرفته شده است...
وقتی دانشجوی دوره دکترای در یک دانشگاه معتبر برای ثبت نام اینترنتی اش از سر نابلدی و نه کمبود وقت دست به دامان بنده می شود این سوال در ذهن من پیش می آید که این فرد با این سواد ارتباطی چگونه تا این مرحله بالا آمده است؟ بعضی چیزها ناهنجاری است و متاسفانه بعضی از ناهنجاری ها بسیار عادی. این روزها واژه ای که به اصطلاح روی بورس است و برای بعضی ها حسابی نان دارد " تحقیق و یا پایان نامه آماده" است. و این سرآغاز یک فاجعه است.
 
 "تحقیق آماده" پنیر پیتزا نیست که پشت شیشه بقالی ها آگهی اش را بچسبانند و مشتریان اش هم مردم عادی باشند "تحقیق آماده" یک کالای لوکس و پر فروش است که متاسفانه مشتری های  آن دانش آموزان ، دانشجویان ، فرهنگیان و در مضحک ترین و البته اسفناک ترین حالت، اساتید دانشگاه هستند.
"تحقیق آماده" به مانند یک فرد مسلول  است که انواع و اقسام بیماری های واگیر دار دیگر از قبیل دزدی فرهنگی ، بی مسئولیتی، نداشتن عزت نفس ، درآمد شبهه ناک و هزاران گناه و معضل دیگر از جوارحش بیرون می زند و باعث و بانی تمام این فعل و انفعالات فقط یک کلمه است: "دروغ"
به قول معصومین ما "تمام بدی ها در خانه ای جمع شده و کلید آن خانه دروغ است"
دانش آموز یا دانشجویی که بعد از خرید یا کپی مقاله و یا تحقیق اسم خودش را با افتخار روی آن تایپ کرده و به استاد ارائه می دهد خودش هم می داند که دارد دروغ می گوید !!
  پای درددل تمامی این افراد نشسته ام و دلیل ها و توجیه هایشان را برای این کار شنیده ام. این جماعت  خودشان هم قبول دارند که یک گوشه کار می لنگد اما با رندی تمام  توپ را به زمین طرف مقابل پرتاب می کنند و خود را هم تبرئه کرده و خلاص...
در سنگ نبشته های تخت جمشید این جمله به چشم می خورد:
خدایا این کشور را از قحطی، دشمن و دروغ حفظ فرما
سوال اینجاست که این ملت با این عقبه تاریخی(بیش از 2500 سال) و این عقبه درخشان فرهنگی(دین مبین اسلام دروغ را گناه کبیره می داند) چرا و چگونه به جایی رسیده است که در عادی ترین و پیش پا افتاده ترین کارها هم به دروغ متوسل شده کارش را راه می اندازد ؟
چرا نسبت به یک گناه کبیره که آثار اجتماعی آن بسیار وحشتناک تر از گناهان دیگر است تا این اندازه اهمال کار و بی تفاوت شده است ؟
پاسخ به این پرسش نه جایش در این نوشتار است ( که وقتش نیست) و نه بنده حقیر کارشناس فرهنگی هستم ( یعنی توانش هم نیست!)
اما اگر بخواهم فقط به اوضاع و احوال تحقیق و پژوهش بپردازم و وضعیت موجود رابه عنوان یک شهروند نقد کنم و برای این معلول! علت دست و پا کنم باید به این عوامل اشاره کنم:

ادامه دارد

ارسال مطلب برای سخن معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید