صدای معلم - اخبار فرهنگیان، معلمان و آموزش پرورش

« تنبلی، مادر معایب است ... »

"تربیت جنسی " از نگاه " ماکارنکو "

آنتوان سیمونویچ ماکارنکو

« آنتوان سیمونویچ ماکارنکو (1939-1888) معلم و مربی معروف روسی، اندیشمند بزرگی است که دکترین و روش و فعالیت هایش تاثیری شگرف در نظام آموزش- پرورش شوروی سابق و چه بسا بلوک شرق بر جای نهاد. هر چند وی را متعلق به مسکو و متاثر از دیدگاه فلسفی مارکس و لنین می دانند، اما از چند جهت مطالعه و بررسی آثار و آراء وی قابل توجه و در خور تدقیق است.

اول این که در سلسله دانشمندان علوم تربیتی و پژوهشی و آثارشان، ناگزیر از کنکاش و مطالعه و شناخت می باشیم تا از این رهگذر تجارب لازم و مفید را فرا چنگ آوریم و پازل مطالعاتی و تحقیقاتی ما ناقص نباشد.

دوم آن که این متفکر و روان شناس بزرگ با توجه به ویژگی هایی که داشت متعلق به کل جهان و تاریخ و وجدان بشری است و مطالعات و آثار و پروسه ی فکری وی مفید فایده می باشد.

سوم آن که ماکارنکو فردی متصلب و انضباط گرای حزبی و کمونیست و مطیع و برده ی حکومت وقت نبود و به رغم دکترین و تعالیم کمونیستی و حزبی و دیپلماسی آهنین مسکونشینان حزبی، پارامترهای معنوی، اخلاقی و خانوادگی را هم چاشنی منشور و مانیفست فکری خود قرار می داد و او را فردی چند وجهی با یک تعهد عالی دانسته اند.

به نظر ماکارنکو ، خانواده نقش بارزی را در پروسه ی تربیت بازی می کند. آزادی تفکر نیز در آراء وی دیده می شود و همین موضوع وی را از دانشمندان دربست در اختیار حکومت شوروی سابق متمایز می نماید. وی به آموزش اخلاقی اعتقاد خاصی داشت. این که او دیدگاه فلسفی- تربیتی خود را با فلسفه ی تربیت پراگماتیسم مخصوصا نظریه های جان دیوئی عجین نمود قابل توجه می باشد.

ماکارنکو در تاریخ و زبان نیز مهارت داشت. به آموزش- پرورش کودکان بی خانمان علاقه مند بود و برای گردآوری و تربیت این گونه کودکان که غالبا بزهکار بودند، نهادی پدید آورد که نه تنها نمونه ای برای کار کردن با کودکان بزهکار بلکه الگویی برای آموزش- پرورش به طور اعم شد.(فلسفه ی جدی تربیت)

بخشی از فعالیت درسی و تربیتی این دانشمند به صورت تئاتر و نمایش بود و در فعالیت های هنری، اجتماعی و عام المنفعه نیز شرکت می جست.

در عین حال او همدلی فراوانی نسبت به شاگردانش از خود نشان می داد. با لذاتی در بازی های آنان شرکت می جست، کوچکترین تفاوت ها در رفتار فردی آنان را در می یافت و حساسیت و علاقه بسیار به آینده ی آنها با آنان رفتار می کرد. ضمن آن که برای شاگردان خود به عنوان آدمیانی بزرگ با روح مستقل احترام قائل بود، از آنان نیز چون از خود توقعات زیادی داشت و توقعاتش نیز کمتر بی پاسخ می ماند....او مانند بسیاری از آموزگاران خوب در استفاده از صدای خویش و در نمایش پاره ای از برخوردهای خود با شاگردانش کمی تئاتری رفتار می کرد.

ماکارنکو نیز مانند همه پیشگامان آموزش- پرورش پیشرفته بر این باور بود که آموزش- پرورش و معلمان باید هدف های خود را از بررسی و کشف نیازهای جامعه شان بگیرند زیرا منشاء اساسی این هدف ها جز نیازهای اجتماعی نیست.

او معتقد بود که مدرسه باید شهروندانی بار آورد و تحویل جامعه دهد که بتوانند با شرایط زندگی هماهنگ و برای بهتر ساختن آنها کوشا باشند. سازمان دهنده ی فعال، مودب، سخت کوش و پولادین، خویشتن دار و موثر بر دیگران باشند. از زندگی پر مهری برخوردار باشند و سعادتمند باشند. البته نه در آینده، بلکه هم امروز نیز باید چنین باشند.

به نظر ماکارنکو، آموزش باید به همه ی ابعاد شخصیت فرد بپردازد و آموزش های فکری، حرفه ای، سیاسی و اخلاقی با هم انجام گیرند. همچنین شخص فرهیخته باید منضبط، متعادل، هدف مند و آینده نگر باشد.

او در کتاب داستان پداگوژی خود می نویسد که  انسان نو، زندگی نو لازم دارد و زندگی نو به تربیت نو نیاز دارد و تربیت نو بدون استفاده از روش های نوین آموزش- پرورش غیر ممکن است. این چهار ویژگی احترام به شخصیت انسان، ذهنیت اجتماعی، اعتقاد خوش بینانه به استعداد انسان و گرایش به مهندسی انسان ؛ مشخصات بینش تربیتی بود که ماکارنکو پیگیرانه در سرتاسر کار خود به نمایش گذاشت.» ( این جا )

آن چه در زیر می آید نگاه این « آموزگار فقید » نسبت به موضوع « تربیت جنسی » برگرفته از کتاب « انسان مربی و نو.یسنده » است .

 

بررسی تربیت جنسی از نگاه آنتون ماکارنکو در صدای معلم

درباره تربیت جنسی

تربیت جنسی یکی از دشوارترین مسائل تربیتی است. در حقیقت هیچ مسئله ای وجود ندارد که تا این اندازه مبهم و آمیخته با نظریات گوناگون و اشتباه آمیز باشد. معذالک حل این مسئله در عمل چندان دشوار نیست، زیرا در بسیاری از خانواده ها به شیوه خیلی ساده و و بدون تردیدهای رنج آور حل می شود. تربیت جنسی وقتی دشوار جلوه می کند که آن را به طور مجرد بررسی کنند، اهمیتی زیاده از اندازه برای آن قائل گردند و یا آن را از ومجموع مسائل تربیتی جدا سازند.

موضوع تربیت جنسی در خانواده زمانی به طور مطلوب حل می گردد که هدف واقعی این کار خوب درک شود. اگر هدف روشن باشد، راه نیز روشن خواهد بود.

ضرورت اخلاق اجتماعی در مسئله حیات جنسی از چه قرار است؟ اخلاق اجتماعی ایجاب می کند که زندگی جنسی هر مرد و زن با دو جنبه مهم زندگی یعنی خانواده و عشق، هماهنگ باشد. فعالیت جنسی در صورتی درست و طبیعی است که در خانواده یعنی در حلقه رابطه زناشوئی وجود پیدا کند و اساس آن عشق متقابل باشد.

رابطه زناشوئی ضرورتا باید دو هدف را تعقیب کند:

تامین خوشبختی انسان و به دنیا آوردن و تربیت کردن کودکان. بر این اساس هدف واقعی تربیت جنسی کاملا روشن و آشکار می گردد. کودکان باید طوری تربیت شوند که لذت زندگی و فعالیت جنسی را در عشق واقعی بجویند و کانون خانواده را یگانه وسیله برای تامین عشق و خوشبختی بدانند.

هنگامی که درباره تربیت جنسی کودک در دوران بلوغ صحبت می شود لازم می آید، راجع به کیفیت تجلی عشق کودک در آینده و تربیت خاص وی برای تشکیل خانواده تامل شود. هر نوع پرورش دیگر جنسی به طور حتم مضر و ضد اجتماعی خواهد بود. هر پدر و مادری باید هدفی را برگزیند که کودک خوشبختی و لذت های زندگی و فعالیت جنسی را فقط در زناشوئی و عشق واقعی جست و جو کند. اگر والدین به این نکات بی توجهی کنند، زندگی جنسی کودکان همیشه آمیخته با بی نظمی و مملو از درام ها، بدبختی ها، ابتذال و رنج های اجتماعی خواهد بود.

 باید دانست که در مسائل عشق و زناشوئی، استعدادهای عمومی فرد، شخصیت سیاسی و اخلاقی، مراتب رشد و مهارت در کار، پاکیزگی اخلاقی و فداکاری به خاطر میهن و جامعه نقش قاطعی ایفاء می کنند. زمینه چینی برای زندگی جنسی کودک در دوران بلوغ در هر لحظه از زندگی روزانه او مطرح است، حتی در مواقعی که والدین و مربیان درباره تربیت جنسی نمی اندیشند.

ضرب المثلی قدیمی می گوید  : « تنبلی، مادر معایب است » ولی معایب تنها یک مادر ندارند. نه تنها تنبلی بلکه هر نوع اقدامی که در جهت نقض قواعد اخلاق اجتماعی به عمل آید، ناگزیر انسان را به رفتار بد و ناهنجار سوق می دهد و باعث بی نظمی و آشفتگی در زندگی جنسی خواهد بود.

در تربیت جنسی راه صرفا اختصاصی وجود ندارد که والدین و مربیان به اتکاء آن مشکل جنسی کودکان را حل نمایند. بهترین وسیله برای تربیت جنسی کودکان مجموعه کار تربیتی و خصوصیت جامع و عمومی آن است.

برخی ها تصور می کنند که برای تربیت جنسی روش ها و اسلوب های معین و اختصاصی وجود دارند که به اعتبار آن می توان کلیه مشکلات این مسئله پیچیده را حل نمود. به همین جهت نادانسته به این روش ها دلبستگی پیدا می کنند و آن را مظهر عالی دانش تعلیم و تربیت می دانند.

طریقه های اختصاصی در امر تربیت جنسی راه بسیار مضر و خطرناکی است. بنابراین باید از انتخاب این روش ها که به نام تربیت جنسی شهرت دارند، سخت پرهیز کرد. ملاحظاتی وجود دارند که والدین را از بحث بی موقع درباره امور جنسی با کودکان بر حذر می دارد. بحث آشکار و بی موقع در این گونه مسائل باعث پیدایش مفاهیم مغلق و راسیونالیستی در امور جنسی می گردد. جوان هایی که وقیح بار می آیند عادت دارند در نهایت بی پردگی، خصوصی ترین تجربه های جنسی را برای دیگران تعریف کنند.

گروهی بر حسب اعتقاد خود، به تربیت جنسی توجه زیادی معطوف می دارند. اینان می پندارند که جسم و روح انسان تحت تاثیر و حاکمیت کانون جنسی قرار دارد. هواداران این « تئوری » می کوشند ثابت کنند که هر نوع اقدام در تربیت دختران و پسران جوان در حقیقت به تربیت جنسی مربوط می گردد.

باید گفت بسیاری از این « تئوری ها » پیش از آن که نظر کسی را جلب کنند، در دل کتاب ها مدفون مانده اند، ولی متاسفانه بسیاری از آنها در میان مردم شایع شده باعث نشر اندیشه های مضر و خطرناکی گردیده است.

برخی ها می پندارند که کودکان را باید از ابتدا چنان برای زندگی جنسی تربیت و آماده کرد تا هیچ چیز « شرم آور » و اسرار آمیز برای آنها باقی نماند.

برای این منظور کودک را با اسرار جنسی آشنا می سازند و « راز تولد نوزاد » را برای او دقیقا شرح می دهند. البته افراد « ساده لوحی » هم وجود دارند که در این باره به داستان سرائی پرداخته و از لک لک ها و سمبل های ساختگی دیگر در توجیه تولد نوزاد گفت و گو می کنند و کودکان را با این « افسانه ها » فریب می دهند.

بررسی تربیت جنسی از نگاه آنتون ماکارنکو در صدای معلم

به عقیده این گروه بهترین راه برای تربیت مناسب جنسی، شرح رموز جنسی است. کودکان از این راه با مسائل جنسی آشنا شده به آن عادت می کنند و دیگر هیچ چیز « شرم آور » در مخیله آنها باقی نمی ماند.

این نظریه ها را باید با احتیاط فراوان مورد بررسی قرار داد. گفت و گو درباره تربیت جنسی احتیاج به تامل، آرامش و متانت زیاد دارد. نباید در راهی گام نهاد که جبران پذیر نباشد.

البته از آنجا که کودک کنجکاو است درباره همه چیز من جمله تولد نوزاد از والدین سوال می کند. سوال کودک دلیل آمادگی و پذیرش او نیست. به همین علت نباید همه چیز را با او در میان گذاشت. تنها در مسئله جنسی نیست که کودک از مکانیسم آن بی خبر است. در زندگی، چیزهای فراوانی وجود دارند که کودک آن را نمی داند. والدین و مربیان نباید در آموختن برخی موضوعات شتاب کنند و قبل از موقع اطلاعات غیر لازم را که خارج از تحمل و قدرت ادراک کودک است در اختیار او گذارند.

اگر چه ممکن است کودک نسبت به برخی مسائل ابراز علاقه کند، معذالک هرگز برای یک کودک سه ساله توضیح نمی دهند، چرا هوا گرم یا سرد و یا روزها بلند و یا کوتاه است و یا در هفت سالگی مکانیسم هواپیما برای او تشریح نمی گردد. هر شناختی وقت معینی دارد. هیچ ایرادی ندارد که صریحا به کودک گفته شود :

تو هنوز خیلی کوچک هستی، وقتی بزرگ شدی خواهی فهمید ...

برخی ها می گویند کودک نسبت به مسائل جنسی توجه فراوانی دارد. این ادعا درست نیست. این توجه فقط در دوران بلوغ به وجود می آید. معمولا در این دوران برای کودک دیگر هیچ چیز اسرارآمیز در مسائل جنسی وجود ندارد.

بنابراین لزومی ندارد که تحت تاثیر یک سوال تصادفی کودک «اسرار تولد نوزاد » برای او فاش گردد. اگر خوب دقت شود در این نوع سوال ها هیچ نوع کنجکاوی مخصوص جنسی وجود ندارد. افشاء نکردن اسرار جنسی اثر سوئی در کودک نخواهد داشت. والدین موقع شناس می توانند با شوخی و یا لبخندی، سوال کودک را بی جواب گذارند و طوری رفتار کنند که کودک سوال خود را از یاد ببرد.

بررسی تربیت جنسی از نگاه آنتون ماکارنکو در صدای معلم

اگر جزئیات روابط خصوصی زن و مرد برای کودک تشریح شود حس کنجکاوی او به مسائل جنسی تحریک شده، ذهن او قبل از موقع گرفتار باریکی های این گونه مسائل می گردد.

دادن اطلاعات جنسی به کودک برای او سخت زیان بخش است. زیرا احساسات جنسی او را بی موقع بیدار می سازد.

هیچ گاه نباید ترسید که با سکوت والدین کودک از طریق دوستان و معاشرین به اسرار توالد و تناسل دست می یابد. پوشیده ماندن این راز هیچ مانعی ندارد. کودک باید بیاموزد که در زندگی بسیاری از امور جنبه خصوصی و محرمانه دارد که لازم نیست آن را با دیگران در میان گذاشت و یا عیان ساخت.

هنگامی که کودک در قبال مسائل خصوصی رفتار معقولانه و مناسبی پیدا کرد و سکوت و  رازداری درباره این مسائل را آموخت آنگاه می توان با توجه به سن کودک درباره مسائل جنسی با او گفت و گو کرد. در صورت لزوم این گفت و گو ها باید در نهایت اختفا بین پدر و پسر و یا مادر و دختر صورت گیرد. بحث و گفت و گو در این موقعیت با فایده واقعی و مستقیمی که دارد بسیار ضروری است، زیرا هم با بیداری طبیعی احساسات جنسی دختر و پسر جوان مطابقت دارد و هم پاسخ گوی نیازهای واقعی سن و سال جوانی است.

بنابراین در این مرحله گفت و گو درباره امور جنسی با کودکان زیان بخش نیست؛ زیرا والدین و کودکان خوب درک می کنند که با موضوع مهم و محرمانه ای سر و کار دارند که بحث درباره آن به دلیل مفید بودن، امری ضروری است.

ضرورت این بحث ها در دوران بلوغ باعث نمی گردد که درباره اهمیت این مسئله مبالغه شود. برای این که این مباحث به معنای واقعی خود جریان یابد بهتر است زیر نظر پزشک انجام گیرد و یا توسط مدارس سازمان داده شود. اگر بین والدین و کودکان محیطی سرشار از اعتماد، عفاف و ملاطفت موجود باشد بسیار مطلوب خواهد بود. البته گاهی ممکن است این محیط به واسطه مکالمات حاد و جدی درباره موضوعاتی چنین مهم و دشوار کمی دستخوش آشفتگی گردد که چندان دوامی نخواهد داشت.

ملاحظاتی وجود دارند که والدین را از بحث بی موقع درباره امور جنسی با کودکان بر حذر می دارد. بحث آشکار و بی موقع در این گونه مسائل باعث پیدایش مفاهیم مغلق و راسیونالیستی در امور جنسی می گردد. جوان هایی که وقیح بار می آیند عادت دارند در نهایت بی پردگی، خصوصی ترین تجربه های جنسی را برای دیگران تعریف کنند.

( ادامه دارد )

تایپ : زهرا قاسم پور دیزجی

بررسی تربیت جنسی از نگاه آنتون ماکارنکو در صدای معلم


ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

بررسی تربیت جنسی از نگاه آنتون ماکارنکو در صدای معلم

پنج شنبه, 04 خرداد 1402 22:14 خوانده شده: 436 دفعه چاپ

نظرات بینندگان  

پاسخ + 0 0 --
ناشناس 1402/03/06 - 14:56
اول متن را بذارین. بعد تحلیل ش را. ممنون
پاسخ + 0 0 --
ناشناس 1402/03/08 - 07:33
بهترین زمان برای مراجعه به دکتر زنان برای اولین بار، بازه سنی 13-15 است. توصیه می شود دختران این رنج سنی، به منظور آشنایی با مسائل جنسی، جلوگیری و
مراقبت های بهداشتی به دکتر زنان مراجعه کنند. خجالت را کنار گذاشته و با پزشک زنان خود رابطه
صادقانه ای داشته باشید.
نگرانی و اضطراب طبیعی است اما لزومی ندارد.

نظر شما

صدای معلم، صدای شما

با ارائه نظرات، فرهنگ گفت‌وگو و تفکر نقادی را نهادینه کنیم.

نظرسنجی

انتصابات علیرضا کاظمی تا چه میزان با تعهدات و قول های مسعود پزشکیان هم خوانی داشته و توانسته رضایت معلمان را جلب کند ؟

دیدگــاه

تبلیغات در صدای معلم

درخواست همیاری صدای معلم

راهنمای ارسال مطلب برای صدای معلم

کالای ورزشی معلم

تلگرام صدای معلم

صدای معلم پایگاه خبری تحلیلی معلمان ایران

تلگرام صدای معلم

Sport

تبلیغات در صدای معلم

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به صدای معلم - اخبار فرهنگیان، معلمان و آموزش پرورش بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلا مانع است.
طراحی و تولید: رامندسرور