صد روش کلاس داری

پیش گفتار

بنام خداوند جان و خرد 

کزین برتر اندیشه برنگذرد

     این نوشتار ترجمه خلاصه کتابی است که در امریکا انتشار یافته است . متأسفانه اصل این کتاب را با عنوان صد روش کلاس داری نوشته جان نیونگ نیافتم و این خلاصه را از متن عربی ترجمه نمودم . این کتاب توسط سلام حسن الخطیب به زبان عربی ترجمه گردیده بود و از آنجا که در آن فایده ای یافتم آن را به فارسی برگرداندم البته باید این را هم اضافه کنم  این ترجمه تنها تجربه یک معلم است . ممکن است برخی از روش ها به جهت محیطی قابل اجرا نباشد یا آن که بسیاری از معلمان محترم به صورت تجربی به این روش ها  یا روش هایی فعال تر از آن دست یافته باشند.

    مقدمه 

      این ترجمه کتابی است تألیف جان نیونگ که به صورت خلاصه آمده است. این ترجمه بر اهمیت توانایی ادراه کلاس تکیه می کند و در بردارنده اندیشه هایی است که به معلم در اداره کلاس کمک می کند . ما آنها را به صورت خلاصه بیان می کنیم. ابتدا مختصری از مقدمه کتاب که در بردارنده تجربه مؤلف است را بیان می کنیم.

 نویسنده این کتاب به عنوان یک کارمند در یکی از بانک ها به مدت شانزده سال کار کرده است. آن گونه که می گوید: رؤیای زندگی من این بود که معلم باشم ، دوست داشتم بر نسلی تاثیر گذار باشم .

او برای محقق ساختن این رویا به دانشگاهی پیوست، سپس کارمندان بانک را درس داد. او از ابتداری تجربه اش  این گونه می گوید:( با کمال صداقت می گویم: آن درس ها عبارت از میدان جنگی بود که با وجود آن که من از نظر علمی توانا بودم ولی مشکل من این بود که نمی دانستم چگونه به آنها درس بدهم چرا که دانش آموزان در درس من احساس کسالت می کردند ،من در این میان فریاد می زدم و ده ها بار تهدید می کردم و در پایان هر درس خود را خسته و شکست خورده می یافتم.)

    این نویسنده پس از تجربه های تلخ خود به این مسأله اندیشیده که چگونه می تواند این روش را تغییر دهد و دریافت که مشکل نزد خود اوست و ابتدا باید خودش را تغییر دهد. او برای رفع این مشکل نزد معلمانی با تجربه بالا حاضر شد و شروع به مقایسه روش های آنها و وسایل و راهکارهای که آنها به کار می بردند نمود. سپس کوشید خود نیز آن روش ها را تجربه کند و آنها را نگارش کند ، پس از مدتی او توانست یکی از معلمان موفق دبیرستان های آمریکا شود. ما در این مقاله کوشیده ایم  برخی از این تجربیات را به صورت خلاصه در چند شماره بیان کنیم.

فصل اول: نزدیک شدن به دانش آموز

1- دانستن نام دانش آموزان :برای این کار روش های مختلفی وجود دارد. ابتدا از طریق حفظ کردن اسامی دانش آموزان بدین صورت که بر اساس نشستن آنها نام آنها را بر روی کاغذ بنویسیم یا آنکه با توجه به تکنولوژی های جدید از هر کلاس عکسی تهیه کنیم و نام دانش آموزان را به ترتیب بنویسیم.

2- باید مسائلی را که برای دانش آموزان اهمیت دارد را بشناسیم. این مساله به ما کمک می کند تا در کلاس خود نمونه های مناسبی را انتخاب کنیم که دانش آموزان از لحاظ ذهنی با آنها همراهی کنند.

3- انگیزه آموزشی را با دانستن هدف های آنها در زندگی تطبیق دهد. انگیزه های دانش آموزان با یکدیگر متفاوت است و توانایی معلم در این است که این انگیزه ها را بشناسد.

4- روحیه دانش آموز را به اهمیت کار و وظیفه خود آگاه گرداند. چه بسیار دانش آموزانی که درباره کاری که انجام می دهند از اعتماد به نفس لازم برخوردار نیستند و احساس می کنند آنچه انجام می دهند هیچ ارزشی ندارد. معلم باید در مورد این دانش آموزان قدردانی خود را آشکار کند و اهمیت این تلاش و کار را در زندگی او آشکار کند. تشویق و قدردانی معلم می تواند شامل کارهای ساده ای مانند حضور در کلاس، حاضر نمودن وسایل مدرسه، خسته نشدن او در کلاس، رعایت نظافت، همکاری او با همکلاسی هایش و کارهایی از این قبیل باشد. البته ممکن است در ابتدا دانش آموز به تشویق معلم چندان توجهی نکند ولی با تکرار تشویق های معلم ،مفهوم ارزشمند کار و وظیفه در ذهن دانش آموز جا می افتد.

5- آرایش معلم به روحیه شادمانی و شوخ طبعی

شوخی و شادی در ایجاد یک فضای دوست داشتنی برای همگان (آموزگار و دانش آموز) مهم است.باید در اجرای این روش در کلاس از برخی مسائل پرهیز کرد که عبارتند از:

     الف) روش شوخی را زمانی به کار ببرید که در خود توانایی تسلط بر کلاس را پس از شوخی داشته باشید.

      ب) شوخی خود را در ارتباط با موضوع درسی قرار دهید و از شوخی کردن در آنچه که مربوط به دانش آموز یا ارزش های عرفی مخصوص آنها یا محل زندگی آنها می شود پرهیز کنید چرا که هر گونه شوخی درباره دانش آموز فراموش نخواهد شد و او تلاش خواهد کرد به گونه ای پاسخ شوخی را  بدهد ، در صورتی که نتواند باعث ناراحتی و خلل در روحیه او خواهد شد و این مانع یادگیری و توجه او در کلاس خواهد شد.

6- دوست یا دشمن؟!

برخی از معلمان به سمت دوستی با دانش آموزان خود می روند. این روش خوبی است ولی باید از زیاده روی در این کار پرهیز نمود. زیرا نقش معلم در کلاس رهبری و راهنمایی است و نباید تصور کرد که رهبری بدون احتیاط و قاطعیت ممکن خواهد بود و این به این معنی نیست که  هر زمان سخت گیر و قاطع باشی. باید در روابط خود با دانش آموز معتدل بود و آن گونه که گفته شده است :( نه آنقدر نرم باش که فشرده شوی و نه آن قدر خشک باش که سنگ شوی).

7- روحیه و وضعیت تو به تو کمک خواهد کرد

 منظور مولف از این عنوان این است که روحیه معلم قبل از ورود به کلاس و درس به او کمک زیادی خواهد کرد و آن بر همه جوانب اداره کلاس (علمی، رفتاری، و کلامی) منعکس می گردد. بنابرین تلاش کن بر احساسات خویش مسلط باشی و احساس خوش بینی و خوشبختی راحتی به صورت ساختگی در روحیه خود دوچندان کنی و قبل از شروع به تدریس خود را برای پنج تا ده دقیقه خوشحال نشان دهی،  خواهی دید جو کلاس تغییر خواهد کرد.

8-ستاره امروز

دانش آموزانت را به این موضوع آگاه کن که شما هر روز از بین آنها ستاره ای انتخاب خواهید کرد و برای این انتخاب ملاک هایی  قرار بده از جمله: 

1- کوشش : گاه دانش آموز در یادگیری خود تلاش فراوانی می کند،  به این خاطر سزاوار قدردانی است. حتی در صورتی که به نتیجه درست نرسد. 

2- نوآوری درانجام تکالیف 

3- پاسخ گویی به مسائل هنگام درس ،این چنین در پایان درس ستاره کلاس را اعلام کن ، بهتراست نام او را تکرار و ثبت کنی تا تشویقی برای دیگران باشد.

فصل دوم :

چگونه آرامش خود را در برابر طوفان کلاس حفظ کنیم؟

1- توانایی نظم بخشیدن

هنگامی که به چیزی مانند خودکار و . . . در درس نیاز داشته باشی و این ابزار در دسترس نباشدباعث خلل و آشفتگی در کلاس خواهدشد.به دلیل آنکه از دانش آموزان خود و یا کلاس کناری درخواست خواهی کرد و این کار باعث حرکت و صداهای نامطلوب در کلاس می گردد. برای عدم تکرار این وضعیت با سازماندهی قبلی برای درس و فراهم کردن ابزار و نیاز های درس خود مانع از ایجاد این شرایط شوید ، این منطبق با انتظاراتی است که دانش آموزان از معلم خود دارند.

2- مثبت نگری

منظور مؤلف اینست ،هنگامی که می خواهی دانش آموزان را از موضوعی آگاه کنی و یا رفتار آنها را تصحیح کنی عبارات و جملاتی که به کار می برید توصیفی باشد و نباید آن رفتار اشتباه را در سخنانت تکرار کنی. به عنوان نمونه معلم می گوید: (پیش از این تو را آگاه کردم که سخن نگویی ولی تو می خواهی مرا عصبانی کنی).عبارت پیشنهادی چنین است : (عالی است ، بیشتر دانش آموزان ساکت هستند جز آنکه تعداد کمی از آنها هنوز سخن می گویند ، من همچنان منتظر هستم.)شایسته است شیوه گفتن این جملات قاطع و بدون لبخند باشد.

3- از فریاد زدن پرهیز کن

برای حل یک حادثه طوفانی در کلاس به فریاد زدن پناه مبر زیرا این کار هم انرژی تورا می کاهد ، هم  شأن و مقام تو را نزد دانش آموزان پایین می آورد و ارزش تو به صورتی غیر شایسته برای آنها جلوه خواهد کرد. شما می توانید برای حل این بحران روش های زیر را انجام دهید:

الف) بایست و منتظر بمان به صورتی که در چشمان خود نگاه تندی داشته باشی.

ب) صدایت را پایین بیاور تا جائی که شنیدن آن برای دانش آموزان سخت باشد و مجبور به سکوت گردند.

ج) بایست و به کسی که او را خطاب قرار می دهی برای چند ثانیه نگاه کن ولی این کار ر ا طولانی مکن چرا که با این کار فرصت را به دیگران خواهی داد.

د) دو دستت را برای ساکت کردن دانش آموزان به آرامی بالا بیاور و در نهایت پس از این مراحل در صورت عدم نتیجه مجبور به بالا بردن صدای خود با عبارت کوتاه و سنجیده ای خواهی گشت بعد از آن دوباره صدایت را پایین بیاور.

4- اهمیت ظاهر معلم

هنگامی که در کلاس هستی به این نکته توجه کنید که فقط 60گوش نیست که صدای شما را می شنود بلکه 60 چشم نیز معلم را زیر نظر دارد و تنها با سخن گفتن  تعامل ندارد بلکه با ظاهر معلم نیز (دست، چشم،حرکات چهره، نحوه ایستادن و حرکت کردن ) تعامل دارد.بنابرین شما باید حرکات خود را برنامه ریزی کنید نه اینکه سریع به پشت میز بگریزید. این مساله برای ادراه کلاس و تدریس موفق شما بسیارمهم است.

برخی از این نکات را در مورد ظاهر معلم بیان می کنیم:

1- نگاه و حرکاتت باید مطمئن باشد.

2- استوار بایست

3- دانش آموزانت را با نگاه هایت دنبال کن

4- دانش آموزان را از آنچه انجام می دهند آگاه کن تا به میزان توجه و آگاهی تو پی ببرند و در آنچه انجام می دهند از تو پیروی کنند.

5- سعی کن اشارات حرکتی را بین خود و دانش آموزان معمول کنی تا به منظور تو در کلاس پی ببرند.

6- تلاش کن همه وسایل مورد نیاز خود را در دسترس خود قرار دهی تا به جست و جوی بی مورد باعث بی توجهی به کلاس نگردی.

7- به صورتی آشکار نزد همه دانش آموزان بایست به ویژه زمانی که به تابلو اشاره می کنی .

8- در جائی بایست که بتوانی همه کلاس را زیر نظر داشته باشی.

9- آموزش را با آرامش و اطمینان انجام بده و از عجله و حرکات بی مورد پر هیز کن.

5- کاربرد شگفت اشارات

     این روش بهتر است بر پایه توافق و هماهنگی میان معلم و دانش آموزان صورت گیرد.به طوری که دانش آموز به صورت مستقیم این حرکات و اشارات را دریابد. این کار باعث می شود بسیاری از زمان و انرژی معلم ذخیره گردد.

 اندیشه ها  در این باره بسیار و بی شمار است و معلم می تواند خود تعدادی از این روش ها را که بر پایه حرکت بدن می باشد ابتکار کند.

6- استفاده از نگاه کردن

یکی از وسایل ارتباط با دانش آموزان نگاه کردن است، معلم می تواند از بین نگاه هایی که قبلاً تجربه کرده است عدم رضایت خویش را از رفتار دانش آموز نشان دهد. مانند اینکه یکی از دانش آموزان با حرکت  بی مورد تدریس معلم را قطع کند.شایسته است،این در روش نگاه کردن به طور منظم باشد مثلاً به اندازه شمارش (هزارو یک هزار و دو-هزار و سه) و بعد از آن نگاهش را بگرداند و به تدریس خود ادامه دهد .مولف در این باره می گوید(من نتیجه این روش و برخورد را برای یک معلم تضمین می کنم چرا که این روش تاثیر زیادی دارد).

7- مؤدب باش تا قوی باشی

هنگامی که دانش آموزی با شما بد رفتار کرد شایسته نیست شما نیز مانند او رفتار کنید بلکه سعی کنید در پاسخ به این رفتار مؤدب باشید به خاطر اینکه گذشتن شما از حدود ادب و متانت باعث اصرار او بر این رفتار و بی تاثیر شدن کلام شما خواهد شد و هر چه قدر شما در جملات و عبارات خود ادب و متانت را رعایت نکنید این شما هستید که در نقش یک معلم ضرر دیده اید.

8- نیروی استواری و قاطعیت

 اصل این روش همان تعیین معیارها و حدودی است که در ابتدا وضع می شود و دانش آموز باید به آن پای بند باشد و شما باید آن را پیگیری کنید.این حدود و معیارها باید به گونه ای باشد که انجام آن برای دانش آموز ممکن باشد. ولی نباید این معیارها را به گونه ای  تعیین کرد که دانش آموز از آنها پیروی نکند. مانند تعیین بیش از حد تکالیف  یا آنکه مجازاتی را در نظر بگیرید که انجام آن غیر ممکن باشد. خلاصه آنکه در آنچه  از قوانین و تکالیف وضع می کنید واقع گرا باشید و تلاش کنید به صورت کامل اجرا شود. یکی از اشتباهات معلمان دادن تکالیف به دانش آموزان و عدم تصحیح آنها به دلیل کمی وقت می باشد ، این باعث می شود دانش آموز یا این تکالیف را انجام ندهد و یا در انجام آنها دقت نکند.

9- انعطاف پذیر باش

سعی کنید هر چه قدر در کلاس خسته شدید، عصبانی نشوید بلکه تلاش کنید آرام باشید زیرا با این کار شما در نظر دانش آموزان فردی مطمئن و با اعتماد به نفس جلوه خواهید کرد. سعی کنید کارهای انها شما را نلغزاند و سپس تلاش کنید انتقاد خود را به صورتی مثبت و مطمئن به آنها بگویید مانند این جمله: (خوب است می بینم بیشتر شما به صورت خوبی کار می کنید، اما شما(اشاره به شخصی معین )بیشتر تلاش کنید،البته گاه به عبارتی نیرومند تر از عبارت مولف نیاز داریم و این بر اساس شناخت معلم از کلاس و طبیعت دانش آموزان است ولی فراموش نکنید که مؤدب، آرام و با اطمینان باشید

10- جلب توجه

هنگامی که یکی از دانش آموزان شروع به حرکتی و یا کلامی نامربوط می کند توجه خود را از او به سمت دیگری بگردان به این صورت که بگوئید سخن ایشان درست و یا قسمتی از آن درست است سپس توجه دانش آموزان را به آنچه که می گفتی یا عملی که انجام می دادی جلب کن. این گونه نه او را دور از نظر قرار داده اید و نه آنکه به کار یا سخنی بی فایده ادامه داده اید.

11- عکس العمل های معلم

پیش از هر کاری در کلاس درباره عکس العمل های خود در برابر مشکلات پیش آمده بیندیش و بهترین روش را انتخاب کن. حوادثی مانند:

1- تاخیر دانش آموزان

2- سخن گفتن و بی نظمی دانش آموزان هنگام درس

3- عدم انجام دادن تکالیف

4- فراهم نکردن وسایل درس و مواردی دیگر. هنگامی که رفتار شما قبل از رو به رو شدن با این مسائل در ذهنتان آماده باشد باعث اعتماد به نفس و آگاهی بیشتر و عدالت در برخورد با دانش آموزان می گردد. می توان برخی از این عکس العمل ها را نوشت و بهترین آنها را انتخاب کرد.

12- فلسفه اندیشیدن

سخن تاثیر زیادی چه مثبت و چه منفی در کلاس به جای می گذارد. پس بهتر است درباره سخنانی که با دانش آموزان می گویی خوب بیندیشید چون برخی از سخنان بدون اندیشیدن و فکر باعث آشوب و بی نظمی در کلاس می گردد و این مسأله با وجود سادگی دارای اهمیت فراوانی است.

13- عبارات جادویی

مولف برخی از عبارت های را که تاثیر فراوانی در منظم نمودن کلاس دارد را بیان کرده است. به عنوان نمونه شیئی در دست بگیرید و بگویید آیا از بین شما کسی می تواند بگوید این چیست؟ هنگامی که در بحث تعدادی شرکت کردند بگویید :حواس شما کجاست؟ فقط سه نفر پاسخ دارند؟ و هنگامی که می خواهید آنها را از مجازاتی بترسانید، بگویید: خوب است من معمولاً این کار را نمی کنم ولی شما راه دیگری برای من باقی نگذاشته اید سپس تمرین یا تکلیف بیشتری مشخص کنید.

 برای بازگرداندن آرامش به کلاس بگویید: لطفاً صدای خود را پایین بیاورید و سپس به آرامی شمارش کنیدپنج. . . چهار. . . سه . .  .دو.. . یک

ادامه دارد

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید